წმინდა იოანე მეათე საუკუნეში, სამცხეში დაიბადა. ვიდრე მონაზონი გახდებოდა და იოანე ეწოდებოდა, ერში ერქვა ვარაზ-ვაჩე ჩორდვანელი. ის, მეფე დავით კურაპალატის კარზე დიდებულთა წარმომადგენელი იყო და ბავშვბოიდან საფუძვლიან და კარგ განაღლებას ღებულობდა, როგორც გიორგი მთაწმინდელი წერს: "სიყრმითგან თვისით განსწავლულ იყო თავისუფლისა ხელოვნებათა და გონიერ გონებითა და გულისხმისყოფითა, მეცნიერი ენისა ელინთასა და სხვათაცა ენათა ზედმიწევნულობით სწავლული და აღსავსე სიბრძნითა და შიშითა ღვთისათა". საერო სამსახურში მყოფ მამა იოანეს უფლის მოწყალება არასოდეს მოკლებია, სიუხვითა და სიმდიდრით აღვსილს, არ აკლდა არც ცოლ-შვილის ბედნიერება, არც მეგობრები სიყვარული და პატივისცემა, მაგრამ მან მაინც მონაზვნობა არჩია და ოთხთა ეკლესიათა ლავრაში დამკვიდრდა. სწორედ მაშინ აღიკვეცა და ეწოდა სახელი იოანე. ოჯახი კი სიმამართან - აბუჰარბთან გადავიდა საცხოვრებლად. სამეფო კარზეც არ ჩაივლიდა ვარაზ-ვაჩეს აღკვეცა უყურადღებოდ, ამიტომ მონასტრის საძმომ მამა იაონეს ულუმბოს მთაზე გამგზავრება და იქ დამკვიდრება ურჩიეს.

      იმხანად, საბერძნეთის მმართველმა დავით კურაპალადს დამატებით მიწები უბოძა სამართავად, სანაცვლოდ კი ქართველ აზნაურთა და დიდებულთა შვილები მოითხოვა მძევლებად. მძევლებს შორის იოანეს შვილი - ექვთიმეც აღმოჩნდა. როგორც გიორგი მთაწმინდელი წერს, ამის გამო იოანეს სიმამრისთვის უსაყვედურია კიდეც: "რაჲ არს ესე? ნუუკუე შვილი არა გესხნესა თქუენ? გარნა ესე ხცად არს, რომელი მათ სწყალობდით, ვითარცა თჳსთა შვილთა და ძე ჩემი, ვითარცა ობოლი, მძევლად გასწირეთ! გარნა უფალმან შეგინდვენ თქუენ!"

      იოანე კონსტანტინოპოლში ჩავიდა და იმპერატორის კარიდან თავისი შვილი გამოიხსნა, წაიყვანა რამდენიმე სხვა მოწაფესთან ერთად და ათონის მთაზე დამკვიდრდა. ეს დაახლოებით 965 წელს მოხდა. მაშინ მამა იოანე და მისი შვილი ექვთიმე, წმინდა ათანასეს ლავრაში აღასრულებდნენ მორჩილებას.

      სულ მალე მამა იოანემ სახელი გაითქვა და ათანასეს ლავრაში იმდენმა ქართველმა მოიყარა თავი, რომ მამა იოანე იძულებული გახდა, ცალკე ეკლესია აეშენებინა და იქ დამკვიდრებულიყო. ეს იყო იოანე ღმრთისმეტყველის სახელზე აგებული ტაძარი. ქართველმა მამებმა ეკლესიის გარშემო სენაკებიც მოაწყვეს.

      იმ პერიოდში ბარდა სკლიაროსი აუჯანყდა ბერძენ მეფეს. დახმარებისთის კი სამეფო ლაშქარს, დედოფლის თხოვნით სათავეში ჩაუდგა მონასტრიდან გამოთხოვილი თორნიკე, რომელმაც ეს ბრძოლა გაამარჯვებინა ქართულ-ბერძნულ ლაშქარს. ბრძოლაში შეტანილი ლომის წვლილის გამო, ომიდან წამოღებული ნადავლი ღირს თორნიკეს ათონის მთის მონასტერთა შესაწირად გაატანეს. ათონზე დაბრუნებულ თორნიკეს "მამანი სიხარულით მიეგებნეს და ამბორი ჰყვეს და ჰმადლობდეს ღმერთსა, რომელმან კვალად მოაქცია მშვიდობით" - წერს გიორგი მთაწმინდელი

      ათონზე ქართველთა ნაკადი არ წყდებოდა. ამიტომ იოანდემ და თორნიკემ კიდევ ორი ტაძარი ააგეს - ღმრთისმშობლის და იოანე ნათლისმცემლის სახელზე. მალე ბრძოლის ველზე გამარჯვებული თორნიკე (იოანე-თორნიკედყოფილი) გარდაიცვალა და მშვიდად მიაბარა სული უფალს. მალე იოანეც ნეკრესის ქარით დაავადდა და როგორც გიორგი მთაწმინდელი წერს "მრავალთა წელთა ცხედართა ზედა დავრდომილი მდებარე იყო და ფრიადთა ტკივილთა მოითმენდა". სიკვდილის წინ მან იხმო თავისი შვილი წმიდა ექვთიმე და მონასტრის წინამძღვრობა გადააბარა. შემდეგ, როგორც უკვე წინამძღვარს, სთხოვა, შეენდო მისთვის ადამიანური სისუსტეები და დაუბარა, თავის შემდგომ გიორგისთვის გადაეცა წინამძღვრობა, დალოცა მამები და ძმები, ნეტარი ექვთიმეც "აკურთხა... ზეგარდამოჲთა კურთხევითა და ჴელთა შინა მისთა წმიდაჲ სული თჳსი ღმერთსა შეჰვედრა კურთხევითა და ჴელთა შინა მისთა წმიდაჲ სული თჳსი ღმერთსა შეჰვედრა და მშჳდობით მას ზედა დაწვა და დაიძინა".

      წმინდა წინამძღვრის შვილმა, ღირსმა თორნიკემ პატივით დაკრძალა მამის გვამი და მის საფლავზე მთავარანგელოზის ტაძარი ააგო.

      წმიდა გაბრიელ ქართველზე ძალიან მწირი ინფორმაცია მოგვეპოვება. გადმოცემის მიხედვით წმინდა მამა უმკაცრეს ასკეტურ ყოფაში იყო - ზაფხულობით მიუვალ კლდეებში ცხოვრობდა, ზამთარში კი სავანეში ჩადიოდა და მდუმარებაში ატარებდა. ასევე ვარაუდით ის კარგად იცნობდა იოანეს და იოანე-თორნიკეს, რადგან მამა გაბრიელიც დიდებულთა გვარიდან უნდა ყოფილიყო.

      არის ერთი სასწაული, რომელიც მამა გაბრიელის წმინდა ცხოვრებას კარგად წარმოაჩენს. ერთხელ, ათონის მთის ბერებმა შენიშნეს ზღვაზე სინათლის სვეტი, რომელიც რამდენიმე დღის განმავლობაში ადგა ერთ წერტილს. როდესაც მიუახლოვდნენ ნახეს რომ ეს ღმრთისმშობლის ხატი იყო, რომელიც წყალზე დავანებულიყო, მაგრამ რამდენჯერაც დააპირეს მისი გამოტანა, ხატი უფრო და უფრო წყლის სიღრმეში მიიწევდა და ნელ-ნელა უჩინარდებოდა. მამები საგონებელში იყვნენ ჩავარდნილნი და უფალს გულმოდგინედ ევედრებოდნენ განეცხადებინა მათთვის მიზეზი ამ სასწაულისა. მაშინ ყოვლადწმინდა ღმრთისმშობელი გამოეცხადა მათ და უთხრა, რომ მხოლოდ გაბრიელი, ქართველი, ივერიელი ბერი იყო ღირსი იმ ხატის გამობრძანებისა. ამის პარალელურად უხრწნელი და მარადისქალწული დედა უფლისა გამოეცხადა გაბრიელს და უთხრა: "შემოდი ზღვაში, ტალღებზე რწმენით გაიარე და ყველა იხილავს ჩემს სიყვარულს და წყალობას თქვენი სავანისადმი". მართლაც, წმინდა გაბრიელმა წყალზე ფეხით სიარულით და ხელში წმინდა ხატით, გამოვლო ზღვა და ხატი წმინდა მთაზე დაავანა. იქ სადაც ხატი ადასვენეს მაკურნებელმა წყალმა ამოჭრა მიწა, რომელიც დღემდე მოედინება. ეს სასწაული ბრწყინვალე შვიდეულის სამშაბათს მოხდა.

      ყოვლადწმინდა ღმრთისმშობლის ხატს კარიბჭის ხატსაც უწოდებენ, რადგან რამდენჯერაც ეს ხატი საკურთხეველში შეაბრანეს, იმდენჯერ ხატმა ივერთა მონასტრის კარიბჭის თაღზე გადმოინაცვლა. არათუ ბერებს უნდა დაეცვათ ეს ხატი, არამედ ხატს უნდა დაეცვა წმინდა მონასტერი. ბერები უდიდესი სიხარულით აღივსნენ ამის მოსმენის შემდეგ, იქვე ააგეს პატარა ტაძარი სადიდებლად ყოვლადწმიდისა ღვთისმშობელისა და საკვირველთმოქმედი ხატი შიგ დაასვენეს. 

      ესაა ღმრთისმშობლის ხატი, რომელიც ივერიისად იწოდება, რომელიც მთელი ათონის გულად ითვლება, მონასტრის შესასვლელში არის დიდი ხატი ივერონის დამაარსებელი ქართველი ბერებისა: იოანესი, ექვთიმესი და გიორგისა, რომლებსაც, როგორც ქტიტორებს, ყოველთვის იხსენიებს მთელი ათონის მთა. იქ ყველას უყვებიან საოცარი ქართველი ბერის - გაბრიელის შესახებ, იქვეა ქართველთა საძვალეც, იოანე-თორნიკყოფილის ჯაჭვის პერანგი და უამრავი ქართული ხელნაწერი.

◄ გუშინ | დღეს | ხვალ ►