რელიგიურობის ზუსტი განსაზღვრების მოძებნა, უდავოდ, ურთულესი ამოცანაა, თუმცა, საწყის ეტაპზე, შეიძლება ითქვას, რომ რელიგიურობის ფუნდამენტი შემდეგ პრინციპზე დაიყვანება: „მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენი ინტელექტი მუდამ მიისწრაფვის სიცხადისა და უეჭველობისკენ, ჩვენი ბუნება ბუნდოვანებას მაინც მომხიბვლელად თვლის“. ვფიქრობ, ადამიანი მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეიძლება ჩაითვალოს რელიგიურად თუ მისი მხრიდან ღმერთის რწმენა უშუალოდ მის არჩევანზეა დაფუძნებული, სხვა შემთხვევაში რელიგიურობის სტატუსი და ის რაც წარმოქმნის ამ სტატუსს – რწმენა, მხოლოდ დროებითია და ნებისმიერ დროს შეიძლება დასრულდეს.

      ადამიანთათვის რელიგიური ტოლერანტობის, ანუ ადამიანთა რელიგიური ნიშნით შემწყნარებლობის მიღწევა, ცალსახად, პროგრესულ ნაბიჯად შეგვიძლია მივიჩნიოთ, მით უფრო, თუ გავითვალისწინებთ მწარე ისტორიულ გამოცდილებას, როდესაც ადამიანები ერთმანეთს სასიკვდილოდ იმეტებდნენ მხოლოდ იმის გამო, რომ მათ განსხვავებული რწმენა ჰქონდათ. დღევანდელი გადმოსახედიდან, რაოდენ აბსურდული და ტრაგიკომიკურია ვითარება, როდესაც უამრავი ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა იმან, რისი/ვისი არსებობაც არ დასტურდება. აქვე უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ რელიგიური ტოლერანტობა, რომელიც განხორციელებულია ავტომატურად და გაუცნობიერებლად, მხოლოდ იმ მოტივით, რომ დღესდღეობით ასეა მიღებული ცივილიზებულ საზოგადოეაბაში, არსებითად, მხოლოდ ფარისევლური ხასიათის მატარებელად შეიძლება ჩაითვალოს. მეტად საფიქრებელია, რომ შეუძლებელია რაიმეს მიმართ შემწყნარებელი იყო თუ არ იცი კერძოდ რას იწყნარებ, ანუ არ გაქვს ცოდნა მის შესახებ. დღესდღეობით, შეიძლება ითქვას, რომ სულ უფრო მეტი ადამიანი ინტერესდება რელიგიური ტოლერანტობით, მაგრამ სულ ცოტა თვით რელიგიით.

      თავისუფლების თაობაზე, უწინარეს ყოვლისა, უნდა ითქვას, რომ ის არის უდიდესი პასუხისმგებლობა. ნიცშეს თქმით: „თავისუფლება, ეს არის ნება, აიღო პასუხისმგებლობა საკუთარ თავზე“. თავისუფლების მოპოვება, არათუ პრობლემების გადამჭრელი, არამედ ახალი, დამატებითი თავისტკვილის წინაპირობაა. თავისუფლების რელიგიის ჭრილში განხილვისას შესაძლებელია ითქვას, რომ რელიგიური ადამიანი არ არის თავისუფალი და გამომწყვდეულია ერთგვარ რელიგიურ მატრიცაში, სადაც თავს მეტ–ნაკლებად კომფორტულად გრძნობს. დასასრულს ვიტყვი, რომ „თავისუფალია ადამიანი, ვინც სულ ცოტა, ის მაინც შეიგნო, რომ თავისუფალი არ არის“.