აქემენიანთა ეპოქის ხელოვნება

      აქემენიანთა ირანმა უდიდესი როლი ითამაშა ძველი აღმოსავლეთის ხელოვნებაში. თავისის ძლიერების ზენიტს იმპერიამ ძვ.წ. V ს-ში მიაღწია, როდესაც მის შემადგენლობაში მიდიის, სომხეთის, ასურეთის, ბაბილონისა და სირიის გარდა გაერთიანებულო იყო მთელი მცირე აზია, ეგვიპტე და შუა აზია და ამგვარად, მისი საზღვრები ინდოეთამდე ვრცელდებოდა.

      აქემენიანთა ხელოვნება, ისევე როგორც ასურეთში, მიმართული იყო მიწიერი მეუფის განდიდებისაკენ, ჰქონდა კარის ხელოვნების ხასიათი, რაც განსაკუთრებით მძაფრად ხუროთმოძღვრებაზე აისახა.

      სასახლეთა არქიტექტურა, გრანდიოზული და დიდებული, სკულპტურით მდიდრულად მორთული, განადიდებდა იმპერიის ძალასა და ბრწყივალებას. წინა აზიის სხვა ქვეყნების ხუროთმოძღვრებასთან შედარებით, ძველი სპარსული არქიტექტურის გამორჩეული კონსტრუქციული თავისებურება იყო მშენებლობაში ქვის ფართოდ ხმარება და ცალკე მდგომი კოლონის გამოყენება.

Achamenian, Achamenian Dynasty, Achamenian Era, Architecture, Art, Babylon, Civilization, Culture, Dynasty, Empire, Exterior, Interior, Iran, Kingdom, Mesopotamia, Paint, Painting, Qwelly, Terrain, Архитектура, Вавилон, Внешний, Династия, Живопись, Империя, Интерьер, Иран, Искусство, Как, Королевство, Культура, Ландшафт, Месопотамия, Цивилизация, рисовать, эпоха, არქიტექტურა, აქამენიანთა დინასტია, აქამენიანთა ეპოქა, ბაბილონი, დინასტია, ექსტერიერი, იმპერია, ინტერიერი, ირანი, კულტურა, მხატვრობა, რელიეფი, სამეფო, ფერწერა, შუამდინარეთი, ცივილიზაცია, ხატვა, ხელოვნება

      ყველაზე ძველი ძეგლები ფასარგადსა (კიროსის უძველესი დედაქალაქი) და ნაქშ-ი-რუსტამში გვევლინებიან სპარსეთისთვის ძალზე იშვიათ, საკულტო არქიტექტურის ნიმუშებად. კიროსის სამარხი (დაახლ. ძვ.წ. 530 წ.) ფასარგადში, იდგა ეზოს სიღრმეში და გარშემორტყმული იყო ხის კოლონადით. დიდი ქვის ბლოკებისაგან აგებული სწორკუთხა შენობა 6 საფეხურიან ბაქანზეა აღმართული. სამარხს ორფერდა გადახურვა აქვს და ფასადზე დაბალი კარია განთავსებული. შენობა განსაკუთრებით კომპაქტური და მონუმენტურია. ფასარგადის შენობებში გამოყენებულია ორი ფერის ქვა, რაც მათ ურარტუულ არქიტექტურას ამსგავსებს. ძვ.წ. V ს-ს განეკუთვნება ნაქშ-ი-რუსტამის კლდეში გამოკვეთილი სამარხები. გარედან ისინი ჯვრის ფორმაზე არიან შეწეულნი. ფასადის ზედა ნაწილი რელიეფებითაა მორთული, ცენტრი კი _ პორტიკით. სვეტების ორ წყვილს შორის განთავსებულ კარს თავად საძვალისაკენ მივყავართ. პორტიკის თავზე კარნიზია განლაგებული (ეგვიპტურის მსგავსი), რომელიც ლომებიანი ფრიზითაა მორთული. ფრიზის თავზე განლაგებულია რელიეფი, რომელიც გამოხატავს ბაქანზე, სამსხვერპლოს წინ ლოცვის პოზაში მდგარ მეფეს.

      ძველსპარსული ხუროთმოძღვრების საუკეთესო ძეგლებია სასახლეები პერსეპოლისსა და სუზაში (აქემენიანთა სახელმწიფოს დედაქალაქები მისი აყვავების პერიოდში). პერსეპოლისში, ქალაქის ციხე-სიმაგრეში, რომელიც გიგანტურ ბაქანზეა განლაგებული, განთავსებული იყო მისაღები დარბაზები, განძთსაცავები და სასახლის სხვა ნაგებობები, რომლებიც ძვ.წ. VI-IV სს-ებში აიგო. ორმაგი კიბე და პანდუსი მიდიოდა გრანდიოზული შესასვლელისკენ _ პროპილეუმისაკენ, რომელიც წარმოადგენდა კვედრატულ შენობას 70 მეტრიან 4 კოლონაზე მდგარი გადახურვით. კიბის მხრიდან, თითქოს პროპილეუმს იცავსო, ორი ვეება ფრთოსანი ხარი იდგა, ხოლო ეზოში შესასვლელის მხარეს _ ფრთოსანი ხარები ადამიანის თავით, რომელიც ასურულ "შედუს" მოგვაგონებენ. პროპილეუმს აპადანასაგან (მეფის მისაღები დარბაზი) გამოყოფდა ფართო ეზო. კიბე, პროპილეუმი და აპადანა აგებულია ქსერქსეს დროს ძვ.წ. V ს-ის პირველ ნახევარში.

      აპადანა სპარსული არქიტექტურის უბრწყინვალესი ქმნილებაა. პერსეპოლისში ამ გრანდიოზულ შენობას ეკავა 10 000 კვ.მ-ზე მეტი და აგებული იყო განსაკუთრებულ პლატფორმაზე. გეგმაში კვადრატული, უზარმაზარი დარბაზი სამი მხრიდან პორტიკებით იყო გარშემორტყმული. ჩრდილოეთისა და აღმოსავლეთის მხრიდან პორტიკებს ეკვროდა სადღესასწაულო კიბეები, რომლებიც მდიდრულად იყო მორთული რელიეფური გამოსახულებებით. ბრტყელ გადახურვას იჭერდა 36 კოლონა, რომლებიც საკმაოდ მსხვილი და მაღლები იყვნენ, თუმცა კარაგად იყვნენ განლაგებულნი, რაც ქმნიდა დარბაზის დიდ, თავისუფალ, და კარგად განათებულ შიდა სივრცეს. ცენტრალურ გასასვლელში თავსდებოდა მეფის ტახტი, რომელიც შორიდანაც კარაგდ აღიქმებოდა. სპარსული აპადანა მკვეთრად განსხვავდება ეგვიპტური ჰიპოსტილური დარბაზისაგან, სადაც მჭიდროდ განლაგებულ კოლონებს იდუმალი ბინდ-ბუნდი უნდა შეექმნათ. არქიტექტურული გადაწყვეტის ასეთი გასხვავებულობა დამოკიდებული იყო ამ ნაგებობების დიამეტრალურად საპირისპირო დანიშნულებაზე: საერო _ ძველირანულსა და საკულტო _ ძველეგვიპტურ ხუროთმოძღვრებაში. აქემენიანთა სასახლის შემქმნელი არქიტექტორის წინ იდგა სადღესასწაულო ცერემონიისთვის დიდი სივრცის შექმნის ამოცანა. კიდევ უფრო დიდებული იყო აპადანა სუზაში (ძვ.წ. IV ს.), რომლის ფართობიც დაახლ. 10400 კვ.მ. იყო და გადახურვა ეკავა 20 მ. სიმაღლის 36 კოლონას.

Achamenian, Achamenian Dynasty, Achamenian Era, Architecture, Art, Babylon, Civilization, Culture, Dynasty, Empire, Exterior, Interior, Iran, Kingdom, Mesopotamia, Paint, Painting, Qwelly, Terrain, Архитектура, Вавилон, Внешний, Династия, Живопись, Империя, Интерьер, Иран, Искусство, Как, Королевство, Культура, Ландшафт, Месопотамия, Цивилизация, рисовать, эпоха, არქიტექტურა, აქამენიანთა დინასტია, აქამენიანთა ეპოქა, ბაბილონი, დინასტია, ექსტერიერი, იმპერია, ინტერიერი, ირანი, კულტურა, მხატვრობა, რელიეფი, სამეფო, ფერწერა, შუამდინარეთი, ცივილიზაცია, ხატვა, ხელოვნება

      პერსეპოლისისა და სუზას აპადანათა მორთულობების ჩინებულობა ბევრად იყო დამოკიდებული კოლონებზე, რომელთა ფორმაც სპარსი არქიტექტორების ორიგინალური შემოქმედების მაგალითს წარმოადგენს. მაღალი და ჩამოსხმული კოლონა შედგება კუბის ფორმის ბაზისისგან, ძალიან მაღალი, კანელურებიანი სვეტისა და კაპიტელისაგან, რომელიც წარმოადგენს ქვის ხარის ორმაგ პროტომს მოოქროვილი რქებითა და ყურებით, და სვეტს უერთდება სწორკუთხა, დამაკავშირებელი ნაწილით, რომელიც ორმაგი ვოლუტით ბოლოვდება. პროტომებს შორის გადებულია მოზრდილი ძელები, რომლებსაც უჭირავთ გადახურვა. კაპიტელების დეკორატიული ხასიათისა და კონსტრუქციულად გაუმართლებელი მასიურობის მიუხედავად, ისინი არ არღვევენ კოლონადის საერთო სიმსუბუქისა და სინატიფის შთაბეჭდილებას. კოლონებს შორის მანძილი უკიდურესად დიდია (8,4 მ.). არც ძელეგვიპტელ, არც ურარტუელ და არც ბერძენ ოსტატებს არ გამოუვლენიათ ასეთი კონსტრუქციული სითამამე.

      ძველსპარსული ხუროთმოძღვრების შესანიშნავი ძეგლია "ასკოლონიანი დარბაზი" პერსეპოლისში, რომელიც ძვ.წ. V ს-შია აშენებული. მისი ზომები და სიმაღლე ცოტათი ჩამოუვარდება აპადანისას. "ასკოლონიანი დარბაზის" ფასადის პორტიკი ფლანკირებული იყო ხარის ქანდაკებებით და კოლონების ორი რიგისგან შედგებოდა თითოში 8 სვეტით. უზარმაზარ კვადრატულ დარბაზში გადახურვა ეჭირა 100 სვეტს, რომლებიც 10 რიგად იყვნენ განლაგებულნი. დარბაზის თითოეულ კედელში გაჭრილი იყო ორი კარი ქვის მოჩარჩოებითა და თითოეულ მხარეს 11 ნიშით.

      ძველსპარსული არქიტექტურული ანსმბლების წარმოდგენა შეუძლებელია იმ როლის გათვალისწინების გარეში, რომელსაც მათში სკულპტურა ასრულებდა. სასახლეებისა და კიბეების კედლები უხვად იყო მორთული რელიეფებით. კომპოზიცია მრავალი იყო და ისინი უსასრულოდ მეორდებოდნენ, ხალიჩის ორნამენტების მსგავსად. მაგრამ, ასურეთისაგან განსხვავებით, სადაც მხატვრები პირველ რიგში საომარ ლაშქრობებსა და ბრძოლებს გამოხატავდნენ, სპარსეთში ჭარბობდა გამოსახულებები ურიცხვი რაოდენობის მოხარკეთა მსვლელობებისა, რომლებსაც დამორჩილებული ქვეყნებიდან სპარსეთის მეფისთვის მოჰქონდათ თავიანთი მორჩილებისა და ერთგულების ნიშნები.

      ასურულთან შედარებით, ეს გამოსახულებები შესრულებულია ბევრად უფრო მშრალად, თუმცა მათში ბევრი თავისებურებაა. ჩვეულებრივ ფიგურები განლაგებულნი არიან პლინტუსის პარალელურად, თითქოს დარბაზის იატაკს მიუყვებიანო. უფრო დიდი დოზით ასეთ შთაბეჭდილებას მოხარკეები ქმნიან, რომელთა ფიგურებიც კიბეების კედლებზეა გამოკვეთილი. გვეჩვენება, რომ ისინი თითქოს საფეხურებზე ადიან, იმდენად, რამდენადაც სკულპტორებმა კარგად დაიჭირეს და გადმოსცეს მოძრაობის თავისებურებები. რელიეფებზე მეტად დაწვრილებითაა გადმოცემული ეთნიკური ტიპი და კოსტუმები. თუმცა მხტვარს არ უზრუნია საკუთარი პერსონაჟების ინდივიდუალიაზაციაზე. სასახლის ანსამბლში რელიეფები აღიქმება ორნამენტივით, რომელიც ფარავს კედლის ზედაპირს და ცოტათი თვალსაც ღლის განმეორებადი რიტმით. მხატვრის მთავარი ყურადღება კონცენტრირებულია მეფის პიროვნებაზე, რომლის ქება-დიდებაც მის მთავარ ამოცანას წარმოადგენდა. მეფის აუდიენციის სცენები, მეფის გვარდიის მშვილდოსნების გამოსახულებები, რელიგიური სცენები, სადაც მთავარ მოქმედ პირად მეფე გვევლინება მთავარ ადგილს იკავებენ აქემენიანთა სასახლეების რელიეფურ კომპოზიციებში. წინა აზიის ხელოვნებაში პოპულარული, გმირისა და გარეული მხეცის ბრძოლის თემა გარდაიქმნა მეფისა და ველური, ზოგჯერ ფანტასტიკური ცხოველის ბრძოლის სცენად. შესრულების ხასიათით ზოგიერთ რელიეფში შიძლება ამოვიცნოთ უცხოელი, მათ შორის ბერძენი ოსტატების ხელიც.

Achamenian, Achamenian Dynasty, Achamenian Era, Architecture, Art, Babylon, Civilization, Culture, Dynasty, Empire, Exterior, Interior, Iran, Kingdom, Mesopotamia, Paint, Painting, Qwelly, Terrain, Архитектура, Вавилон, Внешний, Династия, Живопись, Империя, Интерьер, Иран, Искусство, Как, Королевство, Культура, Ландшафт, Месопотамия, Цивилизация, рисовать, эпоха, არქიტექტურა, აქამენიანთა დინასტია, აქამენიანთა ეპოქა, ბაბილონი, დინასტია, ექსტერიერი, იმპერია, ინტერიერი, ირანი, კულტურა, მხატვრობა, რელიეფი, სამეფო, ფერწერა, შუამდინარეთი, ცივილიზაცია, ხატვა, ხელოვნება

      აქემენიანთა ეპოქის ხელოვნებამ სახელი გაითქვა თავისი ურიცხვი მოჭიქული პანოებით რელიეფური ფერადი გამოსახულებებით. ყველაზე ცნობილია სუზას სასახლის ფრიზი მეფის "უკვდავთა" გვარდიის მეომრების ფიგურებით, რომელთაც მდიდრულად მორთული ორნამენტებიანი ტანსაცმელი აცვიათ. ამ მეომრებს, რომლებიც სასახლის დარბაზების კედლებს ამკობდნენ, ძველი სპარსელების წარმოდგენით, მეფე უნდა დაეცვათ იმ შემთხვევაში, თუ მას ცოცხალი დაცვა უღალატებდა. სტილისტურად გამოსახულებები ისევეა შესრულებული, როგორც ქვის რელიეფები. მხატვრის მთავარი ყურადღება აქაც ტანსაცმელზეა გამახვილებული, რომლის მრავალფეროვანი გადაწყვეტაც შესანიშნავ დეკორატიულ ეფექტს ქმნის. აქემენიანთა კარის ხელოვნებისათვის მეტად დამახასიათებელი ადამიანის პიროვნულობისადმი ინტერესის არქონა აქ კარგად ჩანს.

      მოჭიქული რელიეფის კიდევ ერთი გავრცელებული სიუჟეტია ლომებისა და ფანტასტიკური ცხოველების გამოსახულებები. მათ ფიგურებსაც საპატიო ადგილი უჭირავთ სასახლეთა კედლების მორთულობაში. ფრიზები ცხოველთა მსვლელობების გამოსახულებით მოთავსებულია როზეტებისა და პალმეტების ზოლებს შორის. მუსკულატურა, რომლის გადმოცემაც ასურულ სკულპტურაში მხატვრის ძიების საგანს წარმოადენდა, აქემენიანთა რელიეფებში სრულიად პირობითადაა გადმოცემული. ჭიქურის ძირითადი ფერები იყო თეთრი, შავი, ცისფერი, მწვანე, ყვითელი და მუქი ლილისფერი (ლურჯი). სუფთა წითელი ფერი, ისევე როგორც ასურულ და ბაბილონურ მოჭიქულ აგურში, არც აქ არ გამოიყენება.

      ძველსპარსული დეკორატიულ-გამოყენებითი ხელოვნების ნიმუშებში, რომელთა შექმნის დროსაც მხატვარი ნაკლებად იყო შებოჭილი ოფიციალური მოთხოვნებით, იგრძნობა მეტი თავისუფლება და დაკვირვებულობა. თავისებური პლასტიკურობით გამოირჩევიან ვერცხლის რიტონებზე გამოკვეთილი ფრთოსანი ცხოველების ნახევარფიგურები, რომელთა ფორმებიც შედარებით მძიმე და განზოგადებულია. რეალისტური ოსტატობითა და ნამდვილი სინატიფითაა შესრულებული ფრთოსანი თხის მცირე ზომის ფიგურა, რომელიც ვერცხლის ლარნაკის სახელურს წარმოადგენდა. აქემენიანთა ეპოქის ხელოვნება მეტად საინტერესო ფენომენია და მას დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა თავად სპარსეთისა და წინა აზიის სხვა ქვეყნების ხელოვნების შემდგომი განვითარებისათვის.

სტატიისთვის მადლობა კახას!

მსგავსი პოსტები:

ძველი ბაბილონის სამეფოს ხელოვნება

შუამდინარული ცივილიზაცია

ტეგები: Qwelly, art, არქიტექტურა, აღმოსავლეთი, ირანი, ქველი

ნახვა: 3764

ღონისძიებები

ბლოგ პოსტები

აქტიური თავმჯდომარე, პირომანი მოზარდის საქმე და სხვ.

გამოაქვეყნა Giorgi_მ.
თარიღი: მარტი 28, 2024.
საათი: 11:35pm 0 კომენტარი

ევროპულ მუნდიალზე საქართველოს ეროვნული ნაკრების საგზურის მიღების შემდეგ, ქვეყანა ნელ-ნელა გამოერკვია სიხარულის ემოციიდან და როგორც იქნა ცხოვრება ძველ კალაპოტს დაუბრუნდა. ჯერ კიდევ პენალტების, გოლების, ემოციების, ჟივილ-ხივლის პერიოდია, მაგრამ დღის ამბები, ასე თუ ისე მოგროვდა ნიუს-მწერლებში. აქტიური იყო შალვა პაპუაშვილის მრავალმხრივი კომენტარები და ინტერვიუები, მათ შორის საკონსტიტუციო ცვლილებებზე და სასამართლო…

გაგრძელება

Dive In to the Beat: An Introduction to Hearing Rap Audio

გამოაქვეყნა EFTcheat_მ.
თარიღი: მარტი 28, 2024.
საათი: 4:30am 0 კომენტარი







Rap tunes, with its infectious beats, poetic lyrics, and charming storytelling, happens to be a dominant pressure within the audio business and a cultural phenomenon throughout the world. From its humble beginnings from the streets of New York City to its latest standing as a worldwide genre influencing vogue, language, and social actions, rap has progressed into a diverse and dynamic art type embraced by hundreds of thousands. For anyone who is new to rap or seeking to…

გაგრძელება

Study Recombinant Protein Creation

გამოაქვეყნა EFTcheat_მ.
თარიღი: მარტი 27, 2024.
საათი: 12:00am 0 კომენტარი







Proteins tend to be the workhorse molecules that generate nearly each Organic program. Using the escalating recognition of the purpose of proteins in numerous investigate and production things to do, basically isolating them from their natural host cells are unable to meet the escalating need of the market. Chemical synthesis can be not a practical option for this endeavor a result of the size and complexity of proteins. As a substitute, the developments manufactured…

გაგრძელება

Gradient Media in Biomedical Investigate

გამოაქვეყნა EFTcheat_მ.
თარიღი: მარტი 26, 2024.
საათი: 11:30pm 0 კომენტარი







In the realm of biomedical study, the quest for precise separation and isolation methods has led scientists to explore revolutionary solutions. Among these, Axis-Protect Density Gradient Media stands out to be a formidable Device, revolutionizing the best way we isolate cells, organelles, and particles in various applications starting from medical diagnostics to standard analysis.



Density gradient centrifugation has extended been a cornerstone system in Organic…

გაგრძელება

Qwelly World

free counters