კვლევის მეთოდები განათლებაში
თავი 7
ნაწილი I
სოციალური და განათლების სამყარო უწესრიგო ადგილია, რომელიც სავსეა წინააღმდეგობებით, მრავალფეროვნებით, კომპლექსურობით, ლოგიკურობით, კავშირებითა და წყვეტებით. ის მრავალშრიანია და ადვილად არ ექვემდებარება დანაწევრების პროცესს, რომელიც რაოდენობრივი კვლევების უმრავლესობის განუყოფელი ნაწილია. თუ რეალურად გვსურს ამ სამყაროს გაგება, ის მთლიანობაში უნდა შევისწავლოთ და არა - ფრაგმენტულად. წიგნის პირველ თავში ითქვა, რომ განათლების სფეროში კვლევისადმი ზოგიერთი მიდგომა თვისებრივი, ბუნებრივი და ეთნოგრაფიული კვლევის პარადიგმებში ერთიანდება. ამ პარადიგმების მახასიათებლებია (Boas 1943; Blumer 1969; Lincoln and Guba 1985; Woods 1992; Lecompte and Preissle 1993):
ლინკოლნი და გუბა (1985: 37–43) გვთავაზობენ ამ აქსიომებიდან გამომდინარე შედეგების ჩამონათვალს:
ლეკომტი და პრეისლი (1993) გამოთქვამენ მოსაზრებას, რომ ეთნოგრაფიული კვლევა არის პროცესი, რომელიც მოიცავს კვლევა-ძიების მეთოდებს, შედეგს და კვლევის შემაჯამებელ საბოლოო ჩანაწერს. კვლევა მიმართულია შესასწავლი კულტურის ან ჯგუფების, შეძლებისდაგვარად, ნათელ, თვალსაჩინო რეკონსტრუქციაზე (გვ. 235). თვისებრივ კვლევას რამდენიმე მიზანი აქვს, მაგალითად, აღწერა და ანგარიშის მომზადება, ძირითადი ცნებების შექმნა, თეორიის გენერაცია და შემოწმება. ლეკომტი და პრეისლი (1993) ეთნოგრაფიული კვლევის მიდგომების რამდენიმე ძირითად ელემენტზე მიგვითითებენ:
ჰიჩკოკსა და ჰაგისს (1989: 52 – 3) მიაჩნიათ, რომ ეთნოგრაფიული კვლევა მოიცავს:
ლოფლანდი (Lofland 1971) თვლის, რომ ბუნებრივი მეთოდები სამ მთავარ კითხვაზე იძლევა პასუხს:
ამ ჩარჩოს გამოყენებით შეგვიძლია დავაკვირდეთ: გარემოს, ადამიანებსა და მათ ურთიერთობას; ქცევებს, მოქმედებებსა და აქტივობებს; ფსიქოლოგიურ მდგომარეობას; ისტორიებს; ფიზიკურ საგნებს (Baker 1994: 241–244).
ბუნებრივ და პოზიტივისტურ მიდგომებს შორის რამდენიმე არსებითი განსხვავებაა, რომლებზეც პირველ თავში ვისაუბრეთ. ლეკომტი და პრეისლი (1994: 39 – 44) თვლიან, რომ ეთნოგრაფიულ მიდგომებს აღწერა აინტერესებს და არა - წინასწარმეტყველება, ინდუქცია და არა - დედუქცია, თეორიის გენერაცია და არა - შემოწმება, სტრუქტურა და არა - დათვლა, სუბიექტური და არა - ობიექტური ცოდნა. ამ უკანასკნელთან მიმართებით, ავტორები ერთმანეთისგან განასხვავებენ ორგვარ მიდგომას: -ემურ-ს (როგორც ტერმინში "ფონემური", სადაც სუბიექტური, მონაწილის მიერ სიტუაციისთვის მიწერილი შინაარსის, მნიშვნელობის წვდომა აინტერესებთ) და -ეტიკურ-ს (როგორც ტერმინში "ფონეტიკური", სადაც სიტუაციის ობიექტური ან მკვლევრისეული მნიშვნელობებისა და წყობის იდენტიფიცირებას ისახავენ მიზნად) (Lecompte and Preissle 1993: 45)
თუმცა ვუდსი (Woods 1992: 381) ამტკიცებს, რომ რაოდენობრივ და თვისებრივ კვლევებს შორის არსებული ზოგიერთი განსხვავება გაზვიადებულია. მაგალითად, ის ამბობს, რომ 70-იან წლებში არსებობდა არაფრის მომცემი დიქოტომია, როდესაც რაოდენობრივი კვლევა მკაცრად ჰიპოთეტურ-დედუქციურ მოდუსად (თეორიების შემოწმებად) იყო მიჩნეული, თვისებრივი კვლევა კი - თეორიების გენერაციის ინდუქციურ მეთოდად. მას მიაჩნია, რომ ეპისტემოლოგიური კონტრასტი, რომელიც ამ ორ მიდგომას შორის არსებობს, გადაჭარბებულია, ვინაიდან თვისებრივი ტექნიკები თეორიების გენერაციისთვისაც შეგვიძლია გამოვიყენოთ და მათ შესამოწმებლადაც.
დობერტი და კურთ-სქაი (Dobbert and Kurth-Schai 1992: 94 – 5) ამტკიცებენ, რომ ეთნოგრაფიული მიდგომები არა მარტო მეტად სისტემური გახდა, არამედ ისინი ინტერესდებიან სოციალური ქცევისა და სოციალური სტრუქტურის კანონზომიერებებით და შეისწავლიან მას. ეთნოგრაფების ამოცანაა, რომ თანაბრად შეიტანონ წვლილი, ერთი მხრივ, სოციალური ურთიერთქმედებების მრავალფეროვნების, ცვალებადობის, კრეატულობის, ინდივიდუალობის, უნიკალობისა და სპონტანობის შესწავლაში (მაგალითად, "გაჯერებული აღწერებით") და, მეორე მხრივ, სოციალურ მეცნიერებაში, რომლის ამოცანაა, ამ მრავალფეროვნებაში მოიძიოს კანონზომიერებები, წესრიგი და მოდელები. როგორც დურქჰემი (1950) შენიშნავს, არსებობს "სოციალური ფაქტები".
ამ ხაზს თუ გავყვებით, შესაძლებელია, ვიფიქროთ, რომ ეთნოგრაფიულ კვლევას შეუძლია გენერალიზების საკითხის - პოზიტივისტური კვლევის პრინციპის - მოგვარება, რომელიც აქ ინტერპრეტირდება, როგორც "შედარებადობა" და "გადატანადობა" (Lecompte and Preissle 1993: 47). შედარებადობის შემთხვევაში შესასწავლი ჯგუფის მახასიათებლები იმდენად ექსპლიციტურად და გასაგებად უნდა იყოს წარმოდგენილი, რომ მკითხველმა შეძლოს მათი შედარება სხვა მსგავს, ან განსხვავებულ ჯგუფებთან. გადატანადობის შემთხვევაში კვლევაში ანალიზისთვის გამოყენებული კატეგორიები, ჯგუფების მახასიათებლების მსგავსად, ექსპლიციტურად უნდა იყოს მოცემული, რათა შესაძლებელი იყოს მნიშვნელოვანი შედარებების გაკეთება სხვა ჯგუფებთან ან დისციპლინებთან.
სპინდლერი და სპინდლერი (Spindler and Spindler 1992: 72-4) ეფექტური ეთნოგრაფიების რამდენიმე ძირითად მახასიათებელს აღწერენ:
მკვლევრისა და მონაწილეების "ურთიერთფორმირებისა და ინტერაქციის" პირობებში (Lincoln and Guba 1985: 155) მკვლევარი ხდება კვლევის "ადამიანიინსტრუმენტი", რომელიც დეკლარირებულთან ერთად, ნაგულისხმევ, იმპლიციტურ ცოდნას ეყრდნობა და იყენებს ადამიანის კვლევისთვის კარგად მორგებულ მეთოდებს, მაგალითად, დაკვირვებას, ინტერვიუს, დოკუმენტების ანალიზსა და "ნაკლებად შესამჩნევ, მორიდებულ" მეთოდებსაც (Lincoln and Guba 1985: 187). "ადამიანი-ინსტრუმენტის" უპირატესობას ქმნის მისი ადაპტირებადობა, რეაქტიულობა, ცოდნა, სენსიტიურ საკითხებთან გამკლავების ძალა, ერთიანი სურათის დანახვის ნიჭი, ატიპური ან იდიოსინკრაზული პასუხების ნათელყოფის, შეჯამების, შესწავლის, ანალიზისა და გარჩევის უნარი (Lincoln and Guba 1985: 193-194).
ბუნებრივი კვლევა-ძიების ძირითადი ფორმებია (Arsenault and Anderson 1998: 121; Flick 2004):
ბუნებრივ კვლევა-ძიებაში მონაცემების შეგროვების ძირითადი მეთოდებია (Hammersley and Atkinson 1983):
ბუნებრივი კვლევის დაგეგმვისას მოსაგვარებელი საკითხები დიდად არ განსხვავდება იმ საკითხებისგან, რომელთა მოგვარებაც სხვა ტიპის კვლევებში უწევთ, მაგალითად, პრობლემისა და კვლევის მიზნების დადგენა, კვლევის ფოკუსის განსაზღვრა, კვლევის სქემისა და ინსტრუმენტების შერჩევა, სანდოობისა და ვალიდობის საკითხის მოგვარება, ეთიკური საკითხები, მონაცემების ანალიზისა და ინტერპრეტაციის საკითხის გადაწყვეტა. ეს თემები საერთოა ყველა კვლევისთვის. უფრო ახლოდან თუ შევხედავთ საკითხს, უოლკოტი (Wolcott 1992: 19) თვლის, რომ ნატურალისტმა მკვლევრებმა დაკვირვების, კითხვების დასმისა და გადახედვის ეტაპებს ანუ, როგორც ის ამბობს, გამოცდილების მიღებას, ძიებასა და შესწავლას უნდა მიაქციონ განსაკუთრებული ყურადღება. ბუნებრივ კვლევაში შესაძლებელია კვლევა-ძიების პროცესში გასავლელი ეტაპების უფრო დეტალურად აღწერა (Hitchcock and Hughes 1989; 57–71; Bogdan and Bilken 1992; Lecompte and Pressle 1993). ქვემოთ წარმოდგენილია ის თერთმეტი ეტაპი, რომელსაც მკვლევარი გადის ბუნებრივი კვლევისას. შემდგომში თითოეული მათგანი დეტალურად არის განხილული.
ეს ეტაპები გაჟღენთილია მთელი რიგი საკითხებით, რომლებიც გავლენას მოახდენს კვლევაზე, მათ შორისაა:
რეფლექსურობა აღიარებს, რომ მკვლევრები გარდაუვლად არიან იმ სოციალური სამყაროს ნაწილი, რომელსაც იკვლევენ (Hammersley and Atkinson 1983: 14) და ეს სამყარო, ფაქტიურად, უკვე აქტორების მიერ ინტერპრეტირებული სამყაროა, რაც არღვევს ობიექტური რეალობის ცნებას. მკვლევრები არიან სამყაროში და იკვლევენ ამ სამყაროს. ისინი საკუთარი ბიოგრაფიებით შედიან საკვლევ სიტუაციაში და მონაწილეები გარკვეულად იქცევიან მათი თანდასწრებით. რეფლექსიურობა მოიაზრებს, რომ მკვლევრებმა კვლევის პროცესში გააცნობიერონ და გახსნან საკუთარი თავი და ეცადონ, გაიგონ საკუთარი როლი, ან გავლენა. მკვლევრის ეფექტის განეიტრალების ნაცვლად (რაც პრაქტიკულად შეუძლებელია, ვინაიდან მკვლევარი იმ სამყაროს ნაწილია, რომელსაც იკვლევს), მკვლევრები დღის შუქზე უნდა რჩებოდნენ, რაც "სარკის თვითობის"[2] ქულისეულ (1902) ცნებას ეხმიანება. როგორც ჰამერსლი და ატკინსონი (1983) ამბობენ:
ის [მკვლევარი] პარ ეხცელლენცეკვლევის ინსტრუმენტია. ის ფაქტი, რომ ქცევა და დამოკიდებულებები ხშირად კონტექსტიდან კონტექსტში სტაბილურად გადადის, და მკვლევარს შეუძლია, მონაწილეობა მიიღოს კონტექსტის ფორმირებაში, ცენტრალური ხდება ანალიზისთვის . . . თეორიები, რომლებსაც ადამიანების ქცევის ასახსნელად ვქმნით, ჩვენი, როგორც მკვლევრის, საკუთარი აქტივობების რელევანტურიც უნდა იყოს.
(Hammersley and Atkinson 1983: 18 – 19)
მართლაც რეფლექსური მკვლევარი კარგად გააცნობიერებს, თუ როგორ აყალიბებს კვლევას მისი სელექციურობა, აღქმა, წარსული, ინდუქციური პროცესები და პარადიგმები. ისინი კვლევის ინსტრუმენტებია. მაკკორმიკი და ჯეიმსი (1988: 191) ამტკიცებენ, რომ რეაქტიულობის რეფლექსიურობით დასაძლევად მკვლევრები ზუსტად და უწყვეტად უნდა დააკვირდნენ მონაწილეებთან თავიანთ ურთიერთქმედებას, საკუთარ რეაქციებს, როლებს, მიკერძოებასა და სხვა თემებს, რომლებმაც შეიძლება იმოქმედოს კვლევაზე. ეს თემა უფრო სრულად განვიხილეთ მეხუთე თავში, როდესაც ვალიდობის, ტრიანგულაციისა და რესპონდენტის მიერ ვალიდაციის საკითხებზე ვსაუბრობდით.
ლინკოლნი და გუბა (1985: 226 – 47) ბუნებრივი კვლევებისთვის კვლევის სქემის ათ ელემენტს გამოყოფენ:
ეს ელემენტები ბუნებრივი კვლევის დაგეგმვის თანმიმდევრულ, ეტაპობრივ მიდგომად შეიძლება დალაგდეს (მაგალითისთვის იხილეთ Schatzman and Strauss 1973; Delamont 1992). სპრადლი (Spradley 1979) შემდეგ ეტაპებს ასახელებს: კულტურის შესახებ მონაცემების შეგროვება, კულტურის შესახებ მონაცემების ანალიზი; ეთნოგრაფიული ჰიპოთეზების ფორმულირება; ეთნოგრაფიული კვლევის დაწერა სრულ, თერთმეტეტაპიან მოდელს ამ თავში ცოტა მოგვიანებით შემოგთავაზებთ.
კვლევის სხვა სახეების მსგავსად, ბუნებრივ და თვისებრივ მეთოდებს კითხვების ფორმულირება სჭირდება, რომლებიც გასაგები და არაბუნდოვანი, მაგრამ კვლევის პროცესში მომხდარი ცვლილებისადმი ღია უნდა იყოს. სტრაუსი (1987) მათ უწოდებს "გენერაციულ კითხვებს", რომლებიც კვლევის მიმართულების, საწყისი ჰიპოთეზისა და მონაცემების მოგროვების არეალის სტიმულირებას ახდენს, თუმცა არ გამორიცხავს კვლევის წინსვლასთან ერთად მოდიფიკაციის შესაძლებლობებს. უნდა შენარჩუნდეს ბალანსი ერთი მხრივ, ძალიან ზოგად კითხვებს, რომლებიც არც ერთი კონკრეტული მიმართულებით არ წარმართავს კვლევას და ძალიან ვიწრო კითხვებს შორის, რომლებიც ახალი მიმართულებებისკენ კეტავს გზას (Flick 2004: 150).
მაილსი და ჰუბერმენი (1994) თვისებრივი კვლევის სქემის ორ ტიპს განასხვავებენ: ფართოსა და ვიწროს. ფართო კვლევის სქემაში ფართოდ განსაზღვრული ცნებები და კვლევის სფეროებია და, ფაქტიურად, ღიაა მეთოდოლოგიის ცვლილებებისთვის. ავტორები თვლიან, რომ ასეთი სქემა მაშინ არის გამოსადეგი, როდესაც მკვლევარი გამოცდილია და ახალ სფეროს იკვლევს, ან ახალ კონსტრუქტებს ქმნის, რაც გლაზერისა და სტრაუსის (1967) მოქნილობასა და თეორიული შერჩევის ღიაობას უახლოვდება. ამის საპირისპიროდ, ვიწრო კვლევის სქემა ვიწროდ აყალიბებს კვლევის კითხვებს და წინასწარ საზღვრავს პროცედურებს, რომლებიც ნაკლებად ექვემდებარება ცვლილებას. ავტორების აზრით, ასეთ სქემას მაშინ მოაქვს სარგებელი, როდესაც მკვლევარი არ არის გამოცდილი, კვლევა კონკრეტულ სპეციფიკურ საკითხებს, კონსტრუქტებს, ჯგუფებს ან ინდივიდებს იკვლევს, ან როდესაც კვლევა აშკარად ხანმოკლეა.
მიუხედავად იმისა, რომ ბუნებრივ კვლევაში თემები და თეორიები მონაცემებიდან მომდინარეობს, ეს არ ამცირებს კვლევის კითხვების ღირებულებას. ფლიკი (Flick 1998: 51) თვისებრივ კვლევაში სამი ტიპის კვლევის კითხვებს გვთავაზობს, რომლებიც შეეხება: (1) მდგომარეობის, მათი მიზეზებისა და შენარჩუნების მექანიზმებს; (2) ამ მდგომარეობის ცვლილების პროცესებისა და შედეგების აღწერას; (3) იმას, თუ რამდენად გამოდგება ეს კითხვები ჰიპოთეზების ან დაშვებების მხარდასაჭრად ან უარსაყოფად, ან ახალი ჰიპოთეზებისა და დაშვებების გენერაციისთვის ("გენერაციული კითხვები", როგორც ზემოთ მოვიხსენიეთ).
პირველ თავში აღვნიშნეთ, რომ პოზიტივისტური მიდგომები, ჩვეულებრივ, წინსწარ ფორმულირებულ ჰიპოთეზებს ამოწმებს. ასევე, ვთქვით, რომ ბუნებრივი და თვისებრივი მიდგომების განმასხვავებელი ნიშანი ჰიპოთეტურ-დედუქციურ პარადიგმაზე უარის თქმაა (მაგალითად, Meinefeld 2004: 153), კერძოდ, იმიტომ, რომ აღიარებულია მკვლევრის გავლენა კვლევაზე და იმიტომ, რომ კვლევა გაცილებით მეტად ღია და განვითარებადია თვისებრივ მიდგომებში. მეინეფილდი (2004) ისეთ კლასიკურ შრომებს იშველიებს, როგორიცაა უაიტის (1955) შტრეეტ ჩორნერ შოციეტყ და გამოთქვამს მოსაზრებას, რომ შეუძლებელია ჰიპოთეზის წინასწარ განსაზღვრა, განურჩევლად იმისა, სურს ეს მკვლევარს თუ არა, ვინაიდან ცოდნას წინასწარ ვერ ივარაუდებ. გლასერი და სტრაუსი (1967) თვლიან, რომ მკვლევრები შეგნებულად უნდა განთავისუფლდნენ ყოველგვარი წინასწარი ცოდნისგან; იმასაც კი ამბობენ, რომ წინასწარ ლიტერატურის გაცნობაც კი შეუძლებელია, ვინაიდან გაურკვეველია, წაკითხული რელევანტური აღმოჩნდება თუ არა - მონაცემები თავად მეტყველებს საკუთარ თავზე. თეორია კვლევის საბოლოო პუნქტია და არა - საწყისი.
უნდა გვახსოვდეს, რომ მკვლევრის საკუთარი ინტერესები, ცოდნა და ბიოგრაფია წინ უსწრებს კვლევას და ამიტომ, შესაძლებელია, რომ თვისებრივ კვლევაში არ გამოითქვას საწყისი ჰიპოთეზა, თუმცა კვლევის თავდაპირველი დაფუძნება მოიაზრებს ინტერესის სფეროში შემავალ კონკრეტულ თემას, ანუ კვლევა და სამიზნე მონაცემები არ არის თეორიისგან დამოუკიდებელი; ცოდნა არ არის თეორიისგან დამოუკიდებელი. ფაქტიურად, გლასერი და სტრაუსი (1967) აღიარებენ, რომ მათ წინასწარი ცოდნით დაიწყეს თავიანთ კვლევა, რომელშიც გარდაცვალების პროცესს შეისწავლიდნენ.
აქ აშკარა წინააღმდეგობაა: ერთი მხრივ, თვისებრივ კვლევაში საწყისი ჰიპოთეზის უარყოფისკენ მოწოდებაა და, მეორე მხრივ, აღიარება, რომ ყველა კვლევა თეორიის გარკვეული წინასწარი ცოდნით იწყება, რომელიც დასაბამს აძლევს მას. ამ წინააღმდეგობის დაძლევის გზა, მართალია, ჯერჯერობით ჩანასახოვან ფორმაშია, მაგრამ, შესაძლოა, რამდენიმე სფეროში მაინც აღმოჩნდეს. აქ შედის: მონაცემების ღიაობა (Meinefeld 2004: 156 – 7); წინასწარი დაშვებებისა და პოზიციის შეცვლისთვის მზაობა; განცხადება იმისა, თუ რამდენად შეიძლება იმოქმედოს კვლევაზე მკვლევრის წინასწარმა ცოდნამ (ანუ რეფლექსიურობამ); ჰიპოთეზების პირობითობის გაცნობიერება; კვლევის გამოყენებით ჰიპოთეზის ფორმულირებისთვის მზაობა; და, როგორც უკიდურესი პოზიცია, გაცნობიერება და აღიარება იმისა, რომ ჰიპოთეზა შეიძლება მხოლოდ იმდენად იყოს თვისებრივი კვლევის ნაწილი, რამდენადაც ის რაოდენობრივი კვლევის ნაწილია.
[1] მთარგმნელის შენიშვნა: ტერმინ "კვლევა-ძიებას" ვიყენებთ იმისათვის, რომ ავსახოთ განსხვავება ინგლისურენოვან ტერმინებს: : research and inquiry-ს შორის. ინქუირყ სწორედ თვისებრივ კვლევაში იხმარება.
[2] შინაარსის რედაქტორის შენიშვნა: ქულის ეს ცნება ნიშნავს, რომ პიროვნება სოციალიზაციის პროცესში ყალიბდება და საკუთარი თავის (თვითობის) აღქმა დამოკიდებულია სოციალურ ინტერაქციებზე.
ტეგები: Qwelly, კვლევა, კვლევის_მეთოდები, სოციოლოგია
Welcome to
Qwelly
გამოაქვეყნა taoaxue_მ.
თარიღი: მაისი 3, 2024.
საათი: 6:40am
0 კომენტარი
0 მოწონება
A Global Collaboration:
Amazon Games' partnership with NCSoft signifies a significant step for both companies. Amazon Games continues its expansion into the online gaming market, adding Throne and Liberty to its growing portfolio of titles like New World and Lost Ark. NCSoft, renowned for successful MMORPG franchises like Lineage and Guild Wars, expands its reach by leveraging Amazon's global publishing expertise. This collaboration ensures Throne and Liberty reaches a wider audience,…
გაგრძელება
გამოაქვეყნა EFTcheat_მ.
თარიღი: მაისი 2, 2024.
საათი: 12:30pm
0 კომენტარი
0 მოწონება
Daily life insurance is a vital fiscal Software that gives protection and satisfaction for both you and your family members. On this page, we are going to discover the significance of existence coverage, its various kinds, and offer you guidance on choosing the right coverage to safeguard your legacy and future monetary security.
Knowing Existence Insurance policy Principles
Daily life insurance policies can be a agreement in between you and an insurance…
გამოაქვეყნა taoaxue_მ.
თარიღი: აპრილი 30, 2024.
საათი: 6:30am
0 კომენტარი
0 მოწონება
The Luck of the Basal draft will run until August 29th, which gives you about two weeks to accumulate as abounding boodle as you can. Calendar that you’ll abandoned be able to accepting boodle from Rafflebones up to three times a day. You’ll additionally accusation to accordance a complete accumulated of draft to New World Gold accepting rewards.
Meanwhile, the latest adventuresome acclimatize additionally fixes some issues with affluence chests, abasement action cards, and quests,…
გაგრძელება
გამოაქვეყნა EFTcheat_მ.
თარიღი: აპრილი 29, 2024.
საათი: 1:00pm
0 კომენტარი
0 მოწონება
Deciding on the appropriate rack LiFePO4 (Lithium Iron Phosphate) solar batteries is crucial for guaranteeing best functionality and longevity in solar Electrical power programs. This informative article serves as a comprehensive information, outlining crucial factors to look at and methods to adhere to when deciding upon rack LiFePO4 solar batteries for your personal renewable Vitality set up.
Comprehension Rack LiFePO4 Photo voltaic Batteries
Rack…
© 2024 George. •