ბრაზილია 
(ბრაზილიის ფედერაციული რესპუბლიკა) 

agriculture, american continent, brazil, brazilia, conclusion, country, earth, economy, ekonomika, emblem, federative republic of brazil, flag, industry, information, infrastructure, latin america, qwelly, south america, south american region, state, tourism, ამერიკის კონტინენტი, ბრაზილია, ბრაზილიის ფედერაციული რესპუბლიკა, გერბი, დასკვნა, დედამიწა, დროშა, ეკონომიკა, ინფორმაცია, ინფრასტრუქტურა, ლათინური ამერიკა, მრეწველობა, სამხრეთ ამერიკა, სამხრეთ ამერიკის რეგიონი, სახელმწიფო, სოფლის მეურნეობა, ტურიზმი, ქველი, ქვეყანა

ქვეყნის ზოგად დახასიათება

      ბრაზილია (ბრაზილიის ფედერაციული რესპუბლიკა) სამხრეთ ამერიკის უდიდესი ქვეყანაა, როგორც ტერიტორიის სიდიდით (მისი ფართობი ტოლია 8512 ათასი კვ. კმ, რაც შეადგენს მთელი კონტინენტის ტერიტორიის 47, 3%), ასევე მოსახლეობის რაოდენობით. ფართობის მხრივ იგი ჩამორჩება მხოლოდ რუსეთს, კანადას, ჩინეთს და ამერიკის შეერთებულ შტატებს. ქვეყნის სახელწოდება მოდის აქ გავრცელებული წითელი ხისგან, რომელსაც ადგილობრივი ინდიელები "პაუ–ბრაზილს’’ უწოდებენ. ქვეყნის დედაქალაქია ბრაზილია. ბრაზილია კონტინენტის ყველა სახელმწიფოს ესაზღვრება ეკვადორისა და ჩილეს გარდა. საზღვრები მეზობელ სახელმწიფოებთან არ წარმოადგენს რთულ ბუნებრივ დაბრკოლებებს, რაც აადვილებს მის ეკონომიკურ კავშირებს კონტინენტის ქვეყნებთან. აღმოსავლეთით, ჩრდილო–აღმოსავლეთითა და სამხრეთ–აღმოსავლეთით ბრაზილიას ფართო გასასვლელი აქვს ატლანტის ოკეანეზე. ქვეყნის უზარმაზარ ტერიტორიაზე გამოიყოფა ორი მსხვილი ბუნებრივი ოლქი: ამაზონის დაბლობი, რომელიც ვრცელდება ქვეყნის ჩრდილოეთით და ბრაზილიის მთიანეთი, რომელიც იკავებს ტერიტორიის ცენტრალურ და სამხრეთ ნაწილებს. იგი ბრაზილიის ტერიტორიის 2/3–ს მოიცავს. ქვეყნის ტერიტორიაზე ვერ ვხვდებით იმ გრანდიოზულ მთათა სისტემებს, რომლითაც წარმოდგენილია კონტინენტის დასავლეთ ნაწილი.

      ბრაზილია სასარგებლო წიაღისეულით მდიდარი ქვეყანაა, რაც უპირველესად განპირობებულია გეოლოგიური აგებულების თავისებურებით. აქ მოიპოვება ბოქსიტები, ნიკელი, ფოსფატები, პლატინა, ხე–ტყის მასალა (ტროპიკულ ზონაში). ქვეყანა პირველ ადგილზეა ლათინურ ამერიკაში რკინის, მანგანუმის, ქრომიტების, ბარიტის, პირიტის, ნიობიისა და გარსის მარაგით. მეორე ადგილზეა ტიტანის, კობალტის, ვოლფრამის, კალის, აზბესტისა და კალიუმის მარილების მარაგით. ამავე დროს ბრაზილია ენერგეტიკული რესურსების მნიშვნელოვან სიმცირეს განიცდის.

      ბრაზილიის ტერიტორიის უდიდესი ნაწილი ტროპიკულ სარტყელში მდებარეობს, მისი სამხრეთ ნაწილი კი სუბტროპიკულ სარტყელში ექცევა. ქვეყნის კლიმატური პირობები ხელსაყრელია ყველა სახის სოფლის მეურნეობის კულტურის მოსაყვანად. ცივი პერიოდის არარსებობა კარგ საშუალებას იძლევა წელიწადში ორი, ზოგი კულტურისთვის კი სამი მოსავლისთვის.

      რაც შეეხება შიდა წყლებს, ბრაზილიის სამდინარო ქსელი ძალიან ხშირი და წყალუხვია. დასავლეთიდან აღმოსავლეთით ქვეყნის მთელ ტერიტორიას გადაჰკვეთს მსოფლიოს ერთ–ერთი უგრძესი, ყველაზე წყალუხვი და აუზის ფართობით ყველაზე დიდი მდინარე ამაზონი, რომლის საშუალებითაც ხდება ქვეყნის ჩრდილოეთის რაიონების მორწყვა. ბრაზილიის და ზოგადად, სამხრეთ ამერიკის მეორე უდიდესი მდინარეა პარანა, რომლის წყლებითაც ირწყვება ქვეყნის სამხრეთი და სამხრეთ–დასავლეთი. აღნიშნული მდინარე ჰიდროენერგიის დიდი პოტენციალით გამოირჩევა. ქვეყანა შედარებით ღარიბია მნიშვნელოვანი ტბებით. აქ გვხვდება ლაგუნური და ჭალის ტბები. ყველაზე დიდი ტბაა პატუსი (10000 კვ. კმ).

      ბრაზილია განვითარებადი დემოკრატიული ფედერაციული რესპუბლიკაა, რომელიც 26 შტატისა და 1 ფედერალური ოლქისგან შედგება. შტატებს აქვთ თავიანთი კონსტიტუცია, საკანონმდებლო ორგანო და ჰყავთ გუბერნატორები. ქვეყნის უმაღლესი საკანონმდებლო ორგანოა ორპალატიანი ეროვნული კონგრესი. დღეისათვის მოქმედი კონსტიტუცია ქვეყანამ 1988 წელს მიიღო, რომლის ძალითაც, სახელმწიფოს და მთავრობის მეთაურია პრეზიდენტი და მას 5 წლის ვადით ირჩევენ. 2011 წლის 1 იანვრიდან ბრაზილიის პრეზიდენტია დილმა რუსეფი.

      რაც შეეხება მოსახლეობას, ბრაზილიაში მისი რაოდენობა 190, 732, 694 მლნ–ს შეადგენს. მათ შორის 55% თეთრი, 38% შერეული, ხოლო 6% შავკანიანია. ქვეყნის ეროვნული შემადგენლობა ერთფეროვანია, მოსახლეობის 97% ბრაზილიელია. ქვეყნის მოსახლეობის რაოდენობა მნიშვნელოვნად იზრდება, ძირითადად, ბუნებრივი მატების ხარჯზე. საშუალო სიმჭიდროვე შეადგენს 22 კაცს 1 კვ. კმ–ზე.

      ქვეყნის სახელმწიფო ენა პორტუგალიურია და მასზე მოსახლეობის 92% საუბრობს, ასევე საუბრობენ ესპანურად, ინგლისურად და ფრანგულად.

      ბრაზილიის სახელმწიფო რელიგია კათოლიციზმია.

ეკონომიკა

      როგორც ვიცით, ბრაზილია ინდუსტრიულ–აგრარული სახელმწიფოა, მნიშვნელოვანი ბუნებრივი რესურსებითა და სამრეწველო პოტენციალით. ქვეყნის ეკონომიკა ნელი ტემპებით ვითარდებოდა XX საუკუნის 60–იანი წლების შუა პერიოდამდე, მაგრამ მთავრობის ახალმა ეკონომიკურმა პოლიტიკამ, რომელიც ცნობილია, როგორც განვითარების "ბრაზილიური მოდელი’’, მნიშვნელოვნად დააჩქარა ეროვნული ეკონომიკური პოტენციალის შემდგომი წინსვლა.

      ვიდრე მსოფლიო ეკონომიკაში ბრაზილის ამჟამინდელ ადგილს შევეხებოდე, გაგაცნობთ როგორ იცვლებოდა მისი სპეციალიზაცია საუკუნის განმავლობაში შრომის საერთაშორისო დანაწილებისა და ტრანსპორტის განვითარების კვალდაკვალ.

      1492 წელს ქრისტეფორე კოლუმბმა აღმოაჩინა ანტილიის კუნძულები, რომელთაც მან ვესტ–ინდოეთი უწოდა. კოლუმბის კვალდაკვალ, აღმოჩენილი ქვეყნის ნაპირებისკენ მისი გამოკვლევისა და დაპყრობის მიზნით, გაემართა ესპანეთის გემთა ქარავანი. დაპყრობილ მიწებზე იქმნებოდა ესპანეთისა და პორტუგალიის კოლონიები (თანამედროვე ბრაზილიის ტერიტორია). ევროპელმა ვაჭრებმა ქვეყნის სანაპიროზე მიაგნეს ძვირფას წითელი ხის რაყას და რამდენიმე ათეული წლის განმავლობაში ევროპაში გაჰქონდათ მისი მერქანი. XVI საუკუნის შუა ხანებამდე წითელი ხის მოპოვება კოლონიის ექსპლოატაციის მთავარი ფორმა იყო. XVI საუკუნის შუახანებში პორტუგალიელებმა გამდიდრების ახალი საშუალება აღმოაჩინეს: ხელი მიჰყვეს შაქრის ლერწმის მოყვანას და შაქრის წარმოებას, რასაც მაშინ ევროპაში დიდი ფასი ჰქონდა. ქვეყანა სწრაფად გადაიქცა ლერწმის შაქრის უდიდეს მწარმოებლად და XVIII საუკუნის დასაწყისამდე ეს დარგი ბრაზილიის ეკონომიკის საფუძველს შეადგენდა. XVII საუკუნის დამდეგიდან, შაქრის ლერწმის გარდა, თამბაქოს მოყვანასაც მოჰკიდეს ხელი ევროპაში გასატანად. უფრო გვიან ბრაზილიას შესაძლებლობა აღარ ჰქონდა კონკურენცია გაეწია მსოფლიო ბაზარზე ცენტრალური ამერიკისა და ანტილიის კუნძულების შაქრისათვის და თანდათან შეამცირა შაქრის ლერწმის წარმოება. ალმასისა და ოქროს საბადოების აღმოჩენამ შესაძლებლობა მისცა ქვეყანას, მალე ახალ როლში გამოსულიყო საგარეო ბაზარზე. XVIII საუკუნის განმავლობაშიბრაზილია ამარაგებდა პორტუგალიას ალმასითა და ოქროთი. ამ საუკუნეში ბრაზილიაზე მოდის მთელ მსოფლიოში მოპოვებული ოქროს ნახევარზე ცოტა ნაკლები. ბრაზილიის ეკონომიკის განვითარების ახალი ეტაპი დაკავშირებულია ევროპის მოწინავე ქვეყნებში წარმოების კაპიტალისტური წესის გამარჯვებასთან და მანქანური საფეიქრო მრეწველობის შექმნასთან. მსოფლიო ბაზარი ბამბის უდიდეს რაოდენობას მოითხოვდა. XIX საუკუნის დასაწყისში ბრაზილია ბამბის ერთ–ერთ უდიდეს მიმწოდებლად გადაიქცა, მაგრამ იძულებული შეიქნა კვლავ შეეცვალა სპეციალიზაცია, რადგან ვერ შეძლო ეგვიპტისა და ჩრდილოეთ ამერიკის ბამბის კონკურენციისათვის გაეძლო. XIX საუკუნის მეორე ნახევრიდან ბრაზილიის ეკონომიკაში გადამწყვეტ როლს თამაშობს ყავის წარმოება, რადგან ამ პერიოდისათვის მას დიდი რაოდენობით ხმარობენ ევროპის ქვეყნებსა და აშშ–ში. XX საუკუნის დასაწყისში ბრაზილია ყავის მსოფლიო წარმოების 75%–ს იძლეოდა. იმავე პერიოდში, საავტომობილო მრეწველობის განვითარებასთან დაკავშირებით, საჭირო გახდა დიდი რაოდენობით კაუჩუკი და ბრაზილიაში დაიწყო "კაუჩუკის აურზაური’’. კაუჩუკი ექსპორტის მთელი ღირებულების 40%–ს აძლევდა ქვეყანას, მაგრამ ბრაზილიის ბატონობა დიდხანს არ გაგრძელებულა. ცეილონისა და მალის პლანტაციების მაღალხარისხოვანმა კაუჩუკმა დაჯაბნა ბრაზილიური. ბრაზილიაში კაუჩუკის პლანტაციების გვერდით გაჩნდა კაკაოს პლანტაციები, ისევ ისე, საგარეო ბაზრის მოთხოვნასთან დაკავშირებით. აღსანიშნავია ისიც, რომ მეორე მსოფლიო ომის წლებში ბრაზილია რკინითა და მანგანუმით ამარაგებდა აშშ–ს.

      რაც შეეხება ქვეყნის დღევანდელ ეკონომიკურ მდგომარეობას, ბრაზილია ეროვნული შემოსავლის პოტენციალით პირველი ქვეყანაა ლათინურ ამერიკაში და მთელი რიგი მაჩვენებლებით შედის მსოფლიოს უმსხვილეს სახელმწიფოთა ათეულში. ქვეყნის ეკონომიკა ერთ–ერთი ყველაზე სწრაფად მზარდია მსოფლიოში და მისი საშუალო წლიური მშპ–ს ზრდის მაჩვენებელი თითქმის 7. 5%–ს უდრის. ბრაზილიის მთლიანი შიდა პროდუქტი 2010 წლის მონაცემებით, 2, 024 ტრილიონ დოლარს უდრის. ქვეყანა არაერთი ეკონომიკური ორგანიზაციის წევრია. ესენია: Mercosul (ეკონომიკური და პოლიტიკური ხელშეკრულება ბრაზილიას, არგენტინას, პარაგვაისა და ურუგვაის შორის), Unasur (სამხრეთ ამერიკის ერთა კავშირი), WTO (მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია), Cairns Group (სოფლის მეურნეობის პროდუქციის ექსპორტიორი 19 ქვეყნის გაერთიანება) და სხვები. ბრაზილიის მთავარი სავაჭრო პარტნიორები არიან: Mercosul და ლათინური ამერიკა, ევროკავშირი, აზია, აშშ და სხვები. მათზე პროცენტული მაჩვენებლები შემდეგნაირად ნაწილდება:

      მსოფლიო ეკონომიკური ფორუმის მიხედვით, ბრაზილია მერვე ადგილს იკავებს მზარდი კონკურენტუნარიანობის მხრივ. 1990–იან წლებში გადადგმულმა მნიშვნელოვანმა ნაბიჯებმა, რომელიც ძირითადად მიმართული იყო ფინანსური მდგრადობის შენარჩუნებისაკენ, ეკონომიკის უფრო მეტად გახსნამ და ლიბერალიზებამ ძალიან გაზარდა ქვეყნის კონკურენტუნარიანობა და შექმნა უკეთესი გარემო კერძო სექტორის განვითარებისთვის.

      უნდა აღინიშნოს, რომ, ბრაზილიის ეკონომიკურ ცხოვრებაში მნიშვნელოვანია უცხოური კაპიტალი, რომელთა შორის განსაკუთრებული ადგილი უჭირავს აშშ–ს, გერმანიას, იაპონიას, შვეიცარიას, გაერთიანებულ სამეფოს. მათი პოზიციები დიდია ქიმიურ, ფარმაცევტულ, ელექტრონულ და ელექტროტექნიკურ მრეწველობაში, მანქანათმშენებლობაში

      (განსაკუთრებით, საავტომობილო მრეწველობაში), გემთმშენებლობაში. ბოლო წლებში უცხოური კაპიტალი გაძლიერდა მოხმარების სფეროში, ფინანსებსა და ვაჭრობაში.

      სახელმწიფო სექტორის პოზიციები განსაკუთრებით საგრძნობია სამთომოპოვებით მრეწველობაში, ნავთობქიმიაში, შავ მეტალურგიაში და ქვეყნის ინფრასტრუქტურაში (ელექტრო, გაზ და წყალმომარაგებაში). ქვეყნის კერძო ეროვნული კაპიტალი მნიშვნელოვან პოტენციალს ფლობს ტრადიციულ დარგებში: საფეიქრო, ტყავ–ფეხსაცმლის, ხე–ტყისა და პოლიგრაფიულ მრეწველობაში, ასევე სოფლის მეურნეობაში.

      ბრაზილიის შრომითი რესურსები დაახლოებით 103. 6 მილიონს უდრის და მისი 20% სოფლის მეურნეობაშია დასაქმებული, 14%–მრეწველობაში, ხოლო 66% მომსახურების სფეროში. ქვეყნის მთლიანი შიდა პროდუქტის 67. 5% სწორედ მომსახურების სფეროზე მოდის, 26. 4% –მრეწველობაზე და მხოლოდ 6. 1% სოფლის მეურნეობაზე. მონაცემები დიაგრამაზე შემდეგნაირად გამოიყურება:

      ცალ–ცალკე განვიხილოთ ეკონომიკის თითოეული კომპონენტი:

მომსახურების სექტორი

      მომსახურების სექტორი ბრაზილიის ეკონომიკაში მოიცავს პროდუქციის გაყიდვასა და მიწოდებას, კერძო და საერთო მომსახურებას მოსახლეობისათვის. არის რა უკიდურესად ჰეტეროგენული, იგი მოიცავს სხვადასხვა საქმიანობას, როგორიცაა სახმელეთო, საზღვაო და საჰაერო ტრანსპორტირება, ფინანსები, ფოსტა და ტელეკომუნიკაციები, საცალო ვაჭრობა, უძრავ ქონებასთან დაკავშირებული საქმიანობა, იჯარა, საბითუმო და კომერციული ვაჭრობა, საჯარო ადმინისტრირება და სოციალური დაცვა (განათლება, ჯანმრთელობა და სოციალური მომსახურება).

      არსებული სტატისტიკა კარგად ასახავს მომსახურების სექტორის დიდ მნიშვნელობას ბრაზილიის ეკონომიკისათვის. მაგალითად, 2008 წელს ინვესტიციების 38. 5% სწორედ მომსახურებაში ჩაიდო. ტრადიციულად, ბრაზილიაში ყველაზე მეტი სამუშაო ადგილი მომსახურების სფეროშია. შრომის მინისტრის განცხადებით, 2007 წელს იმ სამუშაო ადგილებმა, რომელიც რეგისტრირებული იყო მშენებლობაში, ვაჭრობასა და მომსახურებაში, შეადგინა ბრაზილიის მთელი სამუშო ადგილების 76. 03%. 2008 წელს ბრაზილიის მომსახურების ექსპორტმა მიაღწია 28. 8 მილიარდ ამერიკულ დოლარს. წინა წელთან შედარებით, ეს მაჩვენებელი 27. 4%–ით გაიზარდა და გადააჭარბა საქონლის ექსპორტს, რომლის პროცენტული მაჩვენებელიც 23. 2–ს უდრიდა.

მრეწველობა

      რაც შეეხება მრეწველობას, იგი ბრაზილიის ეკონომიკის ერთ–ერთი წამყვანი დარგია. მრეწველობის მხრივ, ქვეყანა მეორე ამერიკის კონტინენტზე. ბრაზილიაში მრეწველობა წარმოების მაღალი კონცენტრაციით გამოირჩევა, ასევე მაღალია ტერიტორიული კონცენტრაცია. მაგალითად: სან–პაულოს შტატი, რომელსაც ტერიტორიის მხოლოდ 3% უჭირავს და რომელზეც ცხოვრობს მთელი ქვეყნის მოსახლეობის 20%, აწარმოებს ეროვნული მრეწველობის 55%–ს და თუ ამას დავუმატებთ რიო–დე–ჟანეიროს და მინას–ჟერაის შტატების პოტენციალს, ბოლო მაჩვენებელი 75%–ს გაუტოლდება.

      მიხედავად იმისა, რომ ბრაზილია მდიდარი ქვეყანაა სასარგებლო წიღისეულით, სამთომოპოვებითი მრეწველობის წილი სახალხო მეურნეობაში უმნიშვნელოა. დარგისთვის დამახასიათებელია კონცენტრაციის მაღალი დონე, განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს რკინისა და მანგანუმის მადნის მოპოვებას. რკინის მარაგის საერთო გეოლოგიური მარაგი შეფასებულია 34 მილიარდ ტონად. მოპოვების უდიდეს რაიონს წარმოადგენს მინას–ჟერაის შტატი (მთელი მოპოვების ¾–ს იძლევა იტაბირის საბადო). აღსანიშნავია, რომ მოპოვება განსაკუთრებით გაიზარდა XX საუკუნის 80–იან წლებში, 1990 წელს კი მოპოვებულ იქნა 147 მილიონი ტონა რკინის მადანი. განსაკუთრებულია სახელმწიფო სექტორის როლი. რკინის მოპოვების უდიდესი ნაწილი მოდის სახელმწიფო კომპანია "ვალი–დუ–რიუ–დოსი’’–ზე. მოპოვებული ნედლეულის უდიდესი ნაწილი გადის საზღვარგარეთ. 80–იან წლებში ექსპლუატაციაში შევიდა მსოფლიოში ერთ–ერთი უდიდესი რკინის მადნის საბადო სიერა–დუს–კარაჟასი (პარას შტატი) ამაზონიაში.

      გარდა რკინის მადანისა, ბრაზილია გამოირჩევა მანგანუმის მარაგით, მოპოვებითა და ექსპორტითაც. მანგანუმის მარაგი შეფასებულია 255 მილიონ ტონად და მოპოვების უდიდესი ცენტრია ამაპას ტერიტორია, სიერა–დე–ნავიუს საბადო (მოპოვებით კონტროლს უწევს ამერიკული კაპიტალი).

      რაც შეეხება ფერად ლითონებს, სპილენძის, ტყვიის, თუთიისა და ნიკელის მოპოვება ბრაზილიაში მნიშვნელოვანი მასშტაბებით არ გამოირჩევა და განკუთვნილია შიდა ბაზრისთვის. მათი მოპოვება ძირითადა ხდება ამერიკული, ბრიტანული, გერმანული და იაპონური მონოპოლიების მონაწილეობით. ქვეყნის ეკონომიკისათვის საჭირო სპილენძის 80% და ტყვიის 50% საზღვარგარეთიდან შემოდის. ქრომიტებს მოიპოვებენ ბაიას შტატში, ხოლო ბოქსიტებს– პარასა და მინას–ჟერაის შტატებში. ბრაზილიაში მნიშვნელოვანი რაოდენობით ხდება ბერილიუმის, ურანის, ოქროს, ვოლფრამის, გარსისა და კრისტალური კვარცის მოპოვება.

      სათბობ–ენერგეტიკული მეურნეობა ქვეყანაში სუსტად არის განვითარებული და ნახშირის, ნავთობისა და გაზის მოპოვება ვერ უზრუნველყოფს ეროვნული ეკონომიკის მზარდ მოთხოვნილებებს.

      ქვანახშირის მოპოვება ძირითადად, მიმდინარეობს სამხრეთის ორ შტატში: სანტა–კატარინასა და რიო–გრანდი–დე–სულიში. რაც შეხება ნავთობს, ის ქვეყნისთვის სერიოზულ პრობლემას წარმოადგენდა. ბრაზილიის მთავრობამ თავის თავზე აიღო საკმაოდ ამბიციური პროგრამა, რათა შემცირებინათ იმპორტირებულ ნავთობზე დამოკიდებულება. აღნიშნული პროექტის წამოწყებამდე, ქვეყნისთვის საჭირო ნავთობის 70%–ზე მეტი იმპორტირებული იყო, მაგრამ ბრაზილიამ შეძლო და პროექტის მეშვეობით, 2006 წელს იმპორტირებულ ნავთობზე დამოკიდებულება შემცირდა. დღეისათვის ქვეყანაში 2. 572 მილიონ ბარელს მოიპოვებენ დღეში და ექსპორტზე გააქვთ 570, 100 ბარელი. იმპორტირებული ნავთობის რაოდენობა კი 632, 900 ბარელის ტოლია დღეში. მოპოვებული ნავთობის რაოდენობით, ბრაზილია მე–9 ადგილზეა მსოფლიოში. ნავთობის მოპოვების ცენტრებიდან აღსანიშნავია რეკონკავუს რაიონი ბაიას შტატში და მდინარე სან–ფრანცისკუს შესართავი სერჟიპისა და ალაგაიას შტატებში. ნავთობის მოპოვების მნიშვნელოვან ნაწილს კონტროლს უწევს სახელმწიფო კომპანია "პეტროლეუ ბრაზილეირუ’’. ასევე სახელმწიფო კონტროლის ქვეშ ფუნქციონირებს ქვეყნის უმსხვილესი ნავთობგადამამუშავებელი ქარხნები რიო–დე–ჟანეიროსა და კუბატანეში.

      რაც შეეხება გაზს, ბრაზილიაში 10. 28 მილიარდ კუბურ მეტრ ბუნებრივ აირს აწარმოებენ და ამ მაჩვენებლით ქვეყანა 41–ე ადგილს იკაებს მსოფლიოში. იმპორტით ბრაზილიაში შემოდის 8. 44 მილიარდი კუბური მეტრი გაზი.

      ელექტროენერგიის წარმოების მხრივ, ბრაზილია პირველი ქვეყანაა ლათინურ ამერიკაში. ელექტროენერგიის 90%–ს ჰიდროელექტროსადგურები გამოიმუშავებს. ბრაზილიში მოქმედებს ლათინურ ამერიკაში ყველაზე მძლავრი ჰესები: ილია–სოლტეირა და ჟუპია მდინარე პარანაზე, პაულუ–აფონსუ მდინარე სან–ფრანცისკუზე, ფურნასი და ესტრეირუ მდინრე რიო–გრანდეზე. 1988 წელს ამოქმედდა მსოფლიოში ყველაზე მძლავრი ჰესი იტაიპუ, მდინარე პარანაზე. იგი ბრაზილიისა და პარაგვაის ერთობლივ პროექტს წარმოადგენს. რაც შეეხება ატომურ ელექტროსადგურს, პირველად ამუშავდა 1977 წელს, რიო–დე–ჟანეიროს შტატში. ბრაზილია მნიშვნელოვან ნედლეულს ფლობს ატომური მრეწველობის განვითარებისათვის. ურანის მარაგი ქვეყანაში 165 მილიონ ტონას უდრის.

      ბრაზილიის მრეწველობის წამყვანი დარგია გადამამუშავებელი მრეწველობა. მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ მეურნეობის ამ დარგმა მნიშვნელოვანი სტრუქტურული ცვლილებები განიცადა. გაიზარდა მძიმე ინდუსტრიის პოტენციალი, რასაც თან ახლდა კაპიტალდაბანდებისა და წარმოების მასშტაბების გადიდება, გაიზარდა გამოშვებული პროდუქციის კონკურენტუნარიანობა.

      შავი მეტალურგია ქვეყნის მეურნეობის ერთ–ერთი უდიდესი დარგია, რომელიც საკუთარ რკინის მადანსა და იმპორტირებულ ქვანახშირზე ვითარდება. აქ მნიშვნელოვანია სახელმწიფოს პოზიციები, რომელსაც ეკუთვნის ქარხნები ქ. ვოლტარედონდაში (რიო–დე–ჟანეიროს შტატი), ქ. პიასაგუერასა (სან–პაულოს შტატი) და ქ. იტაბირში (მინას–ჟერაის შტატი). უცხოური კომპანიების მონაწილეობით მოქმედებს საწარმოები საბარეში, ჟუან–მონლევადში (ბელგიის, საფრანგეთისა და ლუქსემბურგის კაპიტალით) და ბელუ–ჰორიზონტში (გერმანული კაპიტალით). უმსხვილესი ეროვნული კომპანიაა "სიდერბრაზი". ფოლადისა და თუჯის გამოდნობით ბრაზილია პირველი ქვეყანაა ლათინურ ამერიკაში. ფერადი მეტალურგიის დარგებიდან კი განსაკუთრებით განვითარდა ალუმინის მრეწველობა, სადაც გაბატონებული მდგომარეობა უკავია აშშ–სა და კანადის კაპიტალს.

      ბრაზილიის ეკონომიკის ყველაზე დინამიურ დარგად შეიძლება ჩაითვალოს ქიმიური და ნავთობქიმიური მრეწველობა, სადაც დასაქმებულია გადამამუშავებელ მრეწველობაში ჩაბმული მუშა–ხელის 8.5%. აქ მნიშვნელოვანია როგორც სახელმწიფოს, ისე კერძო და უცხოური კაპიტალის როლი. მიუხედავად განვითარების მაღალი ტემპებისა, ქიმიურ მრეწველობას არ აქვს განვითარებული სანედლეულო ბაზა და ვერ უზრუნველყოფს ქვეყნის მოთხოვნილებებს.

      ბრაზილიის მრეწველობის ერთ–ერთი სწრაფად განვითარებადი დარგია მანქანათმშენებლობაც, სადაც განსაკუთრებული მნიშვნელობით სატრანსპორტო მანქანათმშენებლობა გამოირჩევა, კერძოდ კი საავტომობილო მრეწველობა. ავტომობილების წარმოებით, ბრაზილია პირველ ადგილზეა ლათინური ამერიკის ქვეყნებში და შედის განვითარებადი ქვეყნების ათეულში. მრეწველობის ამ დარგში განსაკუთრებულია უცხოური კაპიტალის პოზიციები. აქ მოქმედებენ მსოფლიოში აღირებული ისეთი ფირმები, როგორიცაა: "ფოლკსვაგენი" და "მერსედეს ბენცი’’ გერმანიიდან, "ჯენერალ მოტორსი" და "ფორდ მოტორი" აშშ–დან, "ტოიოტა" იაპონიიდან (ცენტრებია: სან–პაულო, იპირანგა, ტაუბატე).

      ბრაზილიამ მნიშვნელოვან წარმატებას მიაღწია გემთმშენებლობაში და გემების წარმოებით ერთ–ერთი პირველი ადგილი უჭირავს მსოფლიოში. ყველაზე მსხვილი ვერფები თავმოყრილია გუანაბარას უბეში (უმსხვილესი ცენტრებია რიო–დე–ჟანეირო და ნიტეროი). აქ გაბატონებულია იაპონური, გერმანული და ჰოლანდიური კაპიტალი.

      განვითარების მაღალი დონით გამოირჩევა საავიაციო მრეწველობაც. აღსანიშნავია სამი კომპანია: "ემბრაერი" (სახელმწიფო სექტორი), "ნეივა" და "აეროტეკი" (კერძო კაპიტალი).

      აქვე უნდა აღვნიშნო, რომ ბოლო წლებში მნიშვნელოვანი ტემპით გაიზარდა ელექტროტექნიკური მრეწველობა, ძირითადად, უცხოური მონოპოლიების მონაწილეობით. მძიმე ელექტრომოწყობილობები (გენერატორები, ტრანსფორმატორები, სამრეწველო ძრავები) მზადდება კომპანიების "ჯენერალ ელექტრიკის" (აშშ) ქარხანაში, სან–პაულოში და "სიმენსის" (გერმანია) ქარხანაში, რიო–დე–ჟანეიროში.

      მანქანათმშენებლობის სხვა დარგებიდან აღსანიშნავია ტრაქტორთმშენებლობა და ლოკომოტივების წარმოება. როგორც დავინახეთ, მანქანათმშენებლობის დარგების გეოგრაფია ძირითადად, სან–პაულოსა და რიო–დე–ჟანეიროში იყრის თავს.

      ბრაზილიის ეკონომიკის ტრადიციულ დარგებს რაც შეეხება, მას განეკუთვნება კვების (შაქრის, ხორცის, ტამბაქოს, ზეთსახდელი) დ მსუბუქი მრეწველობა (ბამბეულის წარმოება). განვითარებულია ასევე ცემენტისა და ცელულოზა–ქაღალდის წარმოებაც.

სოფლის მეურნეობა

      ბრაზილიის ეკონომიკის მესამე უმნიშვნელოვანესი შემადგენელი ნაწილია სოფლის მეურნეობა. ბრაზილია სოფლის მეურნეობის უდიდესი მწარმოებელი და ექსპორტიორი ქვეყანაა. აქ ჭარბობს მსხვილი მემამულური (ლატიფუნდისტური) და კაპიტალისტური მეურნეობები, გვხვდება ფერმერული ტიპიც. გამოიყოფა ორი ძირითადი სასოფლო–სამეურნეო არეალი. პირველი, რომელიც ქვეყნის სამხრეთით მდებარეობს, ხასიათდება ზომიერი კლიმატითა და ნალექების დიდი რაოდენობით, ნოყიერი ნიადაგით და კარგად განვითარებული ინფრასტრუქტურით. აქ ძირითადად ხორბალს აწარმოებენ.

      მეორე სასოფლო–სამეურნეო არელაი მდებარეობს გვალვიან ჩრდილოეთის რეგიონში. იგი არ გამოირჩვა ნიადაგით, ნალექების სიუხვითა და კარგად განვითარებული ინფრასტრუქტურით, არც საკმარისი კაპიტალით, თუმცა აღნიშნული რეგიონის, როგორც კაკაოსა და ტროპიკული ხილის ექსპორტიორის მნიშვნელობა მუდმივად იზრდება.

      რაც შეეხება ცენტრალურ ბრაზილიას, აქ ძირითადად საძოვრები გვხვდება.

      ბრაზილიის სოფლის მეურეობის ისტორია კოლონიალურ პერიოდში და უფრო გვიან, მონურ შრომასთანაა დაკავშირებული. მას შემდეგ, რაც 1888 წელს "ოქროს კანონით" მონობა გაუქმდა, იძულებითი შრომის წესი სოფლის მეურნეობაში დარჩა.

      დიქტატურული რეჟიმის განმავლობაში ბრაზილიის სოფლი მეურნეობა ექსპლუატირებული იყო და წარმოადგენდა სანედლეულო წყაროს სამრეწველო სექტორისთვის და იაფი საკვების მიმწოდებელს ქალაქის მოსახლეობისთვის. გვიან 1980–იან წლებამდე ექსპორტი და ფასები კონტროლდებოდა და სპეციალური კვოტა იყო დაწესებული. აღნიშნული მდგომარეობა 1990–იან წლებში შეიცვალა.

      აღსანიშნავია, რომ ბრაზილიის სოფლის მეურნეობა ძალიან მრავალფეროვანია და ქვეყანა საკვები პროდუქციის მოთხოვნილების დიდ ნაწილს თავად აკმაყოფილებს. სოფლის მეურნეობაზე მშპ–ს 6. 1% მოდის და ბრაზილიის შრომითი რესურსების 1/5 სწორედ სოფლის მეურნეობაშია დასაქმებული.

      ბრაზილიის სოფლის მეურნეობის წამყვანი დარგი მემცენარეობაა და იგი ძირითადად ექსპორტზეა ორიენტირებული. ძირითადი მარცვლეული კულტურაა სიმინდი, რომელიც ყველგან ითესება. ასევეა ხორბალიც, თუმცა იგი ვერ აკმაყოფილებს ქვეყნის მოთხოვნილებებს და იმპორტის სახით შემოდის ხორბლის 60%. თვითონ ქვეყანაში კი ზორბლის წარმოება კონცენტრირებულია პარანას შტატში (26. 75%) და მინას–ჟერაის შტატში (13. 18%).

      მნიშვნელოვანი საექსპორტო კულტურაა ბრინჯი. მისი მოსავლიანობა 1 ჰა–ზე 61%–ით გაიზარდა 1990 წლის შემდეგ. ბრინჯის მოყვანის უდიდესი რაიონია რიო–გრანდე–დო–სულის შტატი, სადაც მთელი ქვეყნის ბრინჯის 48% მოდის.

      უდიდეს საექსპორტო კულტურას წარმოადგენს ბანანი, ფორთოხალი, ანანასი და სხვა ტროპიკული ხილი. ბანანისა და ფორთოხლის მოსავლით ბრაზილია პირველ ადგილზეა მსოფლიოში (ცენტრი: სან–პაულოს შტატი). ქვეყნის სამხრეთში მოჰყავთ ყურძენი და თამბაქო.

      ბრაზილია მსოფლიოში პირველი ქვეყანაა კაკაოს წარმოებით (გაუსწრო განას). უდიდესი მწარმოებელია ბაიას შტატი. ქვეყანა პირველ ადგილზეა ასევე შაქრის ლერწმის წარმოებითაც. ადრეული კოლონიური პერიოდის განმავლობაში ბრაზილიის ეკონომიკური კეთილდღეობა დიდად იყო დამოკიდებული შაქრის ლერწამზე. მისი წარმოება კონცენტრირებულია 8 შტატში: სან–პაულო, ალაგოასი, პერნამბუკო, მინას–ჟერაისი, მატო გროსო, მატო გროსო დო სული, გოიასი და პარანა. ეს შტატები პასუხისმგებელი არიან მთელი პროდუქციის 90%–ზე. 2008 წელს ბრაზილიამ 648. 921. 280 ტონა შაქრის ლერწამი აიღო, რომლის 89% (540 მლნ ტონა) შაქრისა და ეთანოლის წარმოებაში გამოიყენეს, დანარჩენი 11% კი ცხოველების საკვებად და თესლად.

      ბრაზილია მსოფლიოში მეორე ქვეყანაა სოიოს წარმოებით. ბოლო 35 წლის განმავლობაში სოიოს წარმოება 3000%–ზე მეტით გაიზარდა. მატო გროსოსა და პარანას შტატებზე მოდის ბრაზილიის სოიოს 49%. 1990 წლის შემდეგ, 1 ჰა–ზე სოიოს მოსავლიანობა 37. 8%–ით გაიზარდა.

      სოფლის მეურნეობის პროდუქციიდან ყველაზე მნიშვნელოვანია ყავის წარმოება. ბრაზილია პირველს ადგილზეა მსოფლიოში ყავის წარმოებით. ყვაის პლანტაციებს დაახლოებით 27000 კმ2 უჭირავს. დაახლოებით 6 მილიარდი ყავის ხიდან 74% არაბიკაა, ხოლო 26% რობუსტა. ყავის ყველაზე დიდი მწარმოებლები არიან სან–პაულო, მინას–ჟერაისი და პარანა. ეს განპირობებულია მათი ლანდშაპტით, ჰავითა და ნოყიერი ნიადაგებით. ყავის მოსავლის ძირითად ნაწილს მშრალ სეზონზე იღებენ, ივნისიდან სექტემბრამდე. ყავის წარმოებაში დაახლოებით 3. 5 მილიონი ადამიანი ჩართული. წარმოება ორ ნაწილად არის გაყოფილი: მოხალული ყავის მარცვლები და დაფქული ხსნადი ყავა. მოხალული ყავის ბაზარზე მაღალია კონკურენცია (დახლოებით 1000 ფირმა), ხოლო ხსნადი ყავის შემთხვევაში, ბაზრის 75%–ს 4 ფირმა აკონტროლებს. ყავის ფასები რეგულირდება ბრაზილიის ყავის ინსტიტუტის მიერ.

      რაც შეეხება მეცხოველეობას, მას ძირითადად სახორცე მიმართულება აქვს. მეცხოველეობის განვითარების უდიდესი რაიონია სამხრეთი, სადაც ბრწყინვალე ბუნებრივი საძოვრებია (განსაკუთრებით ცნობილია რიო–გრანდე–დო–სულის შტატის სტეპის სამხრეთ ნაწილი, ასევე სავანები და ბრაზილიის მთიანეთი). მეცხოველეობის პროდუქციის ნაწილი (ხორცი, ტყავი, ბეწვი) ექსპორტში გადის. ბრაზილიაში მსხვილფეხა რქოსანი პირუტყვის სულადობა 87 მილიონს აჭარბებს. 2008 წელს ქვეყანაში 28 მილიონი რქოსანი პირუტყვი დაიკლა და დაახლოებით 8. 7 მილიონი ტონა ხორცი იწარმოა. როგორც ბრაზილიის სოფლის მეურნეობის მინისტრმა განაცხადა, ხორცის წარმოება 1990 წლის შემდეგ თითქმის 7%–ით გაიზარდა. აღსანიშნავია, რომ მეცხოველეობის როლი იზრდება ამაზონაში, სადაც უცხოური კომპანიები ქმნიან მსხვილ სასაქონლე მეურნეობებს.

      აღსანიშნავია ის ფაქტი, რომ ბრაზილიის ეკონომიკა მნიშვნელოვანწილად საგარეო ვაჭრობაზეა დამოკიდებული. 2010 წლის მონაცემებით, ქვეყნის ექსპორტმა 199. 7 მილიარდი დოლარი შეადგინა. ექსპორტის სტრუქტურაში აღინიშნება მზა ნაწარმისა და ნახევარფაბრიკატების წილის ზრდა. ბრაზილიას მსოფლიო ბაზარზე გააქვს გადამამუშავებელი მრეწველობის პროდუქცია, ავტომობილები, გემები, სარკინიგზო შემადგენლობები, რკინისა და მანგანუმის მადანი, ფეხსაცმელი, გაყინული ქათამი და მრავალი სხვა. მთავარი იმპორტიორი ქვეყნებია: აშშ, ჩინეთი, არგენტინა, გერმანია და იაპონია.

დასკვნა

      ფართო და კარგად განვითარებული სასოფლო–სამეურნეო, სამრეწველო და მომსახურების სექტორებით ბრაზილიის ეკონომიკა სამხრეთ ამერიკის ყველა ქვეყნის ეკონომიკაზე წინ დგას და ასე მოწინავე პოზიციებს იკავებს მსოფლიოშიც. 2003 წლიდან მოყოლებული, ბრაზილია აუმჯობესებს თავის მაკროეკონომიკურ მდგრადობას, სტაბილურობას. 2007–2008 წლებში ბრაზილიაში განსაკუთრებული ზრდა დაფიქსირდა ეკონომიკური თვალსაზრსით, მაგრამ 2008 წლის სექტემბერში ქვეყანას მსოფლიო ფინანსური კრიზისი შეეხო. თუმცა, უნდა აღვნიშნო, რომ ბრაზილია ერთ–ერთი პირველი იყო დამწყები ბაზრის მქონე ქვეყნებიდან, რომელმაც სწრაფად დაიწყო რეაბილიტაცია. ასეთი ზრდა და მაღალი პროცენტული მაჩველებლები უცხოელი ინვესტორებისათვის საკმაოდ მიმზიდველს ხდის ბრაზილიას და უკანასკნელ წლებში ქვეყანაში საკმაოდ ბევრი ინვესტიცია განხორციელდა.

      იმედი მაქვს, ბრაზილიის ეკონომიკური განვითარების ტემპი კიდევ უფრო გაიზრდება და მალე ვიხილავთ მას განვითარებული ქვეყნების რიგებში.

გამოყენებული ლიტერატურა

  1. საზღვარგარეთის ქვეყნების ეკონომიკური გეოგრაფია / ა. გ არტემიევა, ვ. პ. მაქსაკოვსკი
  2. მსოფლიოს სოციალურ–ეკონომიკური გეოგრაფია / ვ. ნეიძე, ნ. კეკელია, მ. ბოკერია, ნ. გოგინაშვილი, ზ. დავითაშვილი/2004წ
  3. მსოფლიოს გეოგრაფიული სურათი–რეგიონული მიმოხილვა / ვ. პ. მაქსაკოვსკი/1996წ

ტეგები: Qwelly, ამერიკა, დედამიწა, სამხრეთ_ამერიკა, ქველი, ქვეყანა

ნახვა: 2743

ღონისძიებები

ბლოგ პოსტები

Density Gradient Centrifugation

გამოაქვეყნა EFTcheat_მ.
თარიღი: მარტი 29, 2024.
საათი: 5:30am 0 კომენტარი







Nycodenz, a broadly applied reagent in laboratory options, holds important significance in the field of mobile biology and biochemistry. In the following paragraphs, we will take a look at the multifaceted mother nature of Nycodenz, its programs, and how it revolutionizes density gradient centrifugation techniques.



What is Nycodenz?

Nycodenz is a non-ionic, iso-osmotic iodinated density gradient medium commonly used in cell separation and purification…

გაგრძელება

აქტიური თავმჯდომარე, პირომანი მოზარდის საქმე და სხვ.

გამოაქვეყნა Giorgi_მ.
თარიღი: მარტი 28, 2024.
საათი: 11:35pm 0 კომენტარი

ევროპულ მუნდიალზე საქართველოს ეროვნული ნაკრების საგზურის მიღების შემდეგ, ქვეყანა ნელ-ნელა გამოერკვია სიხარულის ემოციიდან და როგორც იქნა ცხოვრება ძველ კალაპოტს დაუბრუნდა. ჯერ კიდევ პენალტების, გოლების, ემოციების, ჟივილ-ხივლის პერიოდია, მაგრამ დღის ამბები, ასე თუ ისე მოგროვდა ნიუს-მწერლებში. აქტიური იყო შალვა პაპუაშვილის მრავალმხრივი კომენტარები და ინტერვიუები, მათ შორის საკონსტიტუციო ცვლილებებზე და სასამართლო…

გაგრძელება

Dive In to the Beat: An Introduction to Hearing Rap Audio

გამოაქვეყნა EFTcheat_მ.
თარიღი: მარტი 28, 2024.
საათი: 4:30am 0 კომენტარი







Rap tunes, with its infectious beats, poetic lyrics, and charming storytelling, happens to be a dominant pressure within the audio business and a cultural phenomenon throughout the world. From its humble beginnings from the streets of New York City to its latest standing as a worldwide genre influencing vogue, language, and social actions, rap has progressed into a diverse and dynamic art type embraced by hundreds of thousands. For anyone who is new to rap or seeking to…

გაგრძელება

Study Recombinant Protein Creation

გამოაქვეყნა EFTcheat_მ.
თარიღი: მარტი 27, 2024.
საათი: 12:00am 0 კომენტარი







Proteins tend to be the workhorse molecules that generate nearly each Organic program. Using the escalating recognition of the purpose of proteins in numerous investigate and production things to do, basically isolating them from their natural host cells are unable to meet the escalating need of the market. Chemical synthesis can be not a practical option for this endeavor a result of the size and complexity of proteins. As a substitute, the developments manufactured…

გაგრძელება

Qwelly World

free counters