ალეპო. დღეს ალეპოდან ანტიოქიაში მივდივარ. სომეხი ეპისკოპოსის მდივანმა მითხრა, რომ კაჯა პუნარისკენ მიმავალი უმოკლესი გზა ანტიოქიაზე გადიოდა. ჩემდა გასაოცრად სომხებმა კაჯა პუნარზე არაფერი იციან. დილით გავისეირნებ და მაღაზიებში გამოვიკითხე, კაჯა პუნარზე რამე თუ იცოდნენ, თუმცაღა ვერაფერი შევიტყვეთ. იეზუიტ პრეფექტს ვეწვიე. სტუმრობა უფრო შედეგიანი აღმოჩნდა. იქ გავიგე, რომ მამა მესერიანს, რომელზეც ზემოთ მოგახსენებდით, ანტიოქიის ახლოს ვნახავდი. უნდა მეჩქარა, რადგან ბეირუთში დაბრუნებას აპირებდა. პატარა ქარავანს უნდა გავყოლოდი, რომელსაც მისთვის საჭმელი და ფოსტა ანტიოქიიდან კვირაში ერთხელ მიჰქონდა.

      ანტიოქია მსოფლიოს ერთ-ერთი უძველესი ქალაქია. ოდესღაც აქ, ორონტეს ნაპირებთან, დიდი კულტურა ყვაოდა. აქ იყო არა მარტო ძლევამოსილი რომის იმპერიის პრეფექტებისა და კონსულების, არამედ იმპერატორებისა და მაღალი რანგის სასულიერო პირების (მაგალითად, იოანე ოქროპირის[1]) რეზიდენციები. ქალაქის ბინადართა ნახევარი სომეხია. ანტიოქია თანამედროვე გზებიდან ძალიან მოშორებულია და ამის გამო ამ ქალაქით მხოლოდ დიდი თავგადასავლების მაძიებელნი ინტერესდებიან. იმ ადგილებში ვერსად ნახავთ პალმირას[2] ან ბაალბეკის[3] მსგავს გიგანტურ ნანგრევებს, დამასკოს ელეგანტურობას ან ბეირუთის ცხოვრების დახვეწილ ხიბლს. ვისაც ძველი ისტორიული ადგილები არ აინტერესებს, აქ საყურადღებოს ვერაფერს ნახავს სუფთა და ლამაზი ქუჩების, მშვენიერი ხეების, ძველი ოქროს მონეტებითა და სამკაულებით სავსე საიუველირო სავაჭროებისა და მღვრიე ორონტეს გარდა.

      თავდაპირველად კაპუცინებს ვეწვიე. ეს აქ კათოლიკეების ერთადერთი ორდენია. მათი მისამართი ალეპოში მომცეს. კაპუცინებს ობოლთა თავშესაფარიც აქვთ სომეხი ბავშვებისთვის. წინამძღვარმა თავაზიანად მიიღო და დამპირდა, რომ იმ ქარავანს გამაყოლებდა, რომელიც აქედან მამა მესერიანთან მიდიოდა საკვირველ მთაზე. ერთი ობოლი იმ სასტუმროსკენ გამიძღვა, წინამძღვარმა რომ მირჩია. ძალიან გავოცდი, როცა შევიტყვე, რომ ბატონი ანტრანიგ კავუკდიანი, დოქტორ ლიფსიუსის ობოლთა თავშესაფრის დირექტორი, დღეს აქ მოვიდოდა. ბატონი კავუკდიანი, რომელიც თვეში ერთხელ ან ორჯერ ჩამოდიოდა ქალაქში, ამავე სასტუმროში აპირებდა დაბინავებას. ძალიან გამიმართლა. გეგმა უმალ შევცვალე და გადავწყვიტე, ბატონ კავუკდიანს დავლოდებოდი და მასთან ერთად კაჯა პუნარში წავსულიყავი. იქ მონასტრის ნანგრევებს ვნახავდი.