ჯემალ ქარჩხაძის შესახებ აბიტურიენტობის პერიოდში შევიტყე 4-5წლის წინ. მისი ნაწარმოები „იგი“, როგორც მოგეხსენებათ, მე-12 კლასის პროგრამაშია შეტანილი. შესაბამისად, პირველი გადაკვეთა ავტორთან იმ პერიოდში მქონდა. რატომღაც ქარჩხაძის ამ ნაწარმოებმა დიდად ვერ მომხიბლა და რომ არა იმდროინდელი საჭიროება, ალბათ ჩემს მეხსიერებაში არც ჩარჩებოდა ეს გაადაკვეთა. ასეთი შთაბეჭდილებები შესაძლოა დატვირთული წლის და გადაღლილობის ბრალიც იყო... ამ გადმოსახედიდან მხოლოდ ეს თუ შემიძლია…

      მართლაც იგავმიუწვდომელია ახალი ამბების გავრცელების სისწრაფე: ახლადამოსულ მზეს ჯერაც ხეირიანად არ შეემაღლებინა... მზის საათთან წერწეტა ჩრდილი იწვა, რომლის ბოლოც უსასრულობას ერწყმოდა შორეთს მიღმა, როცა ხალხმა უკვე იწყო თავმოყრა სურამის ციხესთან. ხმა გავარდნილიყო, ვიღაც საშიშ დამნაშავეს ციხის კედელში ცოცხლად უპირებენ ჩატანებასო. სულ მალე გაივსო იქაურობა ჩქარი სიარულისგან აქოშინებული, სახეაწითლებული ადამიანებით. სურამის ციხის თაობაზე ისედაც…

      ჭაჭიას ეძახდნენ, ჭაჭის არაყი უყვარდა ნამეტანი. რა იყო მისთვის ის წუთი, როდესაც ჭაჭის არყით სავსე მომცრო ჭიქას დახედავდა თავის ცხვირწინ... ყოველგვარ ნეტარებაზე მეტი იყო. ჩუმად, გულში გაუღიმებდა, ამ ღიმილს სახე არ გასცემდა. იმ პირველ წუთს სხვა მომდევნო ნეტარი წუთებიც მიემწკრივებოდნენ და მოსდევდნენ, ჭიქის მოხელთება და აწევა, სადღეგრძელო (რაც უფრო მოკლე იყო, ის ჯობდა), და ბოლოს ყველაზე საამური წუთი, არაყს მოწრუპვა, მისი გემოს გასინჯვა. მაინც, რა…

      ცის თაღი იძროდა მისი ნაბიჯებიდან, ელვას აკვესებდა ჯიღა თვალებით, ფართოდ განტოტვილი რქებით კი თითქოს მთელ სამყაროს შესდგომოდა დედაბოძად.

      აზავერი მოდისო, დაურბენდა ეს ძახილი ცის ბინადრებს, ისინიც დიდის ამბით მოემზადებოდნენ მის დასახვედრად. ფარშევანგი მაშინვე კუდს გაშლიდა, რათა საზეიმო ელფერი მიეცა სასურველი სტუმრის მობრძანებისთვის. მგელიც უკუდგებოდა, ოღონდ აშკარად გამომწვევი ნაპერწკლები უხტოდნენ თვალებში. გველი განზე გასრიალდებოდა,…

      „ზღაპარს დავეძებ“ - მაღალ თაღზე ცეცხლივით ბრიალებენ ეს სიტყვები, დაუძლეველი ძალით გიზიდავენ. თაღი ბაღის შესასვლელი უნდა იყოს, ეს აქედანაც კარგად ჩანს. თვითონ თაღს ხვიარა მცენარე შემოხვევია, ოღონდ ისე, რომ ცეცხლოვანი წარწერა არ მიჩქმალოს.

      წამით ნაბიჯს შეანელებ, დაფიქრდები, ხომ არ გაიმრუდო გზა, ზღაპრისკენ თუ მისი მაძიებლებისკენ ხომ არ გადაუხვიო... და უცბად აღმოაჩენ, რომ უკვე ზემოხსენებული თაღის ქვეშ დგეხარ, ცეცხლოვანი წარწერა…

      - მე ერთხელ ძალიან მაგრად გამიმართლა...

      ასეთი სიტყვები ანკესივითაა, აუცილებლად მიიპყრობს ყურადღებას. აბა, ვინ არ ოცნებობს ასეთ რამეზე? მეც ძალაუნებურად მივუგდე ყური. ვიღაც ჭაღარა მამაკაცი ყვებოდა თავის ამბავს, ხის მერხზე ჩამომჯდარი.

      - აეროპორტში ვიყავი, საქონელს ველოდებოდი. სტიუარდესა მყავდა ერთი შეგულებული. გამოაცხადეს, რეისი იგვიანებსო. მოსაცდელ დარბაზს მივაშურე, იქ მებუფეტესთან მქონდა რაღაც ანგარიშები…

      ... ჭიანჭველა ვარ, ერთი ჭიანჭველათაგანი...

      პასუხი არ მოჰყოლია ამ სიტყვებს და ისინიც ჰაერში გამოეკიდნენ, როგორც ასეთ დროს ხდება ხოლმე....

      ბაღში ვისხედით ხის მერხზე, ის უკვე იჯდა იქ, ვიღაც გაბურძგვნილი, მეტად მოცვეთილი შესახედაობის ტიპი... მე მივუჯექი გვერდით, მოხერხებულ ადგილს ვეძებდი მზეზე მისაფიცხებლად.

      ერთხანს სიჩუმე სუფევდა, მერე კი ისევ გაისმა;

      - ჭიანჭველა ვარ, ერთი…

      სკვერში ზის ქალი;

      ჩამქრალი თვალები... მზერა ღრმა, გამჭოლი, შორსმიმავალი, მაგრამ... თუ ცოტა უფრო მივუახლოვდებით და დავუკვირდებით შევხვდებით გამოხედვას უტყვს, ცივს, გულქვას და უიმედოს. და ასე გაჰყურებს სივრცეს.

      ის მე მეცნობა. ერთად ვსწავლობდით, კურსელები ვართ.

      მახსოვს მისი მეუღლე... ადრე გათხოვდა, მახსოვს მათი თაფლობის თვის პერიოდი.

      ათი წელი გავიდა მას მერე; თითქოს გასულ კვირას მოხდაო. . .…

      საღამოხანი. უკვე ბინდია. მარტო ვარ სახლში, დღევანდელი ჩემი გუნება - განწყობის მიხედვით უკვე ვხვდები, რომ კვლავ მოვა მოგონება, გაცოცხლდება ჩემს გარშემო და თავისთან გამიტაცებს. სპეციალურად არ ვანთებ სინათლეს, ქუჩიდან შემოჭრილი თეთრი გარეგანათებაც მყოფნის; უკეთესიცაა, რაღაც სხვა, არაამქვეყნიური ელფერი შემოაქვს, მოგონებებს აცოცხლებს, დროს უკნა ატრიალებს კინოფირივით. ჩვენი კუპრივით შავი კატაც შემოვიდა ოთახში,…

      თევზაობა არ არის ჰობი, ეს ავადმყოფობაა. ნამდვილი მეთევზე იმით იცნობა, როგორ ჰყვება. თუ ექვსგირვანქიანი წვერას აღწერისას ფეხზე წამოდგა, ხელები გაშალა და ოთახის მთელ სიგრძეზე გადახტა, არ ყოფილა ნამდვილი მეთევზე, მაგრამ თუ მღელვარებისგან ხმა უწყდება, ცრემლი სდის და მთელ ტანში ჟრუანტელი უვლის - ჩვენიანია. ნამდვილი მეთევზეები მარტონი არიან თავიანთ ავადმყოფობასთან, როგორც ჩინელები - ოპიუმის ჩიბუხთან. მზისა და ქაშაყის ქერცლიდან არეკლილი სინათლის…

      საფეხური, კიდევ საფეხური, კიდევ მომდევნო... . . . ფართო საფეხურები, გალაქულივით კრიალა ზედაპირებით. მეტად თავმდაბალნი, სულ ოდნავ ქედმაღლობენ ერთმანეთის მიმართ, ალბათ ერთი თითის დადებაზე, მეტით ნამდვილად არა. ყოველ შემთხვევაში, მე ასე შევიგრძნობ. თანაც ეს თავმდაბალი საფეხურები დამრეცად არიან განლაგებულნი... ვიტყოდი, მეტისმეტად დამრეცად. თითქოს ვიღაცამ საგანგებოდ იზრუნა, რათა ამ საფეხურებზე სიარულისას ოდნავი დაღლაც კი არ მეგრძნო.…

      ქვიშის საათზე მინდა გესაუბროთ, ამ ბალღურ-ეშმაკურ სათამაშოზე. მისი სული და გული მინის ორი კონუსია, წვეროებით ერთმანეთზე მირჩილული. წვეროების გარდა მინის კონუსებს არაფერი აქვთ…

      ისე მყისიერად შედგა, თითქოს რაღაც უხილავ დაბრკოლებას გადააწყდაო.... არა, ეს უკვე მეტისმეტი იყო, სიზმარს თუ ჯადოქრობას ჰგავდა, საკუთარ (თუ საოცრად მსგავს ) ქუჩაზე ამოეყო თავი.

      დაერჭო შუა ტროტუარზე... კარგა დიდი ადგილი მონიშნა ჩამრგვალებულ- ჩაპუტკუნებული სხეულით. ირგვლივ ისე ევლებოდა მოსიარულე ხალხის ნაკადები, როგორც ჭორომს ევლება მდინარის ტალღები. მუჯლუგუნებსაც ბლომად ღებულობდა ყოველი მხრიდან, მაგრამ თითქოს ვერც კი აღიქვამდა…

      იმ დღეს მათი ჩხუბი მოწმენდილ ცაზე მეხის გავარდნას ჰგავდა. უფრო შეხმატკბილებულ ძმაკაცებს ვერსად შეხვდებოდით, ბოლო ხანებში კიდევ უფრო დაუტკბნენ ერთმანეთს... თუ სადმე ახსენებდნენ შაშვის სახელს, იქ კაკაბიც უნდა ყოფილიყო, ანდა პირიქით. მგონი მამლების ჩხუბის გამო წაკამათდნენ, ერთი „ხტუნიას“ აქებდა, მეორე „ძიძგილას“. საუბედუროდ, სხვადასხვა ფალავნის თაყვანისმცემლები იყვნენ განუყრელი ძმაკაცები. თუმცა უწინ თურმე ორივე ერთ ფალავანს ეთაყვანებოდა, მაგრამ…

      უკვე მერამდენედ ვინატრე გველთან საუბარი... სიზმრად ნანახმა ფრინველ-ღრუბელმა ძალიან დამაფიქრა.

      უპირველეს ყოვლისა, იმის შესახებ ვკითხავდი, თუ რად განშტოვდა სიზმარ-ცხადი ამ ზომამდე, რომ ხანდახან სრულებითაც აღარ ჰგვანან ერთმანეთს.

      თუნდაც ის საშიშარი ფრინველ-ღრუბელი ვთქვათ, სიზმარში რომ ვნახე... ფრინველ-ღრუბელის მსგავსი არსება,…

      ნისლი დაეფინა სამოთხის ბაღს; თეთრი ნისლის მკვირვმა ფაფუკმა ბოლქვებმა იწყეს ფარფატი ზევით-ქვევით.

      შევყურებ და მახსენდება, რა კარგად ვერთობოდი ამ ფაფუკ ბოლქვებთან თამაშით... მდუმარედ მეთამაშებოდნენ, მათ ხომ სიჩუმე უყვართ...

      და, აი ახლა, ისედაც დადუმებულ სამოთხის ბაღს მდუმარე ნისლი ეწვია.

      - როგორც ჩანს, დიდი…

      - ამჩნევ რაიმეს?

      - რაზე ამბობ...

      - სამოთხის ბაღში რაღაც გაუგებარი ხდება.

      - მაინც რა?

      - შეიცვალა. ისეთი აღარაა, როგორიც უწინ იყო...

      მეძნელებოდა ამაზე საუბარი, მაგრამ რახან სათქმელი უკვე ვთქვი, სიტყვა აღარ გავწყვიტე. გულდაწყვეტით შევჩივლე ადამს, რომ სამოთხის ბაღს ვეღარ კი ვცნობ ამ ბოლო…

      ჩემი პაწიები თამაშით გაერთნენ, ხმამაღალი ჭყივილით დასდევდნენ ერთმანეთს მწვანე მდელოზე. კარგა ხანს ვუყურე მათ ხალისიან თამაშს, მზეზე ნაკლებად როდი უელვარებდათ სირბილისგან აწითლებული ლოყები.

      მერე კი ბუჩქნარს მივაშურე ნოყიერი ბოლქვების შესაგროვებლად. როცა ჩემი პაწიები თამაშით დაიღლებიან, პირს ამით ჩაიგემრიელებენ.

      ცისფერი ჩხიკვი…

      ერთხელ ყვავილოვან მდელოზე დავსეირნობდით მე და ჩემი პაწია მზეები. მე მათ ვასწავლიდი, თუ როგორ უნდა დაეკრიფათ ყავილები და მერე როგორ შეეკრათ თაიგულებად. მეცინებოდა, როცა ვხედავი, რა უგერგილოდ მბაძავდნენ თავიანთი პატარა ხელებით..

      უცბად გველის ტყავი დავინახე, ბოლოსკენ ოდნავ დაკლაკნილი გაწვართულიყო ყვავილებით მოჩითულ ველზე. ჯერ კიდევ არ…

      ჩემს პაწია მზეს ძალიან სიამოვნებს, როდესაც ჰამაკში ვარწევ ხოლმე, მაშინვე თვალებს მილულავს და ტკბილად იძინებს. ასეთ დროს მახსენდება, რომ მეც ძალიან მსიამოვნებდა ჰამაკში ჩაძინება, მთელი სამოთხის ბაღი ნელნელა ირწეოდა ჩემს ჰამაკთან ერთად, ირგვლივ ყოველივე მშვიდი ნეტარებით სუნთქავდა.

      კიდევ ბევრ რამეს ვხედავ ჩემთვის კარგად ნაცნობს, როცა ამ…