რევოლუციამდე უცხოელი - ფილიპინელი, ინდოელი, ავღანელი, კანტიკუნტად კი ევროპელი მოახლის ყოლა უცხო ხილი იყო, ძველი ადათისა და წესისათვის უჩვეულო, როგორც სასაუბრო ენაში შეჭრილი გაურანდავი სიტყვა, ბუნდოვანი და ზედმეტი, რომელიც არც არაფერს ერთვის და არც განსაზღვრული ადგილი გააჩნია.

      ბენგალელი ამინე გრძელი შავი თმით, ქათქათა თეთრი კბილებითა და უაზრო მზერით, იდუმალი ოცნებით გამოწვეული ნეტარებისაგან დამძიმებული ქუთუთოებით, სამხრეთ ბანგლადეშიდან გახლდათ და ინდური ფილმების თვალმიბნედილ მსახიობს მოგაგონებდათ. ჯანსაღი და ბუნებრივი ღიმილი ჰქონდა, მისი ზანტი და ნამძინარევი სხეული სინაზითა და მორცხვი ქალური კეკლუცობით იყო აღსავსე. იცოდა, მრავალი თვალი ედევნებოდა უკან, მრავალ მზერას იტაცებდა მისი ტკბილი ბაგეები და თბილი უზადო სხეული, მით უფრო, რომ მეწამულ-მწვანე აბრეშუმისგან შეკერილი ჭრელა-ჭრულა კაბები ეცვა, წვრილი ოქროსფერი ყვავილებით დაჩითული და ბრჭყვიალა ქობაშემოვლებული. ორი წლის წინ ჩამოსული სპარსულად უკვე თავისუფლად ლაპარაკობდა. ბედნიერი და უდარდელი ვინმე გახლდათ, სულერთი იყო მისთვის, სად იმყოფებოდა. მისჩვეოდა უცხო ქალაქებში მუშაობას. ეს ჩვენ ვუყურებდით მას ეჭვითა და გაკვირვებით, ჩვენი უნდო და ფრთხილი გულების სიღრმეში უცხო ელემენტის არსებობა (თუმცაღა ამას არ ვიმჩნევდით) არ მოგვწონდა და უხერხულობას გვიქმნიდა. ჩვენსა და მრავალ სხვათა ცხოვრებაში უცხოური მოვლენა შემოჭრილიყო და ეს მცირედი ცვლილება, ეს უბრალო შემთხვევა ჯერ არნახული ამბების უხმაურო მოახლოებას მოასწავებდა. თითქოს უჩინარ ხელს ქალაქის კარიბჭე გაეღო და თემის რაციონალურ წესრიგს უცხო რეალობის იერიში ემუქრებოდა.

      ამინეს საკუთარი სამყარო ჰქონდა, მისი ფიქრები და სურვილები გულისთქმასა და თითზე ჩამოსათვლელი მოგონებების საზღვრებს არ სცილდებოდა. ჰყავდა ოცდაათი წლით უფროსი ქმარი, სახელად აყარაჯა ("მისტერ რაჯა"), ცოლშვილიანი - პირველი ცოლითა და უფროსი ვაჟებით. ამინეს თქმით, მას რვაოთახიანი სახლი ჰქონდა. ყველა ოთახში ხალიჩა ეფინა, ხალიჩები პირველი ცოლისა იყო. ჭურჭელი, ფარდები, ხავერდის ბალიშები და, მათთან ერთად, გალეული, შავტუხა მისტერ რაჯაც, გაქონილი თმითა და ლურჯი ტუჩებით, პირველი ცოლის საკუთრება გახლდათ.

      ქალიშვილის სურათი მაჩვენა - ექვსი-შვიდიოდე წლის გოგონა იქნებოდა, შავ-შავი, გამხდარი, თითქოს პირში სული ძლივს უდგასო, სიფრიფანა კისერი და გაბურძგნილი თმა ჰქონდა, ფართო პირი და განცვიფრებული თვალები. დიდი ადამიანის ნაღვლიანი თვალები. ყველა ინდოელი მათხოვარი ბავშვივით ფეხშიშველა და მშიერი, სახელად შალიმე. ძილისგუდა ბრძანდებოდა ამინე, ათსაათიან ღრმა ძილს გამოაცხობდა ხოლმე, გეგონება, ლეთარგიამ დარია ხელიო. საიქიოდან მობრუნებულივით გაოგნებული და გამოთაყვანებული დილაობით გულდაწყვეტით და უხალისოდ დგებოდა, დარეტიანებულ და გაბრუებულ სხეულს ოთახიდან ოთახში ბარბაცით მიათრევდა. სხვაგან იყო მისი სული და მრავალი საათი გადიოდა, სანამ დაფანტულ ფიქრებს თავს მოუყრიდა. იმისათვის, რომ რეალურ დროსა და ადგილას ეგრძნო თავი, გაეცნობიერებინა, ვინ იყო და სად იმყოფებოდა, მისი ხელებისთვის რაიმე ხელშესახები საქმე უნდა მიგვეჩინა - გარეცხილი სარეცხის თოკზე გადაფენა ან მტვრიანი ხალიჩის დაგვა. ინდოელი მსახიობებისა და მომღერლების ფოტოებით აჭრელებული რამდენიმე კინოჟურნალი ჰქონდა. დაჯდებოდა ბაღში, ხის ჩეროში და მოჯადოებული არსების გატაცებით ჩააცივდებოდა ამ ფოტოებს. დაძახება არ ესმოდა, ადამიანების მოძრაობას ვერ ამჩნევდა. სადღაც სხვაგან იყო, სადღაც - ყოველდღიურ მოსაწყენ რეალობათა მიღმა, იქ, სადაც აყარაჯა, მათხოვარი შალიმე და ჩვენ ვერ მივწვდებოდით.

      დამჯდარა მეოცნებე ამინე მდელოზე, ტირიფის ჩრდილქვეშ, ფეხშიშველი, მოშვებული და მოდუნებული, ჭკუა თითქმის არ ეკითხება. ცხვირის ნესტოში უელავს მწვანე თვალი, თითქოს გამჭვირვალე ხალიაო. ნორჩ ხელებზე ბავშვური ფერადი შუშის რგოლები აუსხამს. სადილის ჭურჭელი არ გაურეცხავს, თოკიდან სარეცხი არ ჩამოუხსნია. მუშაობის ხალისი არა აქვს, დაჰყურებს ჟურნალის ფოტოებს, მიშტერებია წარმოსახვით სასიყვარულო ფილმს, გულის ამაჩუყებელი სცენებითა და დიდაქტიკური ამბებით სავსეს. თავის თავს ხედავს: ფეხზე ეჟვნებშებმული ფერდობზე დარბის და გულსაკლავად მღერის.

      უხმობენ. არ ესმის. სხვაგან ქრის მისი გონება. არ ახსოვს, რომ თეფშები დასარეცხია, ოთახები დასაგველია, ბავშვები - დასაძინებელი. არ ახსოვს, რომ უცხოელი მოახლეა, რომ ყოველი თვის დასაწყისში ჯამაგირი ქმარს - აყარაჯას უნდა გაუგზავნოს. წამით დავიწყებია შალიმეც, სიგამხდრისაგან სული პირში ძლივს რომ უდგას, წარსულისათვის არა სცხელა. იქ - ოცნების სამყაროში, მსახიობია ამინე. მისი ფოტოები ჟურნალებშია დაბეჭდილი. აყარაჯასთვის, შავტუხა შალიმესა და მათხოვარი მამისათვის ზურგი შეუქცევია და ხანმოკლე ბედნიერების წამიერ ნეტარებაში ჩაძირულა.

      აი, უმიზეზოდ მხიარული ამინე, მიწას მოწყვეტილი ჰანგებით, განუხორციელებელი სურვილებით. რა ვუყო, რით დავეხმარო? ვინ იცის, რომ არა ქმარი (ქმარი, რომელმაც მოატყუა, ახლა კი იყენებს მას), რომ არა შავტუხა გოგონა, რომელსაც სიგამხდრისგან ლამისაა სული გასძვრეს (უთქმელი და მომთმენი შალიმე, რომელიც არც თავის პატარ-პატარა სათქმელს ამხელს და არც დიდ-დიდ სადარდელს), რომ არა მათხოვარი მამა (ოფიციალური მათხოვარი, - მათხოვრის ნამდვილი მოწმობით) და რომ არა კიდევ ასობით ასეთი "რომ არ", იქნებ უცხო ქვეყნებში მოახლეობის ნაცვლად გულის ხმას აჰყოლოდა და კინოში ამოეყო თავი. ვინ იცის!..

      როცა არ უნდა შევუღო ოთახის კარი, ვხედავ: დგას სარკის წინ და საკუთარ თავს ებაასება. იპრანჭება, ინაზება და კისკისებს ან იატაკზე ზის და თმაში ქოქოსის ზეთს იზელს, ხელ-ფეხის პაწაწინა ფრჩხილებზე ლაქს ისვამს. მეზობელს ავღანელი მსახური ჰყავს, რომელიც ერთ ინდოელ ქალს იცნობს. როცა ამინეს უქმე აქვს, ჩვენთან მოდიან და ამინეს პატარა ოთახში შეიყრებიან ხოლმე. უკრავენ, მღერიან, ამინე კი მათთვის ცეკვავს. მაგრამ მას თავს დასტრიალებს ჩია აყარაჯას უხილავი ლანდი ვეება ჩრდილით და ეს უცილობელი რეალობაა.

      - ამინე, ფულს შენთვის რატომ არ ინახავ-მეთქი, ვკითხე.

      "რატომ" იმ უაზრო და უცნობ სიტყვათაგანი იყო, რომელსაც ამინეს უტყვსა და მორჩილ სამყაროში ადგილი არ მოეძებნებოდა. აყარაჯა განსაზღვრავდა თითოეულ "რატომს" და პასუხსაც თავად იძლეოდა.

      - ქალბატონო, ქმარმა მომატყუა. (ისე მითხრა, თითქოს ჩვეულებრივი ამბავი ყოფილიყო - ქმარი იმისაა, ცოლი მოატყუოს. მის ხმაში არც ბრაზი იგრძნობოდა, არც გაკვირვება, არც სინანული). პასპორტი გამოუცვლია. ცოლ-შვილი ჰყოლია - ორი მოზრდილი ვაჟიშვილი. რა ვიცოდი, არც გამიკითხავს. მუსლიმი ვარო, ასე მითხრა. მუსლიმ კაცს კი ენა და გული სუფთა აქვს. ტყუილს არ იტყვის. და თუ თქვა, გულკეთილობით მოუვა. მე ინდუსი ვიყავი. მითხრა, მუსლიმი უნდა გახდეო. დავთანხმდი. როცა მივხვდი, რომ ცოლი ჰყავდა, გვიანღა იყო. მცემა. ასე მითხრა, ქალმა ყველაფერი კი არ უნდა იცოდესო. არც უნდა თქვასო. კარგი ქალი თვალებს დაიბრმავებს და ყურებს დაიხშობსო. პირველი ცოლი მსუქანი და ზარმაცი ქალი იყო. ზედა სართულის ოთახებში ცხოვრობდა. მე კი - ეზოს ბოლოს ერთ ოთახში. პირველი ცოლი განაგებდა ყველაფერს. ნამდვილი ქალბატონი იყო. მიბრძანებდა და თან თმებით მითრევდა. ქმარმა მითხრა, უნდა იმუშაო და ჯამაგირი მე ჩამაბაროო. მე ბატონი ვარ, მე ვარ ყველაფერიო. ჯიდაში გამგზავნა. ორი წელი იქ ვიმუშავე. არაბი ბატონი ჩემს ჯამაგირს ქმარს უგზავნიდა. შალიმე მაშინ ორი თვისა იყო. არაბ ბატონს ჩემი შერთვა უნდოდა. ქმარს შეუთვალა, გაეყარეო. ქმარი არ დათანხმდა. ასე უთხრა: ამინემ უნდა იმუშაოს და ჯამაგირი მე გამომიგზავნოსო. არაბმა ბატონმა ქოში უკუღმა ჰყარა. ექვსი თვე ჯამაგირს არ მაძლევდა. თავად ოთხი ცოლი ჰყავდა. ცოლები ბებრები იყვნენ და დასანახად არ ვეჩვენებოდი. ჩემი მოწამვლა განუზრახავთ. ყოველდღე საჭმელში საწამლავს მიყრიდნენ ან ლოგინში მორიელსა და ფალანგას მისვამდნენ. არაბი ბატონი სადმე რომ გაემგზავრებოდა, სარდაფში მამწყვდევდნენ და ხმელა პურს მაძლევდნენ. ბატონი რომ მიხვდა, გული მოულბა. შეეშინდა, მის ეჭვიან ცოლებს არ მოვეკალი. ბანგლადეშში გამომისტუმრა. ოქროს რგოლი და ორიოდე ხელი კაბა მომცა. კარგი კაცი იყო. პირველმა ცოლმა ყველაფერი წამართვა. პირველი ცოლი ფულიანი იყო. კარ-მიდამო ჰქონდა. მაგრამ ძუნწი იყო, მისტერ რაჯას ერთ რუპიასაც არ აძლევდა. ჭამდა, ეძინა და დედ-მამის სიშორეს განიცდიდა. დაჯდებოდა ხოლმე აივანზე და დაკარგული ბავშვივით აზლუქუნდებოდა. მისტერ რაჯა არ უყვარდა. მისი ვაჟები ყომარბაზები და ნარკომანები იყვნენ. დედას სცემდნენ და სამკაულებს ჰპარავდნენ. პირველი ცოლი მთელი დღე - დილიდან, როგორც კი თვალს გაახელდა, დაღამებამდე - სანამ არ დაიძინებდა, ჭამდა და ჭამდა: კარის ხორეშთს, ბატკნის ხორცს, პურს, ბრინჯს - ფიალას ფიალაზე ცლიდა. ჭამდა, ვიდრე მუცელი არ გაებერებოდა და მერე ტკივილისგან კრუსუნებდა. დღითიდღე უფრო და უფრო სუქდებოდა. დაჯდებოდა ხოლმე სარკის წინ, თვალებზე სურმას წაითხიპნიდა, წარბებს შავად იღებავდა. ხალს დაისვამდა. თმას დაიხვევდა. ხედავდა, რომ გასივდა, დაბერდა და ღმუოდა. საკუთარ სხეულს ურტყამდა. სახეს იხოკდა. სარკეს კედელს ახეთქებდა და ლეწავდა. ხედავდა, ახალგაზრდა და გამხდარი რომ ვიყავი და გულს ეყრებოდა. შიშობდა, ჩემზე და მისტერ რაჯაზე უწინ არ მომკვდარიყო და ვიშვიშებდა. თვეში ერთხელ მამამისი მოდიოდა სანახავად. მამის მუხლებზე თავს ჩამოდებდა ხოლმე და ბავშვივით აქვითინდებოდა. შალიმესავით. . ."

      ამინემ იცის, რომ აყარაჯამ მოატყუა და ოინი უყო. იცის, რომ იყენებს მას და ფულს სძალავს. იცის, რომ ქმარი ცუდი კაცია, შალიმეს სცემს ხოლმე. მაგრამ ეს ცოდნა მასში არანაირ რეაქციას არ იწვევს. მისტერ რაჯა ერთპიროვნული ბატონ-პატრონია და მისი არსებობის ფაქტი, რაოდენ ცუდიც არ უნდა იყოს ეს, ბუნებრივი მოვლენაა, ისეთივე, როგორც მუსონური წვიმები და მოვარდნილი წყალდიდობა, რომელმაც დედამისი და ძმები თან გაიყოლა, როგორც ცხოვრება, რომელიც კვლავინდებურად გრძელდება.

      - ქალბატონო, ჩემს ქმარს გაგონილი ჰქონდა, ირანელები ფულიანები არიანო. ერთი ინდოელი ქალი ჩამოდიოდა ბანგლადეშში. მსახურებს აგროვებდა, ირანში მოჰყავდა. აყარაჯამ საქმე მოაგვარა და ჩემი თავი იმ ქალს ჩააბარა. შალიმე მამაჩემს დავუტოვე. მამას გაეხარდა. ასე მითხრა, მათხოვარს თუ თან ბავშვი ახლავს, უფრო მეტ ფულს შოულობსო. პირველ ცოლს, თუმცა არაფერი უჭირდა, მაინც ჩემი შურდა. შენ თავისუფალი ხარო, მეუბნებოდა, მე კი დატყვევებულიო. ზედა სართულის ოთახებიდან გაქცევა უნდოდა. როგორც კი აყარაჯას სუნი ეცემოდა, გულს აზიდებდა. მეცოდებოდა. ქმარმა მითხრა: "ამინე! თეირანელი კაცები გარყვნილები არიან. ნამაზს არ ასრულებენ. თუ გავიგე, რომ ცუდი თვალით შემოგხედეს, იცოდე, ტყავს გაგაძრობო!" ჩემი დაშინება უნდოდა. მატყუებდა. აქ თავისუფლად ვარ. როგორ მინდა, შალიმეც აქ მყავდეს!

      შავტუხა დამშეული შალიმე შიგადაშიგ დედას ორსიტყვიან ბარათებს სწერდა. დაუწერდა თავის სახელს და - პაპამისისას.

      ამინემ მითხრა: - ქალბატონო, მამაჩემი უბრალო და უღირსი მათხოვარი არ გეგონოთ, მათხოვრობა მისი ხელობაა. მათხოვრის მოწმობა აქვს. როცა მოკვდება, მოწმობა მე დამრჩება ან - შალიმეს. მამაჩემს სამუშაო უბანი აქვს: ერთი მოედანი და სამი ქუჩა. ინჟინრის ოფისივით. თავში ტილები ჰყავს. ტილები თუ გაწყდებიან, შალიმე სხვა მათხოვრებისგან ისესხებს და მამაჩემს თავში ჩაუსხამს. მათხოვარი ტილების გარეშე იგივეა, რაც მეფე - უგვირგვინოდ. მე მოახლე ვარ. მოახლე მათხოვარზე უარესია - სხვის სახლში ცხოვრობს."

      მამაშენს სახლი თუ აქვს-მეთქი, - ვკითხე. კიო, მუყაოს სახლიო. მუყაოსა და თუნუქისააო. მათხოვრებს ასეთი სახლები აქვთო. ხო, მაგრამ, რაც არ უნდა იყოს, საკუთარი სახლიაო.

      ამინეს ბავშვობის სახლი ალიზითა და თიხითაა ნაგები, ნამდვილი აივნით, კიბეებითა და ოთახებით, ჭერში ჩამოკიდებული ძველი ვენტილატორით, ფეხქვეშ დაფენილი დაძენძილი ხალიჩით, მძაფრი სანელებლებისა და უდის სურნელით, მკვეთრი სუნამოებით, თამბურის ხმებითა და ცისკრის ლოცვებით, კეთილი ჩასკვნილი მეზობლებითა და ბავშვებით სავსე ეზოებით. სოფელში ცხოვრობენ. კიტრისა და გოგრის ნათესები აქვთ. ერთი ძროხა და რამდენიმე თხაც ჰყავთ. დედა პურს აცხობს, ძმები კი ტვირთს ეზიდებიან. ღამით თავს მოიყრიან ხოლმე და მუცელი მაძღარი აქვთ. სავსე სტომაქით და ბედნიერი გაქონილი თითებით გვერდიგვერდ იძინებენ. მოსიყვარულე დედა ჰყავს - ძილის წინ თავის პაწაწინა ამინეს ჰკოცნის, მისთვის ლოცულობს. ძმები დილაობით ვირზე შესვამენ ხოლმე და სკოლაში დაჰყავთ. ლამაზია ამინე, დედა თმაში ფერად ლენტებსა და წითელ ყვავილებს უწნავს. მამა ამბობს, ამინე რომ გაიზრდება, ვინმე მაჰარაჯას გაჰყვება ცოლადო. ამინესაც დიდი სასახლეები ესიზმრება და ეშინია. ამასობაში წვიმების სეზონიც იწყება, წვიმებს ბოლო აღარ უჩანს. გზები იხერგება. ძმები შინ რჩებიან. ნათესები იტბორება. დედა ღელავს, მამა კი სულ უფრო დიდხანს ლოცულობს. გადაუღებლად წვიმს, დილიდან ღამემდე - ყოველდღე. ყოველ დღე. ყოველ დღე. წყალმა ნახევარი სოფელი დაფარა. ბრინჯის მარაგი გამოილია, აღარაფერი დარჩა შესაჭმელი. მამას სადღაც მკვახე საზამთრო უშოვნია - ერთადერთი, რისი პოვნაც შეძლო, - და მთელ ოჯახს უნაწილებს. შიათ. ძმები ძირხვენებსა და ხის ფოთლებს ჭამენ. დედა თავის წილ საზამთროს ამინეს უთმობს. თავის წილ ბრინჯს, მკვახე ხილსა და პურის ნარჩენებსაც ამინეს აძლევს. ღამით ნიაღვარი მოვარდება. დედას და ძმებს წყალი წაიღებს. ამინეს ოთხი ძმა ჰყავს და ოთხივე წყალს მიაქვს. მამა მას გულში იხუტებს და ხეს ეჭიდება. ამინეს თავი წყალში აქვს. სუნთქვა შეჰკვრია, პირი შლამითა და ტალახით ამოვსებია. თევზთეთრა, პატარა თევზი, შორეული ოკეანეებიდან, სამყაროს მრუმე დასალიერიდან მოსული, ქუთუთოებსა და ტუჩებს ულოკავს. ნაწლავებსა და ხელ-ფეხში წყალი ჩასვლია, თვალებშიც, თავშიც. იცის ამინემ, რომ მკვდარია და არ ეშინია. სიკვდილი ერთგვარი დაძინებაა, ამინეს კი ძილი უყვარს. სხეული დამზრალი აქვს, გონება უკვე აღარ მუშაობს. მუცელში პატარა თევზი ჰყავს.

      მდინარის გადაღმა ის და მამამისი წყლიდან ამოჰყავთ. განადგურდა თიხის სახლი ნამდვილი ოთახებით, ნეტარების აღმძვრელი სურნელით, მასთან ერთად - ძროხები და თხები. დედა, ძმებიც - ყველანი დაიღუპნენ.

      ამინე ჯერ კიდევ წყალშია და მოსწონს წყალქვეშ ყოფნა. ახსოვს, როგორ მშვიდად და ჩუმად დაშორდა დედამისი. ხედავს, როგორ უხმაუროდ, წინააღმდეგობისა და შიშის გარეშე მიჰყვება ტალღებს. არც იძირება, არც ლოდს ეხლება, არც - ქარაფს, არც ტალღის ქვეშ ექცევა და არც ხელ-ფეხს იქნევს. წყლიდან თვალები უჩანს. შესცქერის მას იმ ადამიანის უშფოთველი მზერით, ბედნიერ მოგზაურობაში რომ მიემგზავრება, ნაცნობ მხარეში.

      გაყინულ წყალში ამინე დედის მზერაზე ფიქრობს და თავის გახევებულ სხეულს ზღვის კანონს ანდობს. ხელ-ფეხს არ ანძრევს. ძილს ეძლევა, უცხო არ არის მისთვის სიკვდილის მდუმარება.

      - ამინე, ფული შენთვის დაიტოვე. შენი ქალიშვილისთვის გადადე-მეთქი, ვუთხარი.

      შემომხედა დედამისის ჩუმი მზერით, მორჩილი თვალებით. ვერ გაიგო. ვერ დაიჯერა. შეუძლებლად ეჩვენა. მხრები აიჩეჩა და თავის შიშველ ფეხებს დააშტერდა.

      - ქალბატონო, მისტერ რაჯა ჩემს ფულს ბანკში დებს. ინახავს. ოქროებს მიყიდის.

      ამინე ჯერ კიდევ წყალქვეშ იმყოფება, სიზმარს ხედავს - წყალწყალა სიზმრებს. გასაქცევად ერთი გზა აქვს: ჟურნალში მსახიობების ფოტოებს მიშტერება, სარკის წინ ცეკვა და მოგონილ ფილმებში თამაში.

      ვერ შეეკამათები. მუცელში სიკვდილის თევზი ჰყავს და წყალმა თავზე გადაუარა. ქმარი ბატონია, მამა - მათხოვარი. დედა წყალმა წაიღო, შალიმეს კი არავინ აბადია. ეგ არის და ეგ. მისჯილი აქვს სხვის სახლში მუშაობა, იატაკის ხეხვა, სარეცხისა და ჭურჭლის რეცხვა. მთელი ცხოვრება ქალაქიდან ქალაქში უნდა იწანწალოს და ფული ქმარს ჩაუთვალოს. სხვა გზა არ დარჩენია. კიდევ ასჯერ რომ მოვიდეს ამქვეყნად, არაფერი შეიცვლება. მაგრამ ეგებ შალიმეს მაინც ეშველოს რამე, ეგებ!

      - ქალბატონო, დამეხმარე, წავალ, შალიმეს ჩამოვიყვან. თქვენ არ შეგაწუხებთ, სკოლაში მივაბარებ. საჭმელ-სასმელი და ჩაცმა-დახურვა ჩემზე იყოს. ჩემს ოთახში დაიძინებს. ამოდენა სახლში ხელს არავის შეუშლის.

      აყარაჯა უნდა დაგვეყოლიებინა. ამინემ მისწერა და ქმარმა პასუხად შემოუთვალა, მათხოვარი შალიმე აქ დარჩებაო.

      ისევ გავუშანშალეთ წერილები, უფრო გრძელ-გრძელი. ვუთხარით, რომ ამინეს ხელფასს გავუზრდიდით და ბატონსაც მეტი ფული ერგებოდა, გაცილებით მეტი, ვიდრე ციცქნა შალიმე მათხოვრობით შოულობს. კიდევ მრავალი ტკბილი და დაშაქრული სიტყვა მივწერეთ, სანამ ბოლოს ინდოელი კაცუნა არ დაგვთანხმდა.

      ცხადია, გვაგრძნობინა, რომ გადაწყვეტილებას ერთპიროვნულად იღებს, ყოველ წამს შეუძლია გადაიფიქროს და სხვა გადაწყვეტილება მიიღოს.

      ამინეს ვერ დაეჯერებინა. იტირა. კინოჟურნალები აჩქარებით ამოდო ლეიბქვეშ. მცირეოდენი მოგროვილი ფულით შალიმეს ფეხსაცმელი და ტანსაცმელი უყიდა. შეკრა ჩემოდანი და ფაცხაფუცხით წავიდა.

      რევოლუცია ახალი დაწყებული იყო. სამი თვე გავიდა. ქალაქი არეულობას მოეცვა. რეპრესიები. სამხედრო მმართველობა. მეფე წავიდა. მოვიდა იმამი. გამოცხადდა, უცხოელებმა ქვეყანა უნდა დატოვონო. ფილიპინელი, ავღანელი და ინდოელი მსახურები სასწრაფოდ წავიდნენ. წავიდნენ ადგილობრივი მოსამსახურეებიც. გაჩნდა ბენზინის დეფიციტი. ხორცი გაძვირდა. ასეთ ვითარებაში, ისტორიის ჩარხის ბრუნვასა და ყოველდღიური მოვლენების ორომტრიალში, ამინე და შალიმე ჩვენი მეხსიერების ფურცლიდან გაქრნენ.

      რა ბედი ეწია ამინეს? მათხოვარ შალიმეს რა დაემართა? არც წერილი. არც ტელეფონის ზარი. არაფერი. არაფერი ვიცოდით. ჩვენც ჩვენი გაგვჭირვებოდა. ამინე უცხოელი მსახური იყო. ალბათ უფრო დალაგებულ ქვეყანაში უკეთესი სამუშაო იშოვა - აყარაჯას საკბილო.

      სამი წელი გავიდა და ამ სამი წლის მანძილზე მრავალი ადამიანი დაიხოცა. ბევრი წავიდა. მრავალი სახტად დარჩა და ამ მდგომარეობიდან აღარც გამოსულა. მრავალმა ტაში დაუკრა და სიხარულით ქუდი ჭერსა ჰკრა, მე კი პარიზში ამოვყავი თავი. მარტოდმარტომ, ორი ონავარი ბავშვით ხელში, რომლებიც ყირაზე გადადიოდნენ და პატარა უცოდველ ოცნებაში დედის მკერდს დაეძებდნენ, რომელიც ბუამ წაიღო.

      ფრანგი მსახურის მოყვანა რთული საქმე გახლდათ. ძვირი ჯდებოდა. შეუძლებელი იყო. ვინც არ მოვიყვანე, ყველა ინაზებოდა, თავს იფასებდა და მე - ირანელს, მესამე სამყაროს წარმომადგენელს, ადამიანად არ მთვლიდა. პორტუგალიელი მსახური უხიაგი ადამიანი გამოდგა, ბავშვებს სცემდა. მესამე - პოლონელი იყო. ლოთობდა და ჩემი შინ არყოფნისას უცხო მამაკაცები მოჰყავდა. ჩემს თავს ვუთხარი: "არ გეყოლება მოახლე - მორჩა და გათავდა!" არავინაც არ მჭირდება. ა - რა - ვინ! ყველა მახსოვდა, ამინეს გარდა. თურმე აყარაჯას არ დავვიწყებივარ. ჩემი მისამართი გაეგო, დაშაქრულ-დათაფლული, კარისა და ინდური სუნამოს სუნით გაჟღენთილი, წყალწყალა ქათინაურებით, სიყვარულის ტყუილი ფიცითა და ყალბი კეთილგანწყობით აღსავსე წერილი მომწერა. დამტვრეული ინგლისურით სამი ფურცელი ორივე მხარეს გაევსო. ერთი სიტყვით, მისი სულზე უტკბესი ამინე უმუშევარია. მე და ჩემი საყვარელი შვილები მოვენატრეთ და პარიზში ჩამოსვლას ლამობს. უნდა მტლედ დამედოს მე, დედაჩემს - დიდ ქალბატონს, განსვენებულ მამაჩემს, მამიდაჩემს, ბიძაჩემსა და ჩემს შვილებს, ჩემს მარცხენა თუ მარჯვენა მეზობლებს, ბატონ მიტერანს, სხვათა და სხვათა.

      ამინე პარიზში?! თავისი კოხტაპრუწობით და კეკლუცობით, სიფრიფანა ინდური კაბებით? - არასოდეს!

      არა-მეთქი, - ვუპასუხე.

      მეორე წერილი მივიღე. ისევ ის სიტყვები, თხოვნა-მუდარა. მეო, როგორც თავგადაკლული ქმარი, ამინეს წასვლა-წამოსვლის ბილეთების საფასურს თავადვე გადავიხდიო. სულითა და გულითაც გადავიხდიო. ხმასაც არ ამოვიღებ, ისეო. არ არსებობს საქმე, აყარაჯა თეირანელი ქალბატონისთვის რომ არ გააკეთებსო. ამაზე იოლი და უკეთესი რაღა იქნებაო? ვთქვათ, უკმაყოფილო იყოთ, - რასაკვირველია, არ იქნებით, - ჩასვამთ ამინეს თვითმფრინავში და უკან გამოუშვებთო. კიდევ ორი ფურცელი იმის შესახებ, რომ ამინე ნახევრად უცხოელია, ნახევრად-ევროპელი, სპარსული იცის, მიცნობს, სანდო, კეთილი, კარგი ბუნების ადამიანია, ათას ერთი ღირსება აქვს და ა.შ. და მისთ.

      არ ვუპასუხე. მაგრამ ბუზღუნი დავიწყე. ვჭოჭმანობდი. თავს დავეთათბირე. ნაწილობრივ დავთანხმდი.

      მესამე წერილი თავად ამინესგან იყო, ინგლისურ ენაზე, გასაგები და გამართული ინგლისურით. ვიღაცისთვის მიეცა დასაწერად, მაგრამ სიტყვები მისი იყო: ტკბილი, უბრალო და ახლობელი. წინადადებებიდან იფრქვეოდა მისი ნამძინარევი მზერა, ხავერდოვანი ხმა (ხის ძირას რომ მღეროდა ხოლმე) და ქოქოსის ზეთის სურნელი, თმაზე რომ უდიოდა. თვალწინ დამიდგა მისი თბილი სხეული და თეირანის მზე მომენატრა. გავბრიყვდი.

      ვიცოდი, აყარაჯას გამორჩენის სურვილი ამოძრავებდა, ამინე კი მისთვის ფულის შოვნის საშუალება იყო. მცირე ხელფასი შევთავაზე. აყარაჯამ ვაჭრობა დაიწყო. სამი ფურცელი ააჭრელა ამინეს ღირსებების ჩამოთვლით: მზარეულობა, ჭრა-კერვა, სახლის მოვლა, ხალიჩების ქსოვა, დართვა. ამინეს ყოველი თითიდან ხომ თითო ღირსება იღვრება. ... და კიდევ ათასი სხვა რამ. ერთმანეთზე უფრო ქლესური. ვიცნობდი ამინეს, მახსოვდა, რომ ზარმაცი და უმაქნისია. ამინეს ერთადერთი ღირსება მიამიტობა და გულკეთილობა, სილამაზე და ტკბილი ღიმილი იყო. ვიცოდი, რომ კარგი ხასიათი აქვს, ბავშვებს არ დამიჩაგრავს. ოღონდ აყარაჯასთან ჩემი ურთიერთობა თავიდანვე უნდა განმესაზღვრა. გარეწარ და პირისმტეხელ კაცთან მქონდა საქმე. ჩემთვის გავიფიქრე: ამინეს ბანკში ანგარიშს გავუხსნი და ნებას არ დავრთავ, საკუთარი ფულიდან თუნდაც ერთი ფრანკი ან დოლარი "მისტერ რაჯას" გაუგზავნოს-მეთქი.

      აყარაჯა თვეში ოთხას დოლარს ითხოვდა, თანაც, - ერთიანად.

      - ორასი დოლარი-მეთქი, მივწერე.

      სამას ორმოცდაათ დოლარს დამთანხმდა.

      მივწერე: "ორასი დოლარი და გავათავოთ".

      არ მეშვებოდა, სამასი დოლარიო, მთხოვდა და მევედრებოდა.

      - ორასი დოლარი და ხმა გაიწყვიტე-მეთქი. ვთქვი და გავათავე.

      გაიბუტა. მოჰყვა წუწუნს. მომწერა, ამინე განძიაო. ათას დოლარზე მეტი ღირსო. არ გამოვაგზავნიო. აქვე დარჩებაო. სულ კარგად ბრძანდებოდეთო. ნუ გამოგზავნი! ჯანდაბამდე გზა გქონია! ისევ წერილი. დავიდარაბა. ბოლოს დანებდა. გავაფორმეთ ხელშეკრულება და ამინეს ჩამოსვლას დავყაბულდი. ისე, რომ არც დავფიქრებულვარ, თუ რა თავსატკივარს გავიჩენდი. არ ვიცოდი, წინ რა მელოდა.

      გაირკვა ამინეს პარიზში ჩამოსვლის თვე და რიცხვი: ჩვიდმეტი დეკემბერი. დღის ორი საათი. ეარ ფრანსის რეისი.

      ბავშვებს უხაროდათ. სხვა ვიღაც, ჩემს გარდა, შემოდიოდა ჩვენს სახლში, ვიღაც, ვინც მათთან იცხოვრებდა და მათ ფეხთით დაიძინებდა.

      დღეში ათჯერ მეკითხებოდნენ, შენ რომ მოკვდე, ჩვენ ვინ მოგვხედავსო. ახლა შემეძლო მეთქვა, რომ როცა არ ვიქნები (სამუდამოდ წავალ), შავთვალა, მომხიბვლელი ამინე ხანუმი, გრძელი მაჯისსიმსხო თმით, ჭრელა-ჭრულა კაბებით, კინომსახიობი, შავტუხა შალიმეს დედა, ბანგლადეშში წაგიყვანთ და მათხოვრის მოწმობებს აგიღებთ-მეთქი.

      ჩვიდმეტ დეკემბერს ციოდა. წვიმდა და ქარი ქროდა. ყველა მგზავრს, ამინეს გარდა, პიჯაკი და პალტო ეცვა, ყელზე კაშნე ეკეთა და ქოლგა მოემარჯვებინა. შიშველ-ტიტველ ამინეს მოკლე, უსახელო, მოტკეცილი ბლუზა ეცვა, უწინდო ფეხზე კი - სანდლები. მკერდს ქვემოთ მუცლამდე სხეული მოეტიტვლებინა, ტანზე ლიმონისფერი ძველი სარი შემოეხვია. პატარა ხელჩანთა გულზე მიეხუტებინა, აკანკალებული და დაბნეული ცივი, გამოცარიელებული თვალებით დამეძებდა. ის ამინე აღარ იყო. მოტეხილი და გაქუცული მეჩვენა, ახალგაზრდული სიხალისე დაჰკარგვოდა. უმწეო, აკანკალებულ ფეხებს მიათრევდა და ირგვლივ ადამიანებს შიშნარევი დამორცხვებით უცქერდა. უცხო იყო. გული დამიმძიმდა, რაღაც ბუნდოვანი გრძნობა თუ ინტუიცია მკარნახობდა, რომ წყალში ისე გადავეშვი, ფონი არ მიკითხავს. შევეცადე, გულში ცუდი არ გამევლო. ხელი დავუქნიე. ვერ დაინახა. სხვაგან იყო მისი ფიქრები. როგორც ყოველთვის, ჭკუა არ ეკითხებოდა, თავგზააბნეული, სხვა დროსა და სივრცეს შერწყმოდა. მოფრატუნებდა და უმიზნოდ მოსდევდა ხალხს. მის მზერაში ღრმა ძილს დაებუდებინა, გარშემო არსებული რეალობისა არა გაეგებოდა რა. თითქოს დაუქოქავთო და ახლა ეს დროებითი ინერცია ელეოდა.

      მივხვდი, ამინე პარიზში სულ სხვა ადამიანია. ბრწყინვალება და პეწი აღარა აქვს. მესამესამყაროელია. იაფფასიანი ფილმის მესამეხარისხოვანი მსახიობია. მისნაირები მრავლად არიან, მაგრამ მუშტარი არა ჰყავთ. თეირანში ამინეს მიდი-მოდი ჰქონდა. სხვებს თვალს სჭრიდა. კოლორიტული არსება იყო. მისი უცხოელობა პრივილეგიად ითვლებოდა და ავტორიტეტს მატებდა.

      იცის ბენგალელმა მსახურმა - ფეხშიშველამ და შავთმიანმა, თავზე ქოქოსის ზეთის სუნი რომ უდის, მოგონებები ქაფურისა და უდის სურნელით აქვს გაჟღენთილი - პარიზი მისი შესაფერი ადგილი არ არის. ეშინია, ოქროსფერთმიან გამხდარ ქალებსა და ტანწერწეტ ფერმკრთალ მამაკაცებს გაკვირვებითა და ძრწოლით შესცქერის. ეტყობა, მთელი ღამე თვალი არ მოუხუჭავს, შალიმესთან განშორებას დარდობდა. სახე ჩამოსტირის.

      - ამინე, ძვირფასო, აქ ინდოეთი ან არაბეთი არ გეგონოს. ყინვა იცის-მეთქი, ვუთხარი და მხრებზე ჩემი პიჯაკი მოვახურე. ჩემოდანი არ ჰქონდა. თან მხოლოდ ერთი ძველი ხელჩანთა ჩამოეტანა, რომელიც წითელი წიწაკითა და ცხარე თავბრუდამხვევი სუნელებით გაევსო.

      ტაქსის ერთ კუთხეში მიიყუჟა და ობოლი ბავშვივით მანქანის კედელს აეკრო. დავინახე, თვალები ცრემლით ჰქონდა სავსე, ცხვირის ნესტოები უთრთოდა. ხელში ავიღე მისი ხელი, დაღლილი და უმწეო.

      ვუთხარი: "მოითმინე, სანამ შინ მივიდოდეთ. ბავშვები გელიან. დაუფიქრდი! პარიზში ჩამოხვედი! ცოტას თუ ეძლევა ასეთი შანსი."

      არ მიპასუხა. შალიმე მოვიკითხე. თავი ასწია. ყურები ცქვიტა. თვალებში შალიმე ეჯდა. მითხრა: - შალიმეს წამოყვანა მინდოდა თან. მისტერ რაჯამ არ დამანება. ორი წლის ბიჭიც მყავს. მოჰშენი ჰქვია.

      გაიცინა. სახე გაებადრა. თვალებში ნაპერწკალი გაუკრთა. უწინდელ ამინეს დაემსგავსა.

      - მოჰშენი უბედურის ერთია. ღორმუცელაა. ტიკჭორა, - და ლოყები დაბერა. თავი გადააქნ-გადმოაქნია. სიცილისგან კინაღამ გაიგუდა.

      ენა ახალი ადგმული აქვსო და მის ლაპარაკს გამოაჯავრა. დაავიწყდა, სად იმყოფებოდა. მიმოიხედა. დაორთქლილი მინა ხელის ზურგით გაწმინდა. დადუმდა.

      ამინეს საკუთარი შვილები უნდოდა. მისი გული მოჰშენთან და შალიმესთან იყო. ერთი დღეც არ მადროვა. ჩემი შვილები რომ დაინახა, გადმოყარა ცრემლები.

      ვაი, შენს დღეს!

      დაჯდა სამზარეულოში იატაკზე და მორთო ვაი-უშველებელი. თავი მუხლებში ჩარგო და მოჰყვა სლუკუნს.

      ვაი - მე!

      - გული დამელია, ისე მომენატრა მოჰშენი. რა ვქნა?

      როგორ შევცდი! გამაცურა ინდოელი კაცუნას დათაფლულ-დაშაქრულმა სიტყვებმა. რა გულუბრყვილო ყეყეჩი ვარ! სულსწრაფობამ დამღუპა.

      ბავშვები გაოგნებულები და შეწუხებულები შეჰყურებდნენ.

      ჩემი გოგონა ხელში აიყვანა. სახე დაუკოცნა. შალიმეს სახეს კოცნიდა.

      - შალიმე უფრო მაღალია. მაგრამ ისეთი გამხდარია, ჩონჩხი გეგონება. მოჰშენი ღორმუცელაა და ბუთხუზა. ორივე მამაჩემთანაა. ერთად მათხოვრობენ.

      რომ მიგეშვა, დილამდე საკუთარ შვილებზე ილაპარაკებდა. გაუთავებლად: შალიმე, მოჰშენ. მოჰშენ, შალიმე.

      ვიცოდი, წინდაუხედავად მოვიქეცი. შევცდი. პარიზი ამინეს შესაფერი ადგილი არ არის. დარდს გადაჰყვება.

      გავიფიქრე: "კიდევ კარგი, უკან დასაბრუნებელი ბილეთი აქვს. ახლავე უნდა ავუკრა გუდა-ნაბადი. თავის ატკივებად არ ღირს. ხვალვე ჩავსვამ თვითმფრინავში და უკან გავუშვებ."

      ამინეს დაბრუნება აზრადაც არ მოსვლია. თავში სხვა გეგმები უტრიალებდა. მითხრა: "ქალბატონო, დამეხმარე! შენც ხომ შვილები გყავს. გამიგებ. მოჰშენი ორი წლისაა. ვერ ვუყურებ ჩემს ცარიელ ხელებს. ღამით ჩემს მკლავებზე იძინებდა. ჯერ კიდევ ჩემს ძუძუს ჭამს. რაიმე მომიხერხე, რომ მოჰშენი და შალიმეც აქ, ჩემთან ჩამოვიყვანო."

      მოჰშენი - შალიმე - ეს აჯაფსანდალი პარიზში?! ესღა მაკლდა!

      - პირველი ცოლი ჩემი შვილების მტერია. რომ გაიგო, აყარაჯა პარიზში გაგზავნას მიპირებდა, გადაირია. აკივლდა. მიწაზე დავარდა. მტვერში გაგორდა. შენ მოახლე ხარ, მაგრამ თავისუფალიო, მითხრა. მე გალიაში ვარ დამწყვდეულიო. ტუსაღი ვარო. მცემა. შალიმესაც სცემა. ბოლთას სცემდა და მამამისს ეძახდა. ზემო სართულის ოთახები მისია. ყველა ხალიჩაც მისია, მაგრამ სულ მოთქვამს. დაჯდება ან დაწვება სიბნელეში და სახეზე საბანს აიფარებს ხოლმე. არ უნდა, ვინმემ ნაოჭები დაუნახოს. სახეზე ადუღებული ზეთის გადასხმას მიპირებდა. სულ იმის შიშში ვარ, ჩემს შვილებს რამე არ აუტეხოს.

      - ამინე, ჩემი ცხოვრება შეიცვალა. აქ თეირანი ნუ გგონია. მე ვარ, ორი ბავშვი და ერთი პატარა ბინა. შენთვისაც კი არ არის ადგილი. სასტუმრო ოთახში უნდა დაიძინო და შვილების ჩამოყვანას აპირებ?

      გონიერი ქალი იყო. მოფიქრებული ჰქონდა უკვე. პასუხები - გამზადებული.

      - ოთახს ვიქირავებ. მოჰშენს ბაგა-ბაღში მივიყვან. შალიმე ათი წლისაა. დიდია. სკოლაში ივლის. დღისით თქვენს საქმეებს გავაკეთებ. აი, ასე მარტივად გაარიგა ყველაფერი.

      - რომელ ოთახს? სად? აქ ბანგლადეში ხომ არ გგონია? იქნებ გინდა, ქუჩის კუთხეში მუყაოს სახლი დადგა?

      - ვიმუშავებ და ბინის ქირას გადავიხდი.

      - ჯერ აქ ყოფნის უფლება უნდა მიიღო. ვინმემ რეკომენდაცია უნდა გაგიწიოს. ორი თვის ბინის ქირა წინასწარ უნდა გადაიხადო. იქნებ გგონია, აქ განუკითხაობაა და წეს-კანონი არ არსებობს?

      თავისი დაეჩემებინა: "შალიმე - მოჰშენი - მოჰშენი - შალიმე" და ფეხს არ იცვლიდა.

      არა-მეთქი, დავუღრიალე. გადავშალე მისი ბილეთი. გავიფიქრე, ამ დედაკაცს პირველივე რეისით უკან გავუშვებ-მეთქი. ამის ადგილი ევროპაში არ არის. მისტერ რაჯამ სხვა რამ უნდა მოიფიქროს საკუთარი ცოლებისთვის.

      - ჰა!

      ამინეს ბილეთი ერთი გზობისა იყო - ბანგლადეშიდან პარიზამდე. უკან დასაბრუნებელი არ აუღიათ. მაგრად მაჭამეს!

      ბილეთი ამინეს ცხვირთან მივუტანე. ბრაზისა და რისხვისაგან ვცახცახებდი: - განა შენმა ქმარმა არა თქვა, რომ ორი გზობის ბილეთს ვუყიდიო?

      - დიახ. ასე თქვა.

      - მერე, სად არის?

      თავი გაიქნია. იატაკს ჩააშტერდა.

      - შენმა ქმარმა სიტყვა მომცა. მომწერა. მაშ, რა მოხდა?

      სცენარის მეორე ნაწილი დაზუთხული ჰქონდა, მაგრამ დამაჯერებლობა აკლდა. ცუდად თამაშობდა. პირველი ნაწილი სიმართლე იყო. ფაქტი. მართლაც უნდოდა ბავშვები თან ჰყოლოდა და არა ცრუობდა.

      მეორე ნაწილი ხელოვნური იყო, აბდაუბდა და უთავბოლო. მისტერ რაჯას სიტყვებს ამბობდა: ამინეს წამოსვლამდე ორი დღით ადრე დიდი ხანძარი იფეთქებს. ქალაქის ნახევარი დაიწვება (რომელი ქალაქის, - გაურკვეველია). სხვა სახლებთან ერთად მისტერ რაჯას სახლიც ნადგურდება და იგი თავის ავლა-დიდებას კარგავს. პირველი ცოლი და უფროსი ვაჟები იმ დღიდან მოყოლებული მაწანწალებად იქცნენ. ბედნიერი მისტერ რაჯა იმ ღამეს გაუბედურდა. (ჯანდაბამდის გზა ჰქონია!) თეირანელი ქალბატონი, ძვირფასი ქალბატონი, ხომ გულკეთილი, ხელგაშლილი ანგელოზია (გმადლობთ!). დაეხმარება მათ. გაკოტრებულმა მისტერ რაჯამ, რომელსაც სახლი დაეწვა, ავლა-დიდება კი ქარმა წაიღო, ნასესხები ფულითა და რის ვაი-ვაგლახით, ამინესათვის მხოლოდ ერთი გზობის ბილეთის ყიდვა მოახერხა, რათა თეირანელ ქალბატონთან პირშავად არ ყოფილიყო. კეთილი მისტერ რაჯა, რა მდგომარეობაშიც არ უნდა იყოს, ძილში თუ ცხადში, თეირანელ ქალბატონზე და მის შვილებზე ფიქრობს. მიუხედავად თავს დატეხილი ამდენი უბედურებისა, სიტყვა არ გატეხა. თეირანელი ქალბატონი, გულუხვი ქალბატონი, ამინეს ბილეთის საფასურს გადაიხდის და ყველანი ერთად ას წელიწადს ტკბილად და ბედნიერად იცხოვრებენ.

      აი, ასე მარტივად და იოლად.

      ამინემ იცოდა, რომ მის ხმას გრძნობა და დამაჯერებლობა აკლდა. წინადადებები დაეზეპირებინა და თუთიყუშივით იმეორებდა. ცუდი მსახიობი იყო. თავს ძალას ატანდა, ცრემლი რომ გადმოეგდო და ვერ მოეხერხებინა. გულისყური შვილებთან ჰქონდა. მაგრამ მისტერ რაჯას დაჰპირებოდა, რომ თეირანელ ქალბატონს დაიყოლიებდა და იძულებული იყო, მოგონილი ამბავი თავიდან ბოლომდე, მძინარესავით, ნაწყვეტ-ნაწყვეტ ემეორებინა: ხანძარი გაჩნდა. მთელი ქალაქი დაიწვა. მისტერ რაჯა და პირველი ცოლი დაიწვნენ (ვფიქრობ, ეს ნაწილი ამინემ თავად დაამატა, რადგან ერთადერთი წინადადება იყო, რომელსაც გულით ამბობდა). თეირანელი ქალბატონი ანგელოზია. დაგვეხმარება.

      თეირანელი ქალბატონი ანგელოზი არ არის. მგელია. ამასაც ნახავთ!

      ისევ გაიმეორა: "თეირანელი ქალბატონი გამიგებს."

      ეს რა ყულფში გავყავი თავი!

      ამინე ბილეთის ფულს ითხოვდა, მაგრამ ცივი და გულგრილი ტონი ჰქონდა. ხასიათზე ვერ იყო. მისი ნაღვლიანი ხელები მოჰშენს დაეძებდნენ და არ თვალთმაქცობდა. არც თამაშობდა, ბავშვების მონატრება არც მოჩვენებითი იყო, არც რაიმე ხრიკი.

      - ჯერჯერობით წადი, დაიძინე, ხვალ კი ვნახოთ. ღმერთი მოწყალეა-მეთქი, ვუთხარი და თავს ფიქრის საშუალება მივეცი. ის, რომ ამინე უკან უნდა დაბრუნებულიყო და თანაც, რაც შეიძლება მალე, ეჭვს არ იწვევდა. მაგრამ ბილეთის ფულს ვინ გადაიხდიდა? ათას დოლარს! არც მას ჰქონდა, არც მე და არც იმ გაიძვერა სახლკარდაქცეულ მისტერ რაჯას.

      როგორც კი გათენდა, გამოთაყვანებული და ნამძინარევი ამინე, რომელმაც ხეირიანად არც იცოდა, სად იმყოფებოდა, სკამზე დავსვი. თავად წინ დავუჯექი და პირდაპირ, მიკიბვ-მოკიბვის გარეშე ვუთხარი, რომ მისი შვილების პარიზში ჩამოყვანა შეუძლებელია. ჩემს სახლში ადგილი არ არის. თუ ჩემგან წასვლა უნდა, სხვა საქმეა. გზებიც დამილოცნია. თვითონ იცის და აყარაჯამ. ახლა ბილეთის ამბავიც ვიკითხოთ. პირდაპირ და დაუფარავად მივახალე, რომ ერთი სიტყვაც არ მჯერა მისი მონაყოლიდან. ხანძრის ამბავი მოგონილია. სასაცილოა. თავიდან ბოლომდე მტკნარი სიცრუეა.

      ამინე გაწითლდა და მერე გადაიხარხარა.

      ვუთხარი: "თუ დაბრუნება გინდა, დაბრუნდი, მაგრამ შენი ბილეთის ფული არა მაქვს. მისტერ რაჯას უთხარი, გამოგიგზავნოს".

      ჩემი სიტყვები მტკიცედ ჟღერდა და ამინე გაჩუმდა. თავისი როლი უკვე ნათამაშევი ჰქონდა. უმალ აღიარა, რომ მისტერ რაჯა, საღ-სალამათი და უვნებელი, პირველი ცოლის გვერდით მოკალათებულიყო და ეს ტყუილი და ზღაპარი სულ მისი ბრძანებით ითქვა.

      ვკითხე: "ახლა რას აპირებ?"

      დაფიქრდა. დავრჩებიო, მითხრა.

      - შვილების გარეშე!

      არ მიპასუხა.

      დარჩა ამინე. თვეში სამას დოლარს ვუხდიდი. ვუთხარი, რომ ამ თანხიდან ას დოლარს გადავუნახავ. უფლებას არ ვაძლევ, მთელი ფული უკლებლივ ქმარს გაუგზავნოს.

      - ვაიმე, ქალბატონო! რომ გამიგოს, მომკლავს. შალიმესაც მოკლავს.

      - დედიმისისას მიირთმევს. მისწერე, თეირანელი ქალბატონი ორას დოლარზე მეტს არ მიხდის-თქო. თუ ბიჭია, ჩამოვიდეს აქ და ჩემთან დაიჭიროს საქმე.

      ეშინოდა ამინეს. აყარაჯა საშიში კაცი გახლდათ. შეიძლებოდა ჩამოსულიყო პარიზში, მე და ამინე მოვეკალით. მისი შვილებისთვის ტყავი გაეძრო. მამამისის მათხოვრის მოწმობა ცეცხლში დაეწვა. ქალაქი გადაექოთებინა. აყარაჯას ხელი ყველგან მიუწვდება. . . კიდევ გააგრძელებდა, მაგრამ გავაჩერე. დრრრ! ვის? სად? ეგ არ მოხდება. არაფერი შეეშალოს!

      როგორმე ამინესათვის უნდა შემეგნებინებინა, რომ მისტერ რაჯა ყოვლისშემძლე არ არის, ამ აზრის ამინეს ხის თავში ჩადება კი ძნელი საქმე იყო.

      - ამინე, ყურები კარგად გამოიბერტყე. დაიხსომე პირველი გაკვეთილი: შენ შრომობ და ფულიც შენია.

      "შენია" ახალი სიტყვა გახლდათ და ამინეს ყურისთვის უცხოდ ჟღერდა. შემომხედა. გაოგნებული და უნდო გამომეტყველება ჰქონდა. ამ მზერის მიღმა ბუნდოვანი, პირველყოფილი შიში ბობოქრობდა. ვინ იყო ეს "შენ"?

      კვლავ გაიმეორა: "მომკლავს!"

      ვუთხარი: "ძალიანაც მიჰქარავს. თუ შენზე ხელი აღმართა, პოლიციას დაურეკავ. უჩივლებ. მოუვლიან და დაუყოვნებლივ გააძევებენ."

      უჩივლებო? რაო? ამინე უჩივლებს მისტერ რაჯასო?! მოახლე ამინე დიდ ბატონს უჩივლებსო! ჭკუიდან შემცდარა თეირანელი ქალბატონი. სისულელეებს როშავს. პირველი გაკვეთილი ძნელი და რთული აღმოჩნდა, გაუგებარი, და ამინეც ზარმაცი მოსწავლე გახლდათ. გაკვეთილებს არ სწავლობდა. მიუხედავად ამისა, ჩემი უცნაური სიტყვების მოსმენა, ვერ ვიტყვი, არ მოეწონაო. თვალებში ბავშვური ნაპერწკალი გაუკრთა, ტკბილი შიშის ნაპერწკალი და მომაჩერდა. თითქოს წინ აღმართულ კედელს შესცქეროდა (ღმერთმა უწყის, თავში რა უტრიალებდა), ფრთხილი და გაუბედავი კმაყოფილებით ჩაიცინა. შიში აცინებდა.

      ჯერ კიდევ ღიმილი სახიდან არ მოეშორებინა, რომ ხელახლა მოეძალა ტკბილი მოგონებები და შვილები მოენატრა - ეს იყო ერთგვარი მარადი, ჩუმი, უსიტყვო მონატრება, საყვედურისა და ჩივილის გარეშე, მაგრამ საგრძნობი და მტანჯველი, როგორც უხილავი დრო, დღის წამებად დანაწევრებული.

      ამინეს სევდიან გამოხედვასთან ერთად ჩვენს ცხოვრებაში უხმაუროდ შემოვიდნენ შალიმე და მოჰშენი და რეალურად არსებული ფიზიკური სხეულების სიცხადით ადამიანებსა და საგნებს შორის მყარი, მუდმივი ადგილი დაიმკვიდრეს. თითქოს ჩვენთან იყვნენ და ერთად ვცხოვრობდით. ყოველთვის, როცა ამინე ბავშვს დაინახავდა, როცა თვალი გაუშტერდებოდა ან ცრემლით აევსებოდა, როცა ქუჩაში პატარა ბავშვის ხმის გაგონებაზე ადგილიდან წამოფრინდებოდა, როცა მამის წერილს მიიღებდა, როცა მოიკუნტებოდა, ან საწოლში კედლისკენ პირს იბრუნებდა, ან თავისთვის ბუტბუტებდა, ყოველთვის, როცა სარკის წინ დაჯდებოდა და გულსაკლავ მელოდიას ღიღინებდა, მოდიოდნენ ხოლმე შალიმე და მოჰშენი, ჩამოსხდებოდნენ ჩვენთან ტელევიზორის წინ, საწოლთან დაგებულ ხალიჩაზე, ან პარკში მერხზე და ჩვენს საქმიანობასა და ყოველდღიურ რიტუალებში მონაწილეობდნენ.

      მათ ხშირად ვამჩნევდით სიტყვებს შორის ჩამოვარდნილ პაუზაში, ჩვენს სიზმრებში, ქუჩის კუთხეში საბრალო მათხოვარი ბავშვისკენ გაქცეულ მზერაში, ომის, წყალდიდობისა და მიწისძვრის შესახებ ინფორმაციაში, ამინეს მომზადებული ცხარე კერძების სურნელში, ინდური სეითარის საამო ჰანგების მოსმენაში. ზოგჯერ, როცა განცხრომაში ვიყავით და თავს ბედნიერად ვგრძნობდით, სიბნელის სიღრმიდან გამოანათებდნენ შალიმესა და მოჰშენის სევდიანი თვალები და საკუთარი არსებობით თავს გვახვევდნენ ცოდვის დროებით და ხანმოკლე განცდას. ვხედავდი, როგორ მათხოვრობს მთელი დღე კნაჭა, შავტუხა შალიმე ქუჩა-ქუჩა გაოგნებული დიდი თვალებით, ფეხშიშველი, პაპისთვის მოზრდილ ტილებს დაეძებს. იატაკის მორეცხვა, სახლის დაგვა-დასუფთავება, პატარა ძმის მოვლა მისთვის მიუნდვიათ. ვიცოდი, როგორ ენატრება დედა, როგორი ეული და დაღლილია. ვიცოდი, რომ ღამ-ღამობით მოჰშენი ქვეშ ისველებს, ძილში ყვირის, ღორმუცელა და გაუმაძღარია, პირველ ცოლს ბანანებს ჰპარავს. ბევრჯერ დაისაჯა, მათრახი იწვნია, დაამწყვდიეს, ენაზე და ქუთუთოებზე პილპილი მოაყარეს, მაგრამ არ იქნა მისი გამოსწორება. ამინეს მუნჯურ ფორიაქსა და უხმო ღელვაში ვხედავდი, რომ მოჰშენი ავად გამხდარა, გაციებულია, სიცხე აქვს და ახველებს. ამინეს მსუბუქ და მშვიდ მიხრა-მოხრაში მისი ვაჟის კარგად თუ ავად ყოფნას ვარაუდით ვხვდებოდი. როცა სარკეში საკუთარ თავს ათვალიერებდა და თმის ვარცხნისას ღიღინებდა, ვიცოდი, რომ საფრთხემ გადაიარა და პატარა მოჰშენი გამოჯანმრთელდა.

      ამინე შინიდან გარეთ არ გადიოდა. ეშინოდა და სციოდა. ან ძილი ერეოდა. რომ მიგვეშვა, მთელ დღეს იძინებდა. როცა ეღვიძა, მაშინაც ჭკუა არ ეკითხებოდა.

      ტანში გამჯდარი ჰქონდა ერთგვარი აპათია და თანდაყოლილი სიზანტე, რომელიც არც გუშინდელი იყო და არც გუშინწინდელი. არც დედის სიკვდილს უკავშირდებოდა, არც წყალდიდობასა და არც წყალქვეშა სიბნელეს. ფესვები ძველ ტრადიციაში, მისტიკურ უგონობასა და ერთგვარ მამა-პაპურ მორჩილებასა და მოთმინებაში ჰქონდა გადგმული. უნდა ხელი გეკრა, შეგენჯღრია, თმები მოგეწია, რათა აზრზე მოსულიყო, განძრეულიყო. პატარა სარკე და კინოჟურნალი ბალიშის ქვეშ ამოედო, ამდგარიყო, შვილების ტკბილი ხილვა მცირე ხნით ქუთუთოებს მიღმა ან გონების სიღრმეში გადაემალა, მტვრის გადასაწმენდად და სახლის დასალაგებლად წალასლასებულიყო.

      ბოლოს და ბოლოს, ძალითა და მუქარით სახლიდან გარეთ გავაგდე. სკოლის გზა ვუჩვენე და დილაობით შვილებთან ერთად ამ ქუჩას გავუყენებდი ხოლმე. პირველ დღეს წასული არ იყო, რომ მობრუნდა. მეორე დღეს თავი მოიავადმყოფა და ადგილიდან არ დაძრულა. მესამე დღეს განაცხადა, არ წავალო, ხვეწნა-მუდარა და ტირილი დაიწყო. მეხუთე დღეს კი კამათი მოგვივიდა და ვიჩხუბეთ. მეექვსე დღეს, რა გაეწყობოდა, დათანხმდა და წავიდა. მომდევნო დღეებშიც წავიდა და გარეთ გასასვლელი გზა ისწავლა. მალე აითვისა, ზედმეტადაც. თავდაპირველად იქვე, ახლომახლოს დადიოდა. მთავარი ქუჩის ბოლომდე მივიდოდა და დაკარგვის შიშით უკან ბრუნდებოდა. თანდათანობით მიმდებარე ორი ქუჩაც გაიცნო, პარკის გადაღმა მოედანი და ადგილობრივი კინოთეატრიც აღმოაჩინა. იაფი მაღაზიებიც. მიხვდა, რომ #87 ავტობუსი ეიფელის კოშკამდე მიდის და უკან ბრუნდება და - დაიღუპა. ჩვენც დავიღუპეთ.

      - ამინე!

      - ამინე-მეთქი!

      - ამინე ხანუმ!

      არა და არ ჩანდა. როგორც კი თავს მივატრიალებდი, ამინე დროს იხელთებდა და ფეხაკრეფით, კითხვისა თუ განმარტების გარეშე, სახლიდან გაიძურწებოდა. შიში გაუქრა, შინ მისი დაკავება ისევე ძნელი იყო, როგორც კატისა, რომელმაც გარეთ გასასვლელი გზა ისწავლა. ჩაჯდებოდა ავტობუსში და ღმერთმა უწყის, თავს სად ამოყოფდა. გაუცნია რამდენიმე მოახლე - ტუნისელი და მაროკოელი. მისი ტოლი ქალები გახლდნენ, მაგრამ დღის მოვლენების კურსში იყვნენ, ნახევრად აღმოსავლური, ნახევრად - დასავლური აზროვნებით, მორჩილი, მაგრამ ჭკვიანი და კრიტიკული გონებით, ქალი - დიასახლისი, ქალი - მუშა, რომელმაც იცის საკუთარი უფლებები და მათი საზღვრები. ამინეს ახალი მასწავლებლები.

      კვირაობით ამინე ისვენებდა. პირველ ხანებში შინ რჩებოდა, მაგრამ არ მუშაობდა. ეძინა. ჟურნალებს კითხულობდა. წერილებს წერდა და სიზმრებში შვილებს ნახულობდა. სიმარტოვის შეგრძნება რომ გაუმძაფრდებოდა ან იძულებული ხდებოდა, უბნის ეკლესიაში დადიოდა. ამ მისვლა-მოსვლაში ტუნისელი კონსიერჟი ჯამილა გაიცნო. ორი ღერი ფრანგულისა და ერთი მუჭა არაბულის მეშვეობით სათქმელის თქმას ახერხებდა. ჩაგვივლიდა ხოლმე ამინე დღითიდღე უფრო გამოფხიზლებული და ხარბი - ნახვასა და გაცნობას დახარბებული, მზერა წინ უსწრებდა.

      ჯამილა მისი მასწავლებელი იყო, ახლომდებარე ქუჩებსა და შუკა-ბანდებში დაატარებდა და ევროპული ცხოვრების ანაბანას ასწავლიდა. თანდათან ღელვა დავიწყეთ. უნდა მოგვეთოკა. აყარაჯამ, ვგონებ, ეჭვი აიღო და უნდოდა, სცოდნოდა, სად არის ამინე, რასა იქმს და რატომ აქვს ასე მცირე ჯამაგირი. თითქოს იყნოსა, რომ ამინე რაღაცას ეშმაკობს და დოლარების ნაწილს თავისთვის ინახავს. დამტვრეული, ჩიქორთული ინგლისურით წერილი მომწერა და ამინეს ამბავი მკითხა. დაიმუქრა კიდეც: თუ გავიგე, რომ ამინემ მომატყუა, ტყავს გავაძრობო. არ ვუპასუხე. სანამ ერთ დღეს შეშინებულმა და აფორიაქებულმა, მაგრამ აღტაცებულმა ამინემ ამბავი არ მოიტანა, რომ მის ძვირფას ქმარს მონატრებია და პარიზში ჩამოსვლა სწადია. პირველი შემთხვევა იყო, როცა აყარაჯა მის მიმართ სიყვარულს ამჟღავნებდა და ამინე, წყალქვეშ უგონოდ მყოფი ამინე, მუცელში ძილის პატარა თევზით, მიწითა და შლამით ამოვსებული პირით, ალერსს იყო მოწყურებული. მყისვე გონებაში გამოთვალა, რომ აყარაჯამ თავი დაანება თავის პირველ ცოლს - სქელ უჟმურ დედაკაცს და გააცნობიერა ამინეს სილამაზე და სინორჩე. ჩამოვა, შალიმესა და მოჰშენსაც თან ჩამოიყვანს. პატარა ოთახს იქირავებენ - ნამდვილ ოთახს. ყველანი ერთად. ვინ იცის, იქნებ მათხოვარი მამაც შეუერთდეს მათ და შეძლოს საფრანგეთის მთავრობისაგან მათხოვრის ოფიციალური მოწმობის მიღება და კიდევ ათასი "იქნებ" და "ნეტავ" - მომავალ ბედნიერ დღეებთან და უკეთეს ცხოვრებასთან დაკავშირებული. რა არ ვუთხარი, ჯამილაც რამდენს არ ელაპარაკა - უშედეგოდ. ამინე ჯერ არ გამოფხიზლებულიყო, აყარაჯას ჯადო ჩვენს ლოგიკურ ვარაუდებზე უფრო ძლიერი აღმოჩნდა. ინდოელი კაცუნას ფანდები იმთავითვე ცხადი იყო, მაგრამ ამინე ვერ ხედავდა, ან არ უნდოდა, დაენახა. აყარაჯა უეცრად (ყოველგვარი განსაკუთრებული მიზეზის გარეშე) თავის ახალგაზრდა ცოლზე გამიჯნურებულიყო და მასთან განშორებით იტანჯებოდა! რატომ და როგორ? - ღმერთმა უწყის! ასეთი რამ ხდება ხოლმე. სიყვარული დაუკითხავად მოგადგება. მოვა და უბეში ჩაგიძვრება. ამინეს სასწაულის სჯეროდა, პატრონის მიერ სიყვარულის გამოცხადება კი ამ სასწაულის დასტური გახლდათ. წერილი წერილს მოსდევდა. ტყუილი - ტყუილს. ერთი სიტყვით, მოულოდნელად სიყვარულით ანთებულ უეცრად გამიჯნურებულ ქმარს ოფიციალური მოწვევა სჭირდებოდა და მეტისმეტი მოკრძალებით ამინეს უმორჩილესად სთხოვდა მოწვევის გაგზავნასა და ბილეთის ფულის გაღებას. ის კი, ამ სიკეთის სანაცვლოდ, თავის ტურფა და მოსიყვარულე ცოლს ოქროს სამაჯურსა და იაგუნდისთვლიან საყურეს ჩამოუტანს კალათა სიყვარულთან, ზარდახშა ალერსთან და ქვეყანა კეთილ განზრახვასთან ერთად.

      - ამინე, არ გაბრიყვდე-მეთქი, ვუყვირე.

      - ქალბატონო, ქმარი უფროსია. ბატონია. სიტყვა მომცა. ტყუილს არ იტყვის.

      მეგონა, მომესმა. ვკითხე: "ტყუილს არ იტყვის?!"

      თავი დაეხარა. არ უნდოდა, ჩემთვის თვალებში შემოეხედა. მითხრა: "მოჰშენს ჩამოიყვანს. ოქროს სამაჯური არ მინდა. დამპირდა, მოჰშენს ჩამოვიყვანო."

      - ჯანდაბამდე გზა გქონია! ვინც რისი ღირსია, იმას მიიღებს.

      მივეცი გადანახული ფული. მისი ფული იყო. ათას ოცდახუთი დოლარი. ქარის უსწრაფესად გავარდა, ბილეთი იყიდა და ბატონს გაუგზავნა. მოწვევა ჯამილას გამოართვა.

      ორ თვეში ჩამოვიდა აყარაჯა. ხელცარიელი, ოქროს სამაჯურის, კალათა სიყვარულისა და, რა თქმა უნდა, შვილების გარეშე. უმოჰშენოდ. უშალიმეოდ. პირველად ვხედავდი. იმაზე უფრო ჩაჩანაკი და გაზინთული აღმოჩნდა, ვიდრე წარმომედგინა. გაყვითლებული, ტანმორჩილი და ჩია, სლიკინა ტუჩებით, დაჭიანებული კბილებით და ურცხვი, თავხედური გამოხედვით. ინგლისურად ლაპარაკობდა, თავს აქნევდა და ლურჯ ტუჩებს წარამარა ილოკავდა. შემოსვლისთანავე სცადა, ნათელი მოეფინა, თუ რომელ საზოგადოებრივ ფენას ეკუთვნოდა და რა ადგილი ეკავა, რომ ვინიცობაა, არ მეფიქრა, ამინეს ქმარი მასავით მათხოვარიაო. დაიწყო ბღენძა.

      - თეირანელო ქალბატონო, ფულიანი კაცი გახლავართ. დიდი სახლი მაქვს. რვა ოთახი გავაქირავე.

      მინდოდა უხეშად მეპასუხა, მაგრამ ენას კბილი დავაჭირე. ამინემ ლანგრით ჩაი მიუტანა. სახე არეოდა. იცოდა, რომ მოატყუეს, მაგრამ არ იმჩნევდა.

      ვუთხარი: "ფულიანი თუ ხარ, შენი ცოლი მოახლედ რატომ მუშაობს? ბილეთის ფული თავად რატომ არ გადაიხადე?"

      გაიცინა. ვითომ ვერ გაიგო. ფეხი ფეხზე გადადებული სიგარეტს ეწეოდა და თითზე ოქროს ბეჭედს ატრიალებდა. მერე უეცრად მოაგონდა, რომ სახლ-კარი ცეცხლში დაებუგა, მისი ავლა-დიდება ქარმა წაიღო და მყისვე ნაღვლიანი, მართალი კაცის სახე მიიღო. ის იყო, კვნესა-ოხვრას უნდა მოჰყოლოდა, რომ გავაჩერე. ამინე დაბნეული და განერვიულებული იყო. ღელავდა.

      ამინე თვეში რამდენს იღებსო, მკითხა.

      - ორას დოლარს.

      ვიცრუე. ამინეს ფულის მისთვის მიმცემი არ ვიყავი. თვალები დაუწვრილდა. ცოლს გადახედა, ამინემ სახე მიაბრუნა. მიხვდა, რომ ოქროს რგოლებისა და პირველ ცოლთან გაყრის ამბავი, სიყვარულის გამოცხადება, როგორც ყოველთვის, ტყუილი გამოდგა. მის გონებაში ბუნდოვანი ამბოხი მომწიფებულიყო. განადგურებული, დარცხვენილი თვალებით მიწას ჩასჩერებოდა.

      დაევსოს თვალი. გამაღიზიანა ამ ქალის სიბრიყვემ და მისი დასჯის წინააღმდეგი არ ვიყავი. მე ვერაფერს გავაწყობდი. ამინეს შეცვლას დრო სჭირდება. შესაძლოა, უფრო მეტი დრო, ვიდრე ჩემი ან მისი სიცოცხლე გასტანს.

      აყარაჯას ჩამოსვლამ ამინესა და ჩემი ცხოვრების განაწესი არივ-დარია. სრულუფლებიანმა ქმარმა, მაშინვე, პარიზის არაბებით დასახლებულ უბანში ოთახი იქირავა. გადაწყდა, რომ ამინე ღამით ქმართან დარჩებოდა, დღისით იმუშავებდა და მთელ ფულს უკლებლივ მას ჩააბარებდა. ღამით ბავშვებთან ვინმეს დარჩენა ჩემთვის მნიშვნელოვანი იყო. ამინეს წასვლა შეთანხმებას ეწინააღმდეგებოდა. ხელშეკრულებაში ეწერა, რომ ამინე დღე და ღამე ჩემს განკარგულებაში იქნებოდა.

      ამინეს ქმრის ფარატინა ხელშეკრულება ვუჩვენე და ვუთხარი, რომ მისი წასვლა კანონიერ პირობას ეწინააღმდეგებოდა. თავი ჩაქინდრა და დადუმდა. ვერაფერს იზამდა. მისი სიცოცხლე ქმრის ხელში იყო. ხელშეკრულებებსა და კანონებს ის განსაზღვრავდა. ვიფიქრე, "პატრონი" ცოტა ხნით გასასეირნებლად ჩამოვიდა და მალე წავა-მეთქი, მაგრამ, ნურას უკაცრავად, დასარჩენად, დროის გასატარებლად, ამინეს საცემრად ჩამოსულიყო და უკან დაბრუნებაზე არც ფიქრობდა.

      ამინეს ფულსა და ოქროს სამაჯურზე ხელი ჰქონდა ჩაქნეული. საკუთარი ხელფასის დაკარგვასაც შესჩვეოდა. ერთადერთი, რისი დავიწყებაც ვერ შეძლო, ბავშვების მონატრება იყო. დარწმუნებული გახლდათ (ბრიყვული რწმენა!), რომ აყარაჯა შალიმესა და მოჰშენთან ერთად ჩამოვიდოდა. დოლარები შვილების ნახვის ეშხით დაკარგა და ამჯერად აყარაჯას ხრიკი ის ძნელად მოსანელებელი ლუკმა გამოდგა, ყელში რომ არ გადადიოდა.

      მითხრა: "ქალბატონო, თავად წავალ და შვილებს ჩამოვიყვან."

      მისი ხმა მტკიცედ ჟღერდა. შევხედე. შევცბი. ვერ ვიჯერებდი. უცნობი ქალი მელაპარაკებოდა, გამძვინვარებული ქალი, პირველყოფილი ინსტინქტებით აღსავსე, რომელიც ველურ კატასავით მზად არის თავისი შვილების დასაცავად.

      - არ დავუშვებ შალიმეს გამათხოვრებას. არ დავუშვებ, რომ მოჰშენმა ქუჩაში დაიძინოს. წავალ და შვილებს ჩამოვიყვან!

      - რანაირად? რომელი ფულით?

      - ისევე, როგორც თავად ჩამოვედი. გამოვნახავ გზას. პირველმა ცოლმა ფულები მომპარა. გამოვართმევ. ჩემი ვალი აქვს. ვუჩივლებ. მის სახლს ცეცხლს წავუკიდებ. ხალიჩებს მოვპარავ!

      - აყარაჯას ნებართვის გარეშე?

      ჭკუაზე არ იყო. თვითონ არ იცოდა, რას ამბობდა. თავში რაღაც გადაუტრიალდა. გაშტერებული იყურებოდა.

      ვღელავდი ამინეს გამო, ინდოელი კაცუნას რეაქციის მეშინოდა. ჩემი ვარაუდი გამართლდა: აყარაჯა გაიგებს, რომ ამინე წასვლასა და შვილების ჩამოყვანას აპირებს, თანაც მისი ნებართვის გარეშე, და მგლის ფერი დაედება. მშიერ-მწყურვალს ოთახში დაამწყვდევს და დაემუქრება, ტყავს გაგაძრობო. ამინე უპრეცედენტო გამბედაობით იმეორებს, წავალო, და განზრახვაზე ხელს არ იღებს. გვარიანად იბეგვება.

      იმ დღეს, როცა ამინეს დალურჯებული სახე დავინახე, ჩემი ხმა ცას მისწვდა. ტუჩი დასიებული ჰქონდა და ხელს იტკიებდა.

      - ქალბატონო, ქმარმა მითხრა: რაო, ვითომ, დედა გყავს მიტერანი, მამა გყავს მიტერანი და ახლა ჩემთვის "მადამ ამინე" გახდიო?

      თვალები ცრემლით ჰქონდა სავსე, მაგრამ გონებაჩამორჩენილი ბავშვივით ახარხარდა.

      - ქმარი მეუბნება: ყოველ დილით ფული მაგიდაზე უნდა დამიდო. თეირანელ ქალბატონს მეტი გასამრჯელო უნდა მოსთხოვო. თუ არ მოგცა, სხვაგან წახვალ, ფრანგ ქალბატონთან იმსახურებო.

      ვკითხე: "შენ თვითონ რა გინდა, ამინე?"

      თვალი თვალში გამიყარა. ისევ ის მარადიული დაბნეული და არეული გამოხედვა. "შენ" არარსებული ადრესატი გახლდათ, ვიღაც წარმოსახვითი, ფილმში, სიზმარში ნანახი. მთავარი იყო, აყარაჯა რას იტყოდა. მას რა სურდა. გადაწყვეტილებას ხომ "ის", "თქვენ", "ისინი" იღებდნენ.

      მითხრა: "ქალბატონო, ქმარია. უარის თქმა არ შეიძლება."

      მაგრამ ამ უკანასკნელი წინადადების "უარის თქმა არ შეიძლებას" მიღმა ყრუ ამბოხი დუღდა. ჭოჭმანობდა. მისი სულის ნახევარი ტოკავდა, განსჯიდა და ამ მეამბოხე ნახევარს საკუთარი შვილებისთვის უკეთესი ცხოვრება სურდა.

      მითხრა: "წავალ, შვილებს ჩამოვიყვან. იქ თუ დარჩნენ, გამათხოვრდებიან. ორივე მათხოვრად იქცევა. მინდა, რომ შალიმემ ისწავლოს. თქვენი შვილებივით." ამ იმედით და ფიქრით შეპყრობილი ამინე ჩემგან წავიდა. სამი თვე არაფერი ვიცოდი მის შესახებ, სანამ ისევ არ გამომეცხადა - ავადმყოფი, გამხდარი და დათრგუნული. ფერი დაჰკარგვოდა, თვალის უპეებზე სიშავე გადაჰკრავდა. ლაპარაკის სურვილი არ ჰქონდა. დაჯდა. მისი დუმილი დარდზე უფრო მძიმე იყო. ვიფიქრე, შალიმეს ხომ არაფერი შეემთხვა-მეთქი. თავი გადააქნია. რაღაც სტკიოდა. მობუზულიყო. ბოლოს ენა ამოიდგა. მიამბო, რა უბედურებაც გადახდომოდა თავს: ამ ხნის მანძილზე პარიზში ყოფილა და უმუშავია. ერიდებოდა ჩემთან მოსვლა. მერე დაფეხმძიმებულა. აყარაჯას ბავშვი არ უნდოდა და მუცელში წიხლი ჩაუზელია. სამი დღეა სისხლისდენა აქვს, ტკივილი ძვლებს უხრავს. მითხრა: - ქალბატონო, ვიცი, მუცელში ბავშვი მომიკვდა.

      ვუთხარი: "ექიმს უნდა მიაკითხო. წამო, წავიდეთ საავადმყოფოში."

      ფეხებში ჩამივარდა. ეშინოდა. აყარაჯა ნებას არ დართავდა. უთქვამს, ექიმს თუ შეატყობინე, მოგკლავო.

      ვიცოდი, რომ აყარაჯას ვიზას ვადა გაუვიდა და თუ გაუგებდნენ, გააძევებდნენ. ვუთხარი: "პოლიციას უნდა შეატყობინო."

      თავი გაიქნია.

      - ამინე, კანონი დაგიცავს. სიმართლე შენს მხარეზეა.

      ამინეს უფლებისა და კანონისა არაფერი გაეგებოდა. რა უფლება, რის უფლება? სამყარო ასეა მოწყობილი. ასეთია ბუნების წესი.

      ამინე ძალისძალად წავიყვანე საავადმყოფოში, ორი დღის მერე მუცელი მოსწყდა. ექიმს ვუამბე, რაც მოხდა. ოხვრა აღმოხდა. მაშინვე მუნიციპალიტეტში დარეკა და ამინეს საზოგადოებრივ დამცველთან შეხვედრა დაუნიშნა. ამინე ჩემთან დავიტოვე.

      დამფრთხალი და ქლესა აყარაჯა კარზე მომადგა. ამინეს წაყვანა უნდოდა. არ შემოვუშვი. ამინეს ოთახის კარი ჩავკეტე. დამემუქრა. პოლიციას გამოვუძახე. გრიგალივით წამოიჭრა და აორთქლდა.

      მთელი კვირა ვუჩიჩინებდით მე, ჯამილა და საზოგადოებრივი დამცველი ამინეს. თითქოს მორჯულდა, მაგრამ მისი ნდობა არ შეიძლებოდა. ერთ წუთს რომ გადაწყვეტილებას მიიღებდა, მეორე წუთს ყოყმანობდა. თავს ძალას ატანდა, ფართხალებდა და ცეცხლს ჰყრიდა.

      ბრაზის არსებობა აღმოაჩინა.

      წყლიდან თავი ამოყო.

      თვალი აეხილა.

      აყარაჯა არ ეშვებოდა. იცოდა, პოლიციის ხელში თუ მოხვდებოდა, კარგი დღე არ დაადგებოდა. გამოსავალს ეძებდა. თეირანელი ქალბატონი საშიში იყო. ამინეს გზას აცდენდა. კვირის ბოლოს ისევ მოვიდა ამინეს სანახავად, მორჩილი და დარცხვენილი, ერთი წყვილი ტყავის ფეხსაცმლითა და ერთი ხელი საკაბე ქსოვილით ხელდამშვენებული, ფართო ღიმილით, ცრემლიანი თვალებითა და ყვითელი კბილებით.

      ბანგლადეშში მინდა დაბრუნებაო. ცხადია, ამინესთან ერთადო. არ მინდა, ამინემ რომ იმუშაოსო. ამიერიდან მასაც და მის მათხოვარ მამასაც თავად შევინახავო. ცოლის ადგილი ქმრის გვერდითააო და ამინეს შეხედა. ამინეს მოსწონდა ტყუილი, დათაფლული, მარტივი, სიყვარულით გაჯერებული ტყუილი. პატრონმა იცოდა ამინეს სუსტი წერტილი. აღუთქვა, რომ ზედა სართულის ერთ-ერთ ოთახს დაუთმობდა. პირველ ცოლად გაიხდიდა და შალიმეს სკოლაში მიაბარებდა. გაიფურჩქნა ამინე. მის გაბრიყვებას რა უნდოდა! შვილებზე რომ ჩამოვარდებოდა სიტყვა, დნებოდა ხოლმე. ქრებოდა ჭკუისა და ლოგიკის ის ერთი მარცვალიც, ტვინში რომ ჩავუტენეთ.

      მითხრა: "ქალბატონო, გული გადამეწურა შვილების უნახაობით. უნდა დავბრუნდე. შალიმეს ხელის შემშველებელი არავინა ჰყავს. მოჰშენი ტირის. აღარ შემიძლია მათთან განშორების ატანა."

      ისევ ერთი და იგივე!

      ამინეს წასვლის დღეს წვიმდა. ზუსტად ცხრა თვის ჩამოსული იყო. ერთწლიანი ვიზა მქონდა მისთვის აღებული.

      - ამინე! კიდევ სამი თვე შენი ვიზა ძალაშია. შეგიძლია, დაბრუნდე. მე, ფრანგი ქალბატონი (ამინე ფრანგ ქალთან მსახურობდა) და საზოგადოებრივი დამცველი - ყველანი დაგეხმარებით.

      მითხრა: "თუ ოდესმე დავბრუნდი, შვილებსაც თან ჩამოვიყვან. ბავშვებს არ დავშორდები."

      წავიდა ამინე და დავრჩი მარტოდმარტო. საკუთარ თავს სიტყვა მივეცი, რომ აღარავის მოვიყვანდი, მიხაროდა, აყარაჯას სიფათის დანახვისაგან რომ გავთავისუფლდი.

      ჯამილას შიგადაშიგ მოსდიოდა ამინეს ამბები და მეც მაცნობებდა ხოლმე. პირველ ცოლს გამოუგდია. ოთახი ბაღის ბოლოში გაუქირავებიათ. შალიმესა და მოჰშენთან ერთად მათხოვარი მამის სახლში ცხოვრობდა - მუყაოს სახლში, გადაუღებელი წვიმების ქვეშ. წყალში.

      ამის შემდეგ მისი კვალი დავკარგე. ამინეს დაკარგვა ძნელი საქმე არ გახლდათ. იოლად გაუჩინარდებოდა, მერე კი უმიზეზოდ და მოულოდნელად გამოცხადდებოდა ხოლმე.

      ამინე მრუმე წყლებშია გაუჩინარებული, მაშინდელივით - პატარა რომ იყო, წყალი რომ ადიდდა და ძმები დაიკარგნენ, - ოთხივე ძმა. სამი ფარსანგის მოშორებით მისი გაბერილი სხეული ამოაქვთ წყლიდან. არავინ ფიქრობს, რომ ეს გალურჯებული, გაყინული გოგონა ცოცხალია. მაგრამ ასეა. სუნთქავს, შეუმჩნევლად სუნთქავს. ზემოდან თეთრ ქსოვილს აფარებენ. მაგრამ სახე მოუჩანს. ვიღაც მის თავთით ლოცულობს. ამინე ხედავს. ამინეს ყველაფერი ახსოვს - ყოველი წამი წვიმის დაწყების პირველი დღიდან, - ღამე, როდესაც წყალდიდობა დაიწყო და ბაღში ხე მოთხარა, ძროხები და თხები გაიტაცა, - ყველაფერი ახსოვს. დედას აივანზე ეძინა. მამა უკანა ოთახში ლოცულობდა. ლანგარი ვახშმით კართან იდო. უკანასკნელი ვახშამი - ერთი ფიალა მოხარშული ბრინჯი მთელი ოჯახისათვის. ამინეს ყველაფერი ზუსტად ახსოვს, ის დროც კი, წყალში რომ დაჰყო, დრო, როდესაც მკვდარი იყო, - თავიდან ბოლომდე - ყოველი წუთი.

      გავიდა ორი წელი. მშრომელთა საერთაშორისო დღე იყო. ბავშვები პარკში მიმყავდა სასეირნოდ, როცა ზარი დაირეკა. არავის ველოდი. კარი გავაღე, დავინახე ამინე, შავტუხა გოგონა და ბუთხუზა ბიჭი. ამინე მოსულიყო შალიმესა და მოჰშენთან ერთად. თვალებს არ ვუჯერებდი. გადაიხარხარა. თვალებში ნაპერწკლები უკრთოდა. გასუქებული მეჩვენა. დამენანა. მაგრამ ზომიერი და მოხდენილი სიმსუქნე იყო, ბედნიერი დედებისთვის დამახასიათებელი.

      შალიმე მორცხვი და მორიდებული გოგონა აღმოჩნდა. სწორედ ისეთი, როგორიც წარმომედგინა. მოჰშენი - ტიკივით და ღორმუცელა. აქეთ-იქით იყურებოდა და შავ თვალებს აკვესებდა. შემოვიდა თუ არა, ბანანს დასტაცა ხელი და ჩაკბიჩა. გატკბილული ხელები დედას შეაწმინდა კალთაზე, გამოტენილი პირით გაიცინა და მეორე ბანანს დასწვდა. შალიმემ თავი გააქნია და არაფერი ისურვა.

      ამინეს ბედნიერებისაგან თვალები უბრწყინავდა. ლაპარაკი უნდოდა ოდესღაც ნასწავლი ტკბილი და გამართული სპარსულით, რომელიც კარგად ახსოვდა. არ იცოდა, საიდან დაეწყო.

      ამბავს თავიდან მოჰყვა: როგორც კი დაბრუნდნენ, ქმარმა სიტყვა გატეხა და მასზე ჯავრი იყარა. პირველი ცოლი ავად გამხდარა. იქექებოდა, ტანს ფეხქვეშ დაფენილ ნოხსა და ეზოს აგურებს უხახუნებდა, კედლებს თავს ურტყამდა. ღამით ხელ-ფეხს უკრავდნენ და ბნელ ოთახში ამწყვდევდნენ. აყარაჯა ღვინის სმას იყო გადაყოლილი და შინ ცუდი ყოფაქცევის ქალები მოჰყავდა. უფროსი ვაჟები არ მუშაობდნენ. სულ ფულს თხოვდნენ აყარაჯას და სახლიდან ნივთებს ყიდდნენ. აყარაჯამ ისევ სამუშაოდ გააგზავნა. ამჯერად - იორდანიაში. ინგლისელი დიპლომატის ბინაზე. დიპლომატმა ხელშეკრულების ვადის გასვლის შემდეგ ვიზა აუღო და ლონდონში თან წაიყვანა. მერე დაეხმარა და შვილებიც - შალიმე და მოჰშენი - ეს აჯაფსანდალი თავისთან ჩაიყვანა.

      სხაპასხუპით ლაპარაკობდა და შვილებს გადახედავდა ხოლმე. გულმკერდი აუდ-ჩაუდიოდა. მკერდი სიდიდით ფეხმძიმე ქალის მკერდს მიუგავდა, ქალისას, დედობრივი ინსტინქტებით მინიჭებული ნეტარებით რომ არის დამძიმებული.

      მითხრა: "წარმოგიდგენიათ, ქალბატონო, ბოლოს და ბოლოს, ჩამოვიყვანე ჩემი შვილები!"

      ბოლოს და ბოლოს.

      - ინგლისელი ქალბატონი კარგი ქალი იყო, მაგრამ ბავშვების თავი არა ჰქონდა. მართალიც იყო, ქალბატონო. თავად ხომ შვილი არა ჰყავდა. აწყობილი ჰქონდათ ცხოვრება. შალიმე არ ცელქობდა, მაგრამ მოჰშენი სულ მაცივარში მიძვრებოდა. ვერ მორჯულდა. ინგლისელი ქალბატონი დღეში სამ ბანანს აძლევდა, მაგრამ ამ ღორმუცელა ბავშვს თვალი სულ კანფეტების კოლოფისკენ გაურბოდა. სადაც არ უნდა დაემალათ კოლოფი, ყველგან პოულობდა. შოკოლადს ერთიანად მუსრს ავლებდა. დაიღალა ინგლისელი ქალბატონი. ვაჟიშვილს გადახედა. გაიცინა. ნაწლავების სიღრმიდან, მისი უბედნიერესი გულის პარკუჭიდან ამოხეთქილი სიცილი იყო.

      - ქმარმა წერილი მომწერა: ინგლისელ ბატონს მოსთხოვე, მეც გამომიგზავნოს ვიზაო, მეც თქვენთან ჩამოვიდეო. ისევ ჩემი მოტყუება უნდოდა. ბანგლადეშის საელჩოს წერილი მისწერა - ცოლმა შვილები მომპარაო. ათასი ტყუილი მოჩმახა.

      - მაშ, მისტერ რაჯას ტყუილის თქმაც სცოდნია!

      ამინე გაწითლდა. შალიმეს ლოყაზე მიუალერსა. იატაკზე დაჯდა და შვილები გვერდით მოისვა. მითხრა: - ინგლისელი ქალბატონი ხელგაშლილი და გულღია ადამიანი იყო. სამი თვის ჯამაგირი მომცა. მკითხა, გინდა, პარიზში თეირანელ ქალბატონთან წახვიდეო?

      ეს ის მორჩილი, უნიათო ამინე აღარ არის. ბავშვების ბედ-იღბალი მის ხელთაა და მათთვისაა, რომ იბრძვის. იცის, გაუძნელდება შვილების ევროპაში აღზრდა, მაგრამ გადაწყვეტილება მიღებული აქვს. თვალი აეხილა და ყური გამოიბერტყა. მის გონებაში ყალიბდება აზრები - საკუთარი აზრები. ნამდვილია გრძნობები, მისი ტვინის დახშული საკუჭნაოებიდან გარეთ რომ მოიზლაზნებიან. ჯერ კიდევ სიზმარშია და კვლავინდებურად წარმოსახვით ფილმებში თამაშობს, მაგრამ ფილმისთვის სცენარს თვითონ წერს, რეჟისორიც თავადვეა. ერთი კვირა ჩემთან სტუმრობდა, მერე კი ოთახი იქირავა. დღისით მუშაობდა, მალულად, მუშაობის ოფიციალური ნებართვის გარეშე. მისი შემოსავალი ხარჯებს ჰყოფნიდა. შალიმე დაწყებით სკოლაში, ხოლო მოჰშენი უბნის საბავშვო ბაღში მიაბარა - მადმუაზელ შალიმე და მუსიე მოჰშენი. ღამით ბავშვებს აქეთ-იქით მოიწვენდა ხოლმე და იცოდა, რომ მომაკვდინებელი მუსონური წვიმების სეზონი დასრულდა.

      კვირაობით ისვენებდა და საღამოხანს შვილებთან ერთად მომინახულებდა ხოლმე. შალიმემ, სიგამხდრისაგან სული პირში ძლივს რომ ედგა, ცოტა მოიკეთა და შეივსო. გარემოსა და ადამიანებს ათვალიერებდა, სალამსა და მარტივ კითხვებს პასუხობდა. მთელი ამ ხნის მანძილზე აყარაჯა აჩრდილივით ამინეს კვალს იყო ადევნებული, თავს არ ანებებდა. ამინე მისი შემოსავლის წყარო იყო, პირველი ცოლი კი ფულს არ აძლევდა.

      ვუთხარი: "ამინე, ფრთხილად იყავი. ვშიშობ, პატრონს უწინდელივით შენი სიყვარულის გუდა არ გაუსკდეს და ტვინი არ გადაუბრუნდეს". მითხრა: - ქალბატონო, ვერ დავუშვებ შალიმეს გამათხოვრებას. მინდა, თქვენი შვილებივით ისწავლოს. ექიმი გახდეს. მინდა, მოჰშენმა იმუშაოს. უნივერსიტეტში იაროს. საელჩოში მივალ, დახმარებას ვითხოვ. ყველაფერს გავაკეთებ, რასაც შევძლებ.

      ეს იყო ცხელებიანი, აღგზნებული და მეამბოხე ადამიანის სიტყვები. თავი წყლიდან ამოეყო და ჰაერს ღიად ჩაისუნთქავდა. არასოდეს მინახავს ამინე ასეთი მტკიცე და თავდაჯერებული, ასეთი ფხიზელი და მზრუნველი. ვხედავდი, რომ ფეხებს აღარ მიაფრატუნებდა, აღარ დაბარბაცებდა, რომ თვალები სავსე ჰქონდა კითხვებითა და პროტესტით, სმენა - გაფაციცებული.

      აყარაჯა ჩემი მეშვეობით ცდილობდა ამინეს პოვნას, მე კი მის წერილებს წაუკითხავად გადავუძახებდი ხოლმე სანაგვეში და არ ვიცოდი, რომ თურმე ბარგი-ბარხანა შეუკრავს და საცაა გამოგვეცხადება. ამინემაც არაფერი იცოდა. მუშაობითა და ახალი ცხოვრებით იყო გართული. შალიმე, უმწეო სხეულითა და მორიდებული მზერით, ხელ-ფეხს იქნევდა და დასავლეთში ცხოვრების სიძნელეებს ერკინებოდა. საწუთროს სიტკბო და სიმწარე ნაგემი ჰქონდა, იცოდა, როგორ ეწია მარტოს ჭაპანი. პატარა ძმა საბავშვო ბაღში დაჰყავდა და დედის არყოფნისას მის საქმეს აკეთებდა.

      უშფოთველად მიედინებოდა ცხოვრება. შიში წარსულს ჩაბარდა.

      შინ ვიყავი, როცა კარზე დააკაკუნეს. ბრახ, ბრახ, ბრახ! - მერე გაბმული ზარი. კარი გავაღე და სუნთქვა შემეკრა. არ ველოდი ინდოელ სტუმარს, მით უფრო ასეთი სიფათისა და აღნაგობის მქონეს. დერეფანში მძაფრი სუნამოს თავბრუდამხვევი სუნი ტრიალებდა, აყარაჯას ხშირი სუნთქვა სანელებლების ქოთნის ძირიდან ამოდიოდა. მოჩვენებითი თავაზიანობით მომესალმა, შევამჩნიე, კბილები უფრო გაჰყვითლებოდა, ენა კი რაღაც წითელი ნივთიერებით ჰქონდა მოთხვრილი. ჰალსტუხი ეკეთა, ტანთ შავი კოსტიუმი, ფეხზე კი ახალი ბოტასები ეცვა, რომელიც, ეჭვი არ არის, ქუჩის თავში რომ ფეხსაცმლის მაღაზიაა, იქ შეეძინა იმ დღეს.

      ატყდება ახლა დავიდარაბა.

      დასწყევლოს ღმერთმა.

      მომესალმა, მომიკითხა და ამინე იკითხა. არ შევიმჩნიე. არ ვიცი-მეთქი, ვუთხარი და გავაგდე. არ მომეშვა. ხელმეორედ დააკაკუნა: ბრახ, ბრახ, ბრახ! ზარიდან ხელს არ იღებდა. კარს უკნიდან ვუთხარი, რომ თავს მაბეზრებდა და პოლიციას შევატყობინებდი. ინდოელ კაცუნას პოლიციის ხსენებაზე პანიკური შიში ეუფლებოდა, როგორც კი "პ"-სა და "ც"-ს მოჰკრავდა ყურს, დაფრთხებოდა ხოლმე. ამჯერადაც, სასწრაფოდ კუდი ამოიძუა და წავიდა. თურმე, ნუ იტყვით, ქუჩის თავში დგას დადარაჯებული! ეს მის ყოველდღიურ საქმიანობად ქცეულიყო.

      კვირა დღეც დადგა. ამინეს მოსვლას ველოდი, რომ მისთვის ქმრის ჩამოსვლის ამბავი მეცნობებინა. საღამო ხანი იყო, მოვიდა მხიარული და გალაღებული, შვილების თანხლებით - შალიმესა და მოჰშენთან ერთად. არაფრის აზრზე არ იყო.

      ამაყად, ნაზად და ძველებური სიკეკლუცით იყურებოდა ირგვლივ და უნდოდა, სხვებსაც ეცქირათ მისთვის. საკუთარი თავი ეპოვნა, კმაყოფილ და გონიერ სხეულს ისე დაატარებდა, თითქოს პატივცემული გვამი ყოფილიყო. ვხედავდი, დედად ქცეულიყო, სახეზე მსუბუქი ღარები გასჩენოდა. ნიკაპქვეშ საყვარელი ღაბაბი დასდებოდა და მბზინვარე თმაში რამდენიმე თეთრი ღერი უჩანდა. თვალის გუგების ფსკერზე ნეპერწკალი უელავდა - უაზრო აღტაცებისა და გაურკვეველი მუდარის ნაპერწკალი. რისხვა ახალი გრძნობა იყო, რომელიც ძალას მატებდა და აღანთებდა. მისი სხეული ერთ ადგილას ვერ ისვენებდა. მოძრაობდა, იკლაკნებოდა, ხვითქი გადასდიოდა, შინაგან სიმხურვალეს უჩიოდა. ერთ წუთს რომ კარგ გუნებაზე და საკუთარ თავში დარწმუნებული იყო, მეორე წუთს - აღელდებოდა, ბორგავდა. ჩამოეკიდებოდა ხოლმე დაუსრულებელ ფიქრებსა და ჩუმ ოცნებებს, ნაირ-ნაირ გეგმებს აწყობდა. ათასი რამე ეწადა და ეხარბებოდა. ათასი რამ იყო, რაც არ სურდა, რასაც უფრთხოდა.

      - რა გულხელი დაგიკრეფია, ამინე! შენი ქმარი ჩამოვიდა-მეთქი, ვუთხარი. გაშრა. შალიმეს ხელი დაავლო და შეშფოთებული მოჰშენს მიაჩერდა. ნაცნობი შიში შეუძვრა სხეულში.

      ძველი შიში.

      ცივ წყალში სიკვდილის თეთრი თევზის შიში.

      ადგა. გაქცევა დააპირა. ცახცახებდა. დაბნეული და დამფრთხალი მზერა წყლის გაშლილ ნუჟრებს მიუგავდა, მის სხეულს უწინდელი სიმყარე აღარ ეტყობოდა.

      - ახლავე ქალბატონ დამცველს მოვძებნი. ერთ ვექილსაც ვიცნობ. შვილების წასართმევად ჩამოვიდა. რაღა ვქნა?

      შალიმე ხმას არ იღებდა. ჩვენი საუბრიდან ერთი სიტყვაც არ ესმოდა, მაგრამ ხედავდა, რომ დედამისი აფორიაქდა და დარწმუნებული იყო, დედის უეცარი აღელვება მისტერ რაჯას უკავშირდებოდა. მოჰშენმაც კი იყნოსა, რომ მას და დედამისს რაღაც ფარული საფრთხე ემუქრებოდა და მესამე ბანანის უკანასკნელი ლუკმა ლოყაში დარჩა გაჩრილი.

      გამოსავალს ვეძებდით, როცა ზარი გაისმა. თავად ბრძანდებოდა - "პატრონი" რაჯა. შალიმე და მოჰშენი დედას მიეკვრნენ, ამინე კი ჩემს ზურგს ამოეფარა. მისი გულის ბაგაბუგი მესმოდა. მოჰშენი გაბღუსულიყო, შალიმე კი იატაკს ჩასჩერებოდა.

      მომღიმარმა აყარაჯამ, ყვითელი კბილებითა და სელის თეთრი ფეხსაცმელებით კარებში შემოაბიჯა, სიგარეტის ნამწვი კართან ყვავილის ქოთანში მოისროლა, რამდენჯერმე ჩაახველა და ნახველი ჭუჭყიანი ცხვირსახოცით მოიწმინდა. ერთი ყუთი ტკბილეული მომიტანა. ჯიბიდან ორი ნატეხი შაქარყინული ამოიღო და მოჰშენს მისცა. ამინე წინ გამოხტა და ქმარს მიაჩერდა.

      აყარაჯას ამინესათვის ერთი ოქროს რგოლიც ჩამოეტანა - აი ის, პირველმა ცოლმა რომ წაართვა. ამინემ იცნო რგოლი და ხმა ამოიდგა: ჯერ წყნარად, მერე - სულ უფრო და უფრო ხმამაღლა. ღმერთმა იცის, რას ამბობდა. მისი ენა არ მესმოდა, მაგრამ ხელისა და თავის მოძრაობიდან სიტყვების შინაარსი ნათელი იყო. მოჰშენი ატირდა, შალიმემ დაჰკრა ფეხი, სამზარეულოსკენ მოკურცხლა და ჩაიკეტა.

      ჩემი ჩარევის დროც დადგა. ამინე დავაშოშმინე და აყარაჯას ვუთხარი, ხელი აეღო ამინეს მუქარასა და წვალებაზე.

      მოჰყვა "ქალბატონო, ქალბატონოს" ძახილს. გაღიზიანება და ბრაზი გადაყლაპა. თავგადაკლული მამისა და ქმრის სახე მიიღო და ამინეს შესციცინა. თავი მოისაწყლა, მოჰშენს ლოყაზე აკოცა. თავი ჩაღუნა, გულის სიღრმიდან გმინვა ამოუშვა, დაგვემშვიდობა და თითქოს წავიდა. არც მე დავიჯერე და არც ამინემ.

      ვუთხარი: "ამინე! ღმერთმა არა ქნას, მის ანკესზე წამოეგო!"

      შვილებისათვის ხელი ჩაევლო. ტვინი ამღვრეოდა და ასე არეული წავიდა ჩემგან. გავიდა ერთი თვე. ამინესაგან არაფერი ისმოდა. დარწმუნებული ვიყავი, რომ ქმარს ჩაუვარდა ხელში, არ ვიცოდი, რა უბედურებას გადაეყარა, სანამ ქუჩაში ჯამილა არ შემხვდა. სცოდნია ამინეს ამბავი. მითხრა, კვლავინდებურად მუშაობს და ფულს, როგორც ყოველთვის, ბატონს უდებს თაროზეო. აყარაჯას ერთ ინდურ რესტორანში სამუშაო უშოვია, ოთახი უქირავებია, ტელევიზორი უყიდია და მშვენივრად გრძნობს თავსო.

      ვკითხე: "განა აქვს მუშაობის უფლება?"

      არა. მუშაობის უფლება არ ჰქონია. მადლობა ღმერთს! თუ უკანონოდ მუშაობს, დაღუპულია მისი საქმე-მეთქი, გავიფიქრე. შეიძლება ქეჩოში ხელის ჩავლება და ჭიტლაყის ამოკვრა. ოღონდ, გააჩნია, ამინე რა გადაწყვეტილებას მიიღებდა. ამინე, მიუხედავად მისი აზრებისა, რისხვისა თუ გადაწყვეტილებებისა, მიუხედავად შვილებისა, ქმრის ძალისა და ბრძანების წინაშე ჯერ კიდევ უძლური იყო და დარწმუნებული არ გახლდით, რომ მისთვის წინააღმდეგობის გაწევის უნარი შესწევდა.

      ჯამილას სჯეროდა, რომ ამინე საკუთარ თავს იჭამდა და გველივით იკლაკნებოდა. მინავლებული ცეცხლივით იყო, დღე-დღეზე აალდებოდა. ასეც მოხდა და ჩამქრალმა ვულკანმა ნავარაუდევზე ადრე დაიწყო თუხთუხი და ბუყბუყი. ამინე აფორიაქებულია, განადგურებული. ღამით ვერ იძინებს. ავადაა, სიცხე აქვს. გული გამალებით უცემს, ტანზე ცეცხლი ეკიდება. უკმაყოფილოა. არ არის თანახმა. არ სურს, საკუთარი ფული ბატონს შემოუდოს თაროზე. მიხვდა, რომ ეს მისი ფულია. შალიმეს და მოჰშენის ფულია. გული ერევა. უნდა, იყვიროს, მაგრამ ხმა არ ამოსდის. კერძი დაეწვა და გაილახა. ტუჩთან კანი გახეთქილი აქვს, წელში ამტვრევს. უნდა, კედლებს მუშტები ურტყას. უნდა, რამე დალეწოს და დაამტვრიოს. იცდის და ტანჯავს ეს მოლოდინი. იცის, რომ მოვლენებისა და მისი ცხოვრების მართვის სადავეები მისტერ რაჯამ ხელიდან გაუშვა. ეს თავისუფლება და წესის მოშლა აფრთხობს. აყარაჯა შუაღამით ბრუნდება მთვრალი და გალეშილი. ოთახი მანსარდაში აქვთ, მეექვსე სართულზე. მიზოზინებს. მიიზლაზნება. კიბის ყოველ საფეხურზე ჩამოჯდება და თვლემა წასძლევს.

      ამინე კართან ელოდება. გული გამალებით უცემს.

      აყარაჯა მთვრალია და მხიარული. მაძღრისად ჭამა და სვა, სიხარულით ფეხზე ვეღარ დგას. ღიღინებს. ადგომას არც ფიქრობს. რომელიღაც მეზობელი ბინის კარებს აღებს და უყვირის. მისტერ რაჯა გაილურსება. მისი ფეხის ხმა ამინეს ყურამდე აღწევს. ფეხსაცმელზე ნალები აქვს დაკრული და პაკიპუკი გააქვს. მერე ფეხსაცმელს გაიძრობს. მისი ხვნეშა მესამე სართულიდან ისმის. ამინეს ოთახის კარი შეღებულია. დერეფანში ნათურა გადამწვარია. მისტერ რაჯა მობარბაცებს. ხელის ცეცებით შემოდის. ბატონი შიშველ ფეხს გზად ჩემოდანს წამოსდებს და მალაყს გადადის. შალიმეს დაეცემა. შალიმე კივის, ქურდი ჰგონია და ადგილიდან წამოფრინდება. თავთან თუნგს დასწვდება და აყარაჯას მაგრად ჩასცხებს. ამინე ქალიშვილის საშველად გამოენთება. ცოლ-ქმარი ერთმანეთს დაეძგერება. აყარაჯა თმაში სწვდება ამინეს და დაითრევს. მოჰშენი მამას ფეხზე კბენს. ამინე კივის, წივის და მეზობლებს საშველად უხმობს. კარს გამოაღებს, ფეხშიშველი დერეფანში გავარდება და კიბეზე ჩარბის. აყარაჯა დაედევნება. ბავშვები ცოცხითა და ქაფქირით მისდევენ აყარაჯას. მეზობლები გარეთ გამოცვივდებიან. ამინე შვილების დასაცავად ქმარს სახეში ჩააფრინდება. აყარაჯაც შალიმეს ხელიდან ქაფქირს გამოსტაცებს და ბასრი პირით ამინეს ცხვირ-პირში უთავაზებს. ამინეს შუბლი გაუსკდება, თავზე ნაპრალი გაუჩნდება. დასისხლიანებული და ცოცხალმკვდარი კიბეზე უგონოდ ჩაიკეცება.

      მეზობლები პრეფექტურას ატყობინებენ. აყარაჯა პოლიციის გამოჩენამდე გაუჩინარდება. ამინემ შვილები წამოასხა და ჩვენთან მოვიდა. მითხრა: - ქალბატონო, მინდა, ვუჩივლო. მასწავლე. ვის დავურეკო და სად?

      ვუთხარი: "პოლიციას, ძვირფასო, პოლიციას" და შვებით ამოვისუნთქე. თითქოს მხრებიდან მძიმე ტვირთი ჩამომხსნესო. რამდენიმე ნაბიჯი გადავდგით წინ - დიდი, სასიცოცხლო მნიშვნელობის ნაბიჯები.

      ამინემ მითხრა: "ამ კაცმა მე და ჩემი შვილები დაგვიბრიყვა. მინდა, გავეყარო. გაყრის თაობაზეც პოლიციას უნდა ვუთხრა?"

      ამინემ პირველად გაიგო კანონის, პოლიციისა და ჩივილის გემო, იგრძნო, რომ ამქვეყნად მარტო არ არის. ვუთხარი: - მოიცა. ჯერ უნდა უჩივლო. გაყრის დროც დადგება.

      ვერ ითმენდა. გაყრა სწყუროდა, იმ დღესვე, იმწამსვე.

      ჯამილა იცნობდა უცხოელებისათვის გათვალისწინებულ სოციალურ დახმარებასა და კანონებს. ამინე უბნის მუნიციპალურ განყოფილებაში მიიყვანა და უფასო ვექილი აუყვანა. მე, ჯამილამ და ფრანგმა ქალბატონმა, რომელთანაც ამინე მსახურობდა, ერთობლივად ამინეს ანგარიშზე თანხა შევიტანეთ. ვინაიდან სათავეში მემარცხენეები იყვნენ და კანონები ვიზისა და ემიგრაციის თაობაზე უფრო ლიბერალური იყო, ამინეს ქვეყანაში ყოფნის უფლება ხუთი წლის ვადით გაუგრძელეს.

      აყარაჯა ერთხანს იმალებოდა. სამსახურში არ ცხადდებოდა. ელოდა, როდის გადაივლიდა საფრთხე და ამინე ვირიდან ჩამოვიდოდა. ამინეს გონებაშეზღუდულობისა და გულმავიწყობის იმედით არხეინად ბრძანდებოდა. დარწმუნებული გახლდათ, რომ ორიოდე მაცდური სიტყვითა და ფერად-ფერადი დაპირებებით მისი მიამიტი გულის მოგებას შეძლებდა. ამინესათვის წერილი მიეწერა - ბავშვებთან განშორებით, მარტოობით, მონატრებითა და ნოსტალგიით გამოწვეული ოხვრითა და კვნესით სავსე. ამინემ ეს წერილი მომიტანა. მითხრა, ამ კაცის დაპირებები სულ ტყუილია და სანამ არ გავეყრები, ვერ მოვისვენებო. სიფრთხილისათვის ბინაც გამოიცვალა. ახალი მისამართი არავისთვის გაუმხელია.

      აყარაჯა ამინეს დუმილს თანხმობის ნიშნად მიიჩნევს და ამინეს ფულების - ორი თვის ხელფასის მიღების იმედით ბავშვებს სკოლაში მიაკითხავს. შალიმე მას შორიდან დაინახავს. მოსწავლეებს შეერევა, მამის მთვრალ, მიბნედილ თვალებს დაემალება და დაითესება. მოჰშენი კი მახეში გაებმება - ერთი მუჭა შაქარყინული და ბანანი აცდუნებს. აყარაჯასთან ხელიხელჩაკიდებული სახლის კარს მიადგება. ინდოელი კაცუნა კვლავ ჩაუსახლდება ამინეს. ამინე ხელსაყრელ შემთხვევას ელის. დაურეკავს ჯამილას, ჯამილა კი მუნიციპალიტეტის ვექილს შეატყობინებს. ამინე ღმერთს ევედრება, რომ აყარაჯამ სცემოს. მეზობლებმა იციან ამ გეგმის შესახებ. მიეშველებიან. ერთ ღამეს მისტერ რაჯა შეზარხოშებული სიცილით კიბეს მიუყვება. ამინე კარს გაუღებს. თავს დაღუნავს და ხმას არ იღებს. აყარაჯა კმაყოფილია ცოლის წესიერებითა და თვინიერებით. თავს დააქნევს და შეაბიჯებს თუ არა, საჭმელ-სასმელს ითხოვს. ამინე ადგილიდან არ იძვრის, ინდოელი კაცუნა უფრო ხმამაღლა იმეორებს ნათქვამს. ამინე აინუნშიც არ აგდებს. მისტერ რაჯა გადარეულია. ვერ გაუგია. ჩვეული არ არის ამგვარ საქციელს. ცხვირის ნესტოები ებერება და მაგიდას მუშტს დაჰკრავს. ამინე კვლავინდებურად არაფერს იმჩნევს და ძაღლადაც არ აგდებს მას. მისტერ რაჯა ადგილიდან წამოფრინდება, ნაწნავში სწვდება და დაითრევს.

      ბავშვები ყვირილით გარბიან დერეფანში, მშველელს უხმობენ.

      ამინეს ოთახის კარზე აბრახუნებენ.

      მისტერ რაჯას ვერაფერი გაუგია. საჭმელ-სასმელი უნდა. შია. მოთმენა არ შეუძლია. კარებს აღებს. კარს უკან ორი კაცი დგას. "მადამ ამინეს" კითხულობენ. შინ შემოდიან. მისტერ რაჯა საფრთხეს გრძნობს. წამოდგება და ისაა წასვლას დააპირებს, რომ წინ გადაუდგებიან. პასპორტს, ვიზასა და მუშაობის ნებართვას თხოვენ. არ გააჩნია. ცუდადაა მისი საქმე, უფრო ცუდად, ვიდრე თავად წარმოუდგენია. ჩავარდა, გასაქცევი გზა მოჭრილი აქვს.

      ერთი კვირის ვადა მისცეს საფრანგეთის ტერიტორიის დასატოვებლად.

      დანარჩენ საქმეებს ამინე მარტო აგვარებს. თავის ვექილთან ერთად დაუყოვნებლივ გაემართება ბანგლადეშის საელჩოში და განქორწინებას ითხოვს. მეზობლები მის სასარგებლოდ ჩვენებას აძლევენ. საელჩო ამინეს მხარეს იჭერს. აყარაჯა, დამარცხებული და მოვიშვიშე, წასვლის წინ ჩემს სანახავად მოვიდა. თავს იკატუნებდა, ძალად ტიროდა. იქნებ გულითაც. მითხრა, რომ ამინემ თავი მოსჭრა, საყვარელი გაიჩინა და ორსულადაა. მას, როგორც მუსლიმს, შეუძლია გარყვნილ ცოლს თავი მოაჭრას. მისი სისხლის დაღვრისათვის არ მოეკითხება, ალალია, მაგრამ, ვინაიდან გულკეთილი და სულგრძელი ადამიანი გახლავთ, მზადაა, აპატიოს ამინეს იმ პირობით, თუ მორჩილი იქნება, მოინანიებს და მასთან ერთად ბანგლადეშში დაბრუნდება.

      გავჩუმდი. არ ვიცი რატომ, მაგრამ უცბად შემებრალა. შემრცხვა, არ მინდოდა, თავისი სულმდაბლობა გამოევლინა. მითხრა: - პირველი ცოლი საავადმყოფოში წაიყვანეს. ამბობენ, ცოფიანმა ძაღლმა უკბინაო. ვერ მორჩებაო. გაგიჟებულა. ამინეც გაგიჟდა. გაცოფდა. ღმერთი შემომწყრა. ცხოვრებაში რაც ცოლი მყოლია, ყველა გაცოფდა. თეირანელო ქალბატონო, აბა, ახლა როგორ მოვიქცე?

      იჯდა და წასვლას არ აპირებდა. დაბნეული იყო, მის ბებერ გონებას ახალი მოვლენების ახსნის უნარი არ შესწევდა. მითხრა: - ქალბატონო, მამაჩემს სამი ცოლი ჰყავდა. ცოლებს სცემდა. არც ერთი არ გაცოფებულა. ოჯახში წესი იყო ასეთი. აღიარებდნენ, რომ კაცი პატრონია. ბუნების კანონია. ქალი რომ საკუთარი ქმრისთვის პოლიციას გამოიძახებს, ქალი არ არის. ევროპამ გააუბედურა ამინე. ჩემი ბრალია, აქ რომ გამოვგზავნე. როცა ირანში იყო, კარგი გოგო იყო. კეთილშობილი. არაბეთშიც რომ წავიდა, მორჩილ ცოლად დარჩა. არ გაცოფებულა. ევროპამ გამოცვალა. გააუბედურა.

      პირველი ცოლი სარდაფში დაამწყვდიეს, უფროსმა ვაჟებმა მამის ბინა და მონაგარი გაანიავეს. მისტერ რაჯას შეთხზული ზღაპარი (ქალაქისა და სახლის დაწვის შესახებ) სინამდვილედ იქცა და, გინდაც მოინდომოს ამინეს ბილეთის ფულის გადახდა, ჯიბეში ერთი დინარიც კი არ მოეძევება, სულს იქით არაფერი აბადია. ვერ მიმხვდარა, ასეთი რა დიდი ცოდვა ჩაიდინა, მოვლენათა არსში ვერ გარკვეულა. პირველი ცოლი შეძლებული ოჯახიდანაა. მამამისი ფართლეულით ვაჭრობს. მაშასადამე, ზედა სართულის ოთახები მისია. უნდა იყოს კიდეც. ეკუთვნის. ამინე ინდუსია. მამამისი მათხოვარია. გულით მუსლიმი არ არის. მაშასადამე, ამინეს ადგილი ქვედა სართულის ოთახშია. ბუნებრივია. ყველაფერი კანონისა და ძველი სიბრძნის თანახმად მოხდა. ოღონდ ამინე აჯანყდა და ფეხი საბანზე მეტად გაჭიმა. უნდა გაილახოს. უნდა მორჯულდეს. ლაგამი უნდა ამოსდო და ხელ-ფეხი შეუკრა. აყარაჯა თავისი ტომის კანონის შესაბამისად მოიქცა, მამა-პაპათა წესისამებრ. საკუთარი თავის დასადანაშაულებლად მიზეზი ვერ უპოვია და საფრანგეთის პოლიციას ემართლება. მაგრამ ვერ მოერევა. ნეტავ, ამინე ევროპაში არ გაეგზავნა. ნეტავ! ამინემ მიიღო განქორწინება. მოხიბლული და განცვიფრებული ათვალიერებს ადამიანებს და გარემოს. თავის ახალ "მეს" არ იცნობს და აშინებს ის შიშველი თავისუფლება, გარს რომ ახვევია. მის წინ გადაშლილია უთვალავი გზა და შესაძლებლობა. რომელი ერთი აირჩიოს? ამიერიდან საკუთარ საქმეებზე თავად აგებს პასუხს, საკუთარი შვილების ბედს თავად განაგებს. აყარაჯა აღარ არის, რომ ძალა დაატანოს, მისი ცხოვრება განსაზღვროს. დარბის. ბზრიალებს. ეცემა და კედლებს ეხლება. დამფრთხალია. მარტოა. და მაინც, ფეხქვეშ სიმყარეს გრძნობს. ეს მიწა ფეხქვეშ შვილების ბედია და მომავალი. ამ მიწის შუაგულში სახლს საძირკველი ჩაუყარა და ადგილი დაიმკვიდრა. აი, სწორედ აქედან უნდა დაიწყოს, ამ ქვაკუთხედიდან, სწორედ ახლა.

      შალიმე ექიმი უნდა გამოვიდეს. მოჰშენმა უნდა იმუშაოს და თავისი ბანანების ფული იშოვოს. ამინეს ნამდვილი სახლი უნდა ჰქონდეს, ქვითა და ცემენტით ნაგები, წყალდიდობასა და ქარიშხალს რომ გაუძლებს.

      ჩემთან მოდის, აქოშინებულია. მეუბნება: "ქალბატონო, ბევრი საქმე მაქვს. მუშაობის უფლება უნდა მივიღო. ფული უნდა ვიშოვო. შვილები უნდა გავზარდო. ვიზაზე უნდა ვიფიქრო და ჩემს მომავალზეც!"

      "მომავალი!" ეს სიტყვა უცხოა ჩემთვის. მე და ამინე მუდამ წარსულზე ვსაუბრობდით, თეირანზე და ჩვენს სახლში გატარებულ დღეებზე. ეს იყო ერთადერთი რეალური სამყარო, რომელსაც ვიცნობდით. ახლა კი ამინემ ერთი ნახტომით გადამასწრო, ახალი დრო აღმოაჩინა - მერმისი. წინდაწინ საკუთარ თავსა და შვილებს უკეთეს დღეებში წარმოიდგენს და იმ დღეებთან შესახვედრად მიისწრაფის. ჩემთვისაც ხელი ჩაუვლია და მეწევა.

      წავიდა ამინე და, როგორც ყოველთვის, გაუჩინარდა. სულ ვიგონებდი. მაგრამ არ მიღელვია. ვიცოდი, რომ სადმე მუშაობს და შვილებზე ზრუნვითაა დაკავებული. ქუჩაში ჯამილა შემხვდა. ბოლო ინფორმაცია ამინეს შესახებ ერთი წლის წინანდელი იყო. იცოდა, რომ ამინე პარიზიდან წავიდა და სხვა ქალაქში ცხოვრობს. ბოლოს თავადაც დარეკა. ორი წელი იყო გასული. საფრანგეთის სამხრეთის რომელიღაც ქალაქიდან რეკავდა.

      ახლობელი და გულითადი იყო. მოცინარ-მოკისკისე, კარგ გუნებაზე. თითქოს, გუშინდელი წასულია ჩვენგანო. ვერ ხვდებოდა, რომ ორი წელი გავიდა (ორი ხანგრძლივი წელიწადი) და ამ ხნის მანძილზე ათასი რამ მოხდა. ორი წელი ხომ იმათ ცხოვრებაში, ვინც დღეებს ვითვლიდით და პატარ-პატარა ბედნიერებებს მისხალ-მისხალ ვწონიდით, ხანგრძლივობით ნოეს სიცოცხლეს უტოლდებოდა. ამინე სხვაგვარი ლოგიკით ქოქავდა საათს: მისი დამოკიდებულება დროის მიმართ ძველი ცოდნიდან, მითოლოგიური ღმერთების რამდენიმემილიონწლიანი ძილიდან საზრდოობდა.

      - ამინე! ამდენი ხანი სად იყავი?

      - რამდენი ხანი?

      - ორი წელი - მთელი ცხოვრება. მე დავბერდი უკვე!

      გაიცინა და სიცილი მასვე ჰგავდა, იმდროინდელ ამინეს, თეირანში ჩვენი ბაღის ხეებქვეშ რომ დაბორიალობდა და ოქროსფერ სიზმრებს ხედავდა. მითხრა: "ქალბატონო, ქმარი მყავს. ჩემი ქმარი ახალგაზრდა კაცია. პარკის დარაჯია. ჩვენც პარკში ვცხოვრობთ. დარაჯის ოფისის უკან ორი თვალი სახლი გვაქვს. ჩვენი ბაღი გეგონება. ნეტავ თქვენც ჩამოსულიყავით აქ, ჩვენთან. ღმერთმა მსოფლიოში ყველაზე დიდი ბაღი მე მარგუნა. თქვენთვისა და თქვენი შვილებისთვისაც მოიძებნება ადგილი. ქალბატონო, კიდევ ორი შვილი მყავს - ტყუპები. შალიმე სკოლაში დადის. ფრანგულად ლაპარაკობს. "მადმუაზელ შალიმე". საბრალო რაჯა გამათხოვრებულა. პირველი ცოლი მამასთან დაბრუნებულა. მამაჩემს სიკვდილის წინ თავისი მათხოვრობის მოწმობა მისტერ რაჯასთვის მიუცია. სამუშაო უბანი - მოედანი და ქუჩებიც მისთვის გადაულოცავს. რაც არ უნდა იყოს, მისტერ რაჯა მისი სიძე იყო. შალიმეს მამაა. მეც მინდა ერთხელ ჩავიდე და უკან დავბრუნდე. ჩემი გულის ნახევარი იქაა. ნახევარზე მეტი..."

      ტელეფონი გაითიშა. დაველოდე. ვიფიქრე, ხელმეორედ დარეკავს-მეთქი, მაგრამ არ დარეკა. შევეჩვიე ამინეს წასვლა-წამოსვლას. ვიცოდი, რომ ისევ გამოჩნდებოდა. ათი წელი გავიდა მას შემდეგ, რაც ამინე უკანასკნელად ვნახე. კარებზე აკაკუნებენ. არ ჰგავს ჩემი შვილების გაბმულ და მოუთმენელ ზარს. ვიღაც უცხო და ფრთხილი ადამიანის ზარია. ადამიანისა, რომელიც ფიქრობს, რომ მისამართი შეეშალა ან უდროოდ მოვიდა.

      - ვინ არის?

      დუმილი. კართან ვდგები. უწინ ვინმეს რომ დაეკაკუნებინა, ჩვენი წესისამებრ ("სტუმარი ღვთისაა"), კარს გავაღებდით, გამოკითხვისა და ძრწოლის, უცნობი ადამიანების შიშის გარეშე. დიდი ხანი დაგვჭირდა, სანამ შევეჩვეოდით გამოკითხვასა და სიფრთხილეს, კარის შიგნიდან გადარაზვას და საჭვრეტიდან გახედვას.

      კითხვას ვიმეორებ: "ვინ არის?"

      უცნობი ხმა მპასუხობს: "მე".

      ვინც არ უნდა იყოს ეს "მე", ნაზი და მორიდებული ხმა აქვს. ალბათ მისამართი შეეშალა. კარს ვაღებ. ჩემს წინ შავტუხა გოგონა დგას, დიდი მორცხვი თვალები, გრძელი დაწნული თმა აქვს, ფეხზე სანდლები აცვია, ტანთ - ინდური კაბა, სალათისფერი სარი.

      დახვეწილი ფრანგულით მესალმება, აქცენტის გარეშე. შალიმე ჰქვია. თავი დაუხრია. ჭოჭმანობს. რომ გადავეხვევი, ცხვირში დედამისის სურნელი მეცემა. მაგრამ მასავით ლამაზი არ არის. მეუბნება, რომ უნივერსიტეტის ბოლო კურსზეა, სამედიცინო ფაკულტეტზე, პედიატრი უნდა გამოვიდეს. იცინის. დედამისივით ქათქათა კბილები აქვს.

      ამბობს, მოჰშენი სკოლაში დადისო. მის ფოტოს მაჩვენებს. ფეხზე ბოტასი აცვია და კვლავინდებურად მსუქანია. ორივეს ფრანგული პასპორტი აქვს, თერთმეტი წლის და-ძმაც ჰყავთ. მამინაცვალი კარგი კაცია. ბავშვებს არჩენს. შალიმე სტიპენდიით სწავლობს და კვირაში სამი დღე ინგლისური წიგნის მაღაზიაში მუშაობს.

      მინდა, ამინეს შესახებ მიამბოს, მის ცხოვრებაზე, დიდ ბაღსა და სამომავლო გეგმებზე. გაჩუმდება. იატაკს დააცქერდება და სახეზე ნაზი სევდა აღებეჭდება. ჭკვიანი და მორწმუნე გოგონას სევდა. ბენგალელი გოგონასი.

      გული ჩამწყდება. არ მინდა, ვიცოდე. გავიფიქრებ: "უმჯობესია, აქვე, ამავე წამს დავშორდეთ ერთმანეთს. მინდა, წარმოვიდგინო ამინე თავის მწვანე ბაღში და ასეთად დამრჩეს სამუდამოდ მეხსიერებაში".

      შალიმეს დუმილს თან რიდი და კმაყოფილება ახლავს. ჩანთას ხსნის და გაყვითლებულ კონვერტს იღებს. მეუბნება: "დედას უნდოდა, ეს სურათი თქვენთვის მომეცა. თქვენი მადლიერი იყო. ექვსი თვის წინ გარდაიცვალა. ორჯერ გაახილა თვალი და თქვენზე მელაპარაკა. თქვენი სახელი ახსენა. წელს სწავლას ვამთავრებ. ბანგლადეშში დავბრუნდები. ისევ წყალდიდობა მოხდა. ბევრი დაიღუპა. ექიმები აკლიათ. მამაჩემიც ავადაა. თვალის ჩინი დაკარგა. უნდა მოვუარო." დედის სიკვდილზე ისე მშვიდად და შეგუებით ლაპარაკობს, რომ მეც ამ დაუჯერებელ ამბავს იოლად ვიღებ. მეტი არაფერი მითხრა. რატომ და როგორ მოხდა? - რა მნიშვნელობა აქვს. სიკვდილი ხომ სიცოცხლის გაგრძელებაა. ერთგვარი მოგზაურობაა. ამინეს ხანგრძლივ გაუჩინარებებს მიჩვეული ვარ და ვფიქრობ, რომ ერთ დღეს ისევ გამოჩნდება. ჩემთვის ნაამბობი ჰქონდა, როგორ მშვიდად და ნელა შორდებოდა დედამისი, მღვრიე ტალღებს მიჰყვებოდა, თვალებში არც შიში ედგა, არც სინანული. კონვერტიდან ამინეს გამოგზავნილ ფოტოს ვიღებ. ფერადი ფოტოა. ამინე ქმარსა და ოთხ შვილს შორის დგას, იღიმის და ბედნიერია. მისი მზერის მიღმა კმაყოფილი ადამიანის სევდა დგაფუნობს. იცის, რომ უკურნებელი სენი სჭირს და მალე მოკვდება, მაგრამ არ ღელავს. თმა გასჭაღარავებია, თვალის უპეები სასიამოვნო ნაოჭებს დაუფარავს. ტანთ თეთრი აბრეშუმის კაბა აცვია, რომელიც უცნაურად გამხდარ ტანზე თხელი ნართივით აქვს შემოხვეული. ეს ცვლილება ლაზათს მატებს. იმ ჩიტის ლაზათს, რომელმაც ბარტყები დააფრთიანა და მზად არის უფრო შორეულ ქვეყნებში გასაფრენად. ტყუპები მამას ჰგვანან - ქერა და ცისფერთვალებანი არიან, მაგრამ დედის ანცი გამოხედვა და ღიმილი გამოჰყოლიათ. ბენგალელ-ევროპელი ბავშვები. მადამ ამინეს შვილები.

      ვეკითხები: "მოჰშენი რას აპირებს? - რჩება თუ ისიც ბრუნდება?"

      შალიმე ორაზროვნად მპასუხობს. შესაძლოა. არ იცის. მეუბნება: "ეს ბიჭი დედაჩემს დაემსგავსა. ერთ ადგილას ვერ დააბამ. მუშაობა უნდა. სწავლისთვის ნებისყოფა არ ჰყოფნის. თავში სულ მოგზაურობაზე ფიქრი უტრიალებს. რომ დაბრუნდეს კიდეც, არ დარჩება. რაც უნდა, ის ქნას. არ მედარდება. ვიცი, დედაჩემის სული იზრუნებს მასზე."

      ქალბატონი შალიმე, პედიატრი, ხელს მართმევს, მემშვიდობება და მიდის. სიარული დედის სასიამოვნო გოგმანს მიუგავს, იმდროინდელი დედამისისა, როცა წარმოსახვით სამყაროში სასიყვარულო სევდიან ფილმში თამაშობდა, როცა სიმღერას ღიღინებდა და სარკის წინ ცეკვავდა. გრძელი, დაწნული თმა კეფიდან წელამდე სცემს. ბზინვარე შავი თმა, ქოქოსის ზეთით გაჟღენთილი. თვალწინ მიდევს ამინეს სურათი, როგორც საინტერესო წიგნის უკანასკნელი თავი. ფოტოზე მისი სახე ცოცხალია და მოძრავი, ყოველ წამს იცვლება. თითქოს ამინეს მთელი ცხოვრება, წინა ცხოვრებები და მის წინაპართა ცხოვრება, ყველა ერთად, როგორც ერთმანეთზე დაყრილი ასობით ფოტო, ამ უკანასკნელი სურათის წიაღში ჩამალულაო. ვხედავ ამინეს, რომელიც მღვრიე ტალღებში ფართხალებს და ქუთუთოებზე ძილის თევზი აზის. წყალდიდობას წაუღია მათი სახლი და ნათესები, დედა, ძმებიც. ოთხივე ძმა. ამინე წყლიდან ამოჰყავთ. სუნთქავს. ცოცხალია. მისი ქალიშვილის ბედისწერა მის მუცელშია დამარხული და ამინეს ქალური სულის სიღრმეში ოდინდელი დედა მის შვილებზე ღელავს. არა აქვს დასასრული ამინეს შორეულ მოგზაურობას. მისი გული უცნობი ჰორიზონტების მიღმა შვილიშვილებისათვის ძგერს.

გოლი თარაყი