თავი 11

გუნება - განწყობის აშლილობები (აფექტური)

თავის შინაარსი

  • შესავალი დეპრესია მანია
  • კლინიკური ნიშნები დეპრესიული სინდრომი მანია
  • ტრანსკულტურალური ფაქტორები
  • გუნებგანწყობის (აფექტური) აშლილობების კლასიფიკაცია
  • დეპრესიის კლასიფიკაცია
  • კლასიფიკაცია სავარაუდო ეტიოლოგიური ფაქტორების მიხედვით
  • კლასიფიკაცია კლინიკური სურათის მიხედვით
  • კლასიფიკაცია მიმდინარეობის მიხედვით
  • ICD10 და DSMIV კლასიფიკაციები ბიპოლარული აშლილობები კლასიფიკაცია და აღწერა ყოველდღიურ
  • პრაქტიკაში
  • დიფერენციალური დიაგნოზი
  • დეპრესია მანია
  • აფექტური აშლილობების ეპიდემიოლოგია
  • ბიპოლარული აშლილობები დეპრესია
  • დისთიმია და რეკურენტული ხანმოკლე დეპრესია
  • მსუბუქი აფექტური აშლილობები
  • აფექტური აშლილობების ეტიოლოგია
  • გენეტიკური მიზეზები პიროვნული თვისებები
  • გარემო ფაქტორები ადრეულ ასაკში
  • პრეციპიტატული ფაქტორები ეტიოლოგიის ფსიქოლოგიური ახსნა
  • ეტიოლოგიის ნეირობიოლოგიური ახსნა

შესავალი

სახელწოდება გუნებგანწყობის აშლილობები მომდინ არეობს იქიდან, რომ მათი ერთერთი ძირითადი მახასიათებელი გუნებგანწყობის პათოლოგიაა. დღესდღეობით ამ ტერმინის მნიშვნელობა ისეთი დარღვევებით შემოი ფარგლება, როგორებიცაა გუნებგანწყობის დაქვეითება ან აწეული გუნებგანწყობა, თუმცა წარსულში ზოგიერთი ავტორი ამ ჯგუფში შფოთვით აშლილობებსაც აერთიანებ და. შფოთვითი აშლილობები მოცემული წიგნის მე9 თავშია აღწერილი. გუნებგანწყობის აშლილობებს წარსულში ხშირად აფექტურ აშლილობებსაც უწოდებდნენ და ამ ტერმინს დღესაც ფართოდ გამოიყენებენ.

დეპრესია

უბედურების დროს დარდი ნორმალური ცხოვრებისეული ემოციაა. დეპრესიული განცდა ხშირად თან ახლავს რო გორც ფსიქიკურ აშლილობებს, ასევე ფიზიკურ დაავადე ბებსაც მაგ., ისეთ ინფექციებს, როგორებიცაა ჰეპატიტი ან ნევროლოგიური დაავადებები. ამ თავში განვიხილავთ არა ჩვეულებრივ დარდს ან სხვა დაავადების თანმხლებ დეპრესიულ განწყობას, არამედ სინდრომს, რომელიც დეპრესი ულ აშლილობადაა ცნობილი.

ამსინდრომის ძირითადი მახასიათებლებია:

  • გუნებგანწყობის დაქვეითება
  • ნეგატიური აზრები
  • ინტერესებისა და სიამოვნების მიღების უნარის დაკარგვა
  • ენერგიის დაქვეითება
  • შენელება.

ჩამოთვლილი ნიშნებიდან, გუნებგანწყობის დაქვეითება ყველაზე ხშირი სიმტომია.

მანია

ანალოგიური მდგომარეობაა აწეული გუნებგანწყობის შემ თხვევაშიც. გარკვეული ხარისხით აწეული გუნებგანწყობა ჩვეულებრივი მოვლენაა ბედნიერების ჟამს, მაგრამ იგი, როგორც სიმპტომი, შესაძლოა გამოვლინდეს სხვადასხვა ფსიქიკური აშლილობების დროსაც, თუმცა, ჩვეულებრივ, უფრო იშვიათია, ვიდრე დეპრესია. ამ თავში შევეხებით სინდრომს, რომლის ძირითადი მახასიათებლებიც არის:

  • მომატებული აქტივობა
  • აწეული ან გაღიზიანებული გუნებგანწყობა
  • საკუთარი შესაძლებლობების გადაფასება

ამ სინდრომს მანია ეწოდება. ზოგიერთი დიაგნოსტიკური კლასიფიკაციის მიხედვით გამოყოფილია მანიის მსუბუქი ფორმა ჰიპომანია.

კლინიკური ნიშნები

დეპრესიული სინდრომი

დეპრესიული ეპიზოდის კლინიკური მახასიათებლები გან სხვებულია და მათი დაყოფა სხვადასხვაგვარადაა შესაძ ლებელი. ამ თავში აშლილობები დაჯგუფებულია მათი სიმწვავის მიხედვით. თავდაპირველად განვიხილავთ ზო მიერად გამოხატულ დეპრესიას, შემდეგ უფრო მძიმე აშლილობებს, რომლებიც გარკვეული კლინიკური ნიშნების მიხედვითაა დაჯგუფებული. ხოლო, სულ ბოლოს, განხილულია მსუბუქი დეპრესიული აშლილობის დამახა სიათებელი ნიშანთვისებები. ის, თუ რა წარმოადგენს კლინიკური დეპრესიის ეპიზოდს, გარკვეულწილად, საკამათო საკითხია. დეპრესიული ეპიზოდის ICD 10 კლასიფიკაციის დიაგნოსტიკური კრიტერიუმები და სიმწვავის სხვადასხვა დონეები მოცემულია გვიჩვენებს დეპრესიული ეპიზოდის DSM IVკლასიფიკაციის კრიტერიუმებს.

ზომიერად გამოხატული დეპრესიული ეპიზოდი

ზომიერი დეპრესიის ძირითადი მახასიათებლებია გუნებ განწყობის დაქვეითება, ინტერესებისა და სიამოვნების მიღების უნარის დაკარგვა, პესიმისტური ფიქრები და ფიზიკური სისუსტე. ყოველივე ეს იწვევს სოციალური და პროფესიული ფუნქციონირების გაუარესებას.

გარეგნობა

ავადმყოფს დამახასიათებელი გარეგნობა აქვს. ჩაცმულობა და ვარცხნილობა შესაძლოა უგულებელყოფილ იქნეს. რაც შეეხება სახის ნაკვთებს, დამახასიათებელია ჩამოწეული ტუჩის კუთხეები და ვერტიკალური ნაოჭი წარბებს შორის (შუბლი შეჭმუხნულია). თვალების ხამხამი შესაძლოა შემცირებული იყოს. მხრები ჩამოვარდნილია და თავი ისეა დახრილი, რომ მზერა ქვემოთ არის მიმართული (თავჩაქინდრული და თვალებდახრილია). ჟესტიკულაცია მინიმუმამდეა დაყვანილი. მნიშვნელოვანია იმის აღნიშვნა, რომ, მიუხედავად ღრმა დეპრესიისა, ზოგიერთი პაციენტი სახეზე ღიმილს მაინც ინარჩუნებს.

გუნებგანწყობა

ავადმყოფი საკმაოდ სევდიან გუნებგანწყობაზეა. განწყობა მნიშვნელოვნად არ უმჯობესდება არც ისეთ გარემოებაში, როდესაც წუხილი შეიძლება შემსუბუქდეს, მაგ., სასიამოვნო საზოგადოებაში ყოფნა ან კარგი ამბის გაგება. უფრო მეტიც, ხშირ შემთხვევაში გუნებგანწყობა ჩვეულებრივი მოწყენილობისაგან განსხვავებულად განიცდება. ზოგჯერ ავადმყოფები საუბრობენ შავ ღრუბელზე, რომელიც თან ახლავს ყველა გონებრივ აქტივობას. ზოგიერთ ავადმყოფს აქვს უნარი, დროის გარკვეულ მონაკვეთში მაინც შენიღბოს განწყობის ცვლილება გარშემომყოფთათვის. ზოგიერთი უხასიათობას ექიმთან გასაუბრების დროსაც ოსტატურად მალავს, რაც დიაგნოზის დასმას კიდევ უფრო ართულებს. გუნებგანწყობა დილას უფრო დაქვეითებულია, როდესაც ავადმყოფი იღვიძებს, ხოლო შემდეგ, დღის განმავლობაში, ის გარკვეულწილად, უმჯობესდება. აღნიშნულ მოვლენას გუნებგანწყობის დღეღამური მერყეობა ეწოდება.

დეპრესიული შემეცნება

ნეგატიური ფიქრები (დეპრესიული შემეცნება) მნიშვნე ლოვანი სიმპტომებია, რომელთა დაყოფა შესაძლებელია სამ ჯგუფად:

1. უღირსობის განცდა,

2. პესიმიზმი,

3. თვითბრალდება და თვითდადანაშაულება.

უღირსობის განცდის დროს პაციენტს მიაჩნია, რომ, რასაც აკეთებს, არაფერი გამოსდის და რომ სხვებიც უვარგისად მიიჩნევენ მას. მას აკლია თავდაჯერებულობა და უგულებელყოფს ნებისმიერ წარმატებას, რადგან მის მიღწევაში საკუთარ დამსახურებას ვერ ხედავს. პესიმისტური ფიქრები ეხება სამომავლო გეგმებს. პაციენტი ყველაზე უარესს მოელის. იგი მომავალში ხედავს მხოლოდ წარუმატებლობას სამსახურში, ფინანსურ კრიზისს, უბედურებას ოჯახში და საკუთარი ჯანმრთელობის გარ დაუვალ გაუარესებას. ამ ტიპის უიმედობის განცდას თან ახლავს ფიქრი, რომ სიცოცხლე არაფრად არ ღირს და სიკვდილი მხოლოდ შვების მომგვრელი იქნება. ამან პიროვნება შეიძლება სუიციდურ აზრებამდე ან გეგმებამდეც კი მიიყვანოს. ამიტომ ყველა შემთხვევაში მნიშვნელოვანია პაციენტი გამოვკითხოთ, რათა დავადგინოთ ამ აზრების არსებობა (სუიციდის რისკის შეფასება დეტალურად განხილულია მე17 თავში). თვითბრალდება ხშირად გაზვიადებული, მიზეზთან შეუსაბამო დანაშაულის განცდაა მაგ,. პაციენტს შესაძლოა დანაშაულის გრძნობა გაუჩნდეს მის მიერ წარსულში ვინმეს მოტყუების ან განაწყენების გამო. ჩვეულებრივ, პაციენტებს მსგავსი ამბები არ ახსოვთ წლების მანძილზე და ახსენდებათ მხოლოდ დეპრესიის დროს, რასაც თან ახლავს ინტენსიური ემოცია. ასეთი ვითარება პირდაპირ მიგვითითებს დეპრესიულ მდგომარეობაზე. ზოგიერთ პაციენტს შესაძლოა ჰქონდეს ბრალეულობის განცდა წარსულში მომხდარი კონკრეტული მოვლენის არსებობის გარეშე. სხვა ტიპის მოგონებები უკავშირდება უიღბლო/ უბედურ ფაქტებს; პაციენტი იხსენებს სევდიანი შემ თხვევებს, როდესაც არ გაამართლა სხვისი მოლოდინი ან, როცა იღბალმა უმტყუნა. დეპრესიის გაღრმავების პარალელურად სევდიანი მოგონებები სულ უფრო ხშირი ხდება. პაციენტი თავს იდანაშაულებს დათრგუნულობისა და უუნარობის გამო და ამას პიროვნულ ნაკლოვანებებსა და მორალურ სისუსტეს მიაწერს (ხშირ შემთხვევაში ამ აზრს სხვები არ იზიარებენ).

მიზანმიმართული საქციელი

ინტერესთა სფეროს შეზღუდვა და სიამოვნების გან ცდის უნარის დაქვეითება (ცნობილია, როგორც ანჰე დონია) დამახასიათებელია დეპრესიისთვის, თუმცა პა ციენტი ყოველთვის არ ამჟღავნებს ამ ჩივილებს. მას არ აქვს ენთუზიაზმი გააკეთოს ის, რაც ჩვეულებრივ მოსწონდა. იგი კარგავს ცხოვრებისა და ყოველდღიური საქმიანობისადმი ინტერესსა და ხალისს. ხშირ შემთხვევაში ცდილობს, განერიდოს საზოგადოებას. ენერგიის შემ ცირებაც, ჩვეულებრივ, დამახასიათებელი ნიშანია (თუმცა ხანდახან გამოიხატება ფიზიკური მოუსვენრობით და შეცდომაში შეჰყავს დამკვირვებელი). პაციენტი ხდება ლეთარგიული, დიდი ძალისხმევა სჭირდება ნებისმიერი საქმის გასაკეთებლად და უჭირს დაწყებული სამუშაოს დასრულება. მაგალითად, ჩვეულებრივ, სისუფთავის მოყვარული პიროვნება ამ დროს არ ალაგებს საწოლს ან ჭუჭყიან თეფშებს ტოვებს მაგიდაზე. სახლის გარეთ მუშაობა სულ უფრო და უფრო შეუძლებელი ხდება.

გასაგებია, რომ ბევრი პაციენტი ასეთ მდგომარეობას ფიზიკურ ავადმყოფობას უკავშირებს.

ფსიქომოტორული დარღვევები

ფსიქომოტორული შენელება, ასევე, ჩვეულებრივი მოვ ლენაა (თუმცა, როგორც შემდგომ იქნება აღწერილი, ზოგიერთი პაციენტი თავს უფრო აჟიტირებულად გრძნობს, ვიდრე შენელებულად). შენელებული პაციენტი მოძრაობს და მოქმედებს ნელა. პაციენტთან საუბრისას აშკარად ჩანს აზროვნების შენელება; კითხვაზე პასუხის გაცემის დრო გახანგრძლივებულია, საუბრისას აკეთებს არაბუნებრივად გაწელილ პაუზებს. აჟიტაცია არის პაციენტის მოუსვენარი მდგომარეობა, რასაც იწვევს მოდუნების უუნარობა და გარშემომყოფთა მიერ აღიქმება, როგორც მოუსვენრობა. მსუბუქი ფორმა ვლინდება იმით, რომ პაციენტი მოუსვენრად ათამაშებს თითებს ან ვერ აჩერებს ფეხებს. მწვავე შემთხვევებში პაციენტს არ შეუძლია ერთ ადგილზე დიდხანს ჯდომა და დადის წინ და უკან. საშუალო სიმძიმის დეპრესიის დროს შფოთვა ხშირია, მაგრამ არა მუდმივი (როგორც შემდგომ იქნება აღწერილი, ის უფრო მსუბუქი დეპრესიული აშლილობებისათვისაა დამახასიათებელი). მომდევნო, ასევე ხშირი სიმპტომი, არის გაღიზიანებადობა, რაც გამოიხატება იმაში, რომ ნებისმიერ უმნიშვნელო თხოვნას პაციენტი ზომაგადასული გაბრაზებით და გაღიზიანებით პასუხობს.

ბიოლოგიური სიმპტომები

ძალიან მნიშვნელოვანია სიმპტომთა ჯგუფი, რომლებსაც ხშირად ბიოლოგიურს (ასევე მელანქოლიურ, სო მატურს და ვეგეტატურს) უწოდებენ. ეს სიმპტომები მოიცავს: ძილის დარღვევებს, გუნებგანწყობის დღე ღამურ მერყეობას, მადის დაკარგვას, წონაში კლებას, ყაბზობას, ლიბიდოს დაქვეითებას და ქალებში ამენორეას (სქესობრივად მომწიფებულ ქალებში ციკლის არქონას). ზემოთ ჩამოთვლილი სიმპტომები ხშირია, ოღონდ, გარ დამავალი ხასიათის საშუალო სიმძიმის დეპრესიული აშლილობის დროს. ძილის დარღვევა დეპრესიის დროს შესაძლოა რამდენიმე ტიპის იყოს. ყველაზე სახასიათო დილით ადრე გაღვიძებაა, მაგრამ შეიძლება აღინიშნებოდეს ჩაძინების გაძნელება და ღამის განმავლობაში ხშირად გაღვიძებაც. დილით ადრე გაღვიძება გულისხმობს, რომ პაციენტი ხშირად იღვიძებს გამთენიისას, ჩვეულებრივზე 23 საათით ადრე. ამის შემდეგ უკვე აღარ ეძინება, წევს ფხიზლად, აქვს შფოთვის, მოუსვენრობისა და გამოუძინებლობის განცდა. იგი გათენებული დღის მიმართ პესიმისტურადაა განწყობილი, დანაღვლიანებულია წარსულში განცდილი წარუმატებლობების გამო და მომავალს დამწუხრებული ელის. დიაგნოზის დასმისას სწორედ ეს კომბინაცია არის მნიშვნელოვანი ადრე გაღვიძება დეპრესიულ ფიქრებთან ერთობლიობაში. აღსანიშნია ისიც, რომ ზოგი დეპრესიაში მყოფი პაციენტი ზედმეტი ძილის შემთხვევაშიც თავს გამოუძინებლად გრძობს. წონაში კლება უფრო მეტია, ვიდრე დეპრესიული მდგომარეობით განპირობებულმა მადის დაქვეითებამ შეიძლება გამოიწვიოს. ზოგ შემთხვევაში ვითარება საპირისპიროა პაციენტებს უძლიერდებათ მადა და წონაშიც საგრძნობლად იმატებენ. ხშირად საკვების მიღება დროებით აყუჩებს დარდს. დეპრესიული აშლილობის დროს ხშირია სომატური ჩი ვილებიც. ფიზიკური სიმპტომები მრავალგვარია, თუმ ცა განსაკუთრებით დამახასიათებელია: ყაბზობა, ადვი ლად დაღლა და ტკივილის შეგრძნება სხეულის სხვა დასხვა ნაწილში. მატულობს უკვე არსებულ ფიზიკურ დაავადებასთან დაკავშირებული ჩივილები და თავს იჩენს ჰიპოქონდრიული ფიქრები.

სხვა ნიშნები

დეპრესიული აშლილობის დროს შესაძლოა, რამდენიმე სხვა სიმპტომმაც იჩინოს თავი და ძირითად კლინიკურ სურათში ერთერთი მათგანი დომინირებდეს. ესენია: დეპერსონალიზაცია, აკვიატებული აზრები, პანიკური შეტევა და დისოციაციური აშლილობების სიმპტომები, როგორიცაა: ფუგა ან პარეზი და კიდურებში მგრძნობელობის დაკარგვა. ხშირია ჩივილები მეხსიერების დაქვეითებაზეც; დეპრესიული პაციენტები, როგორც წესი, ნეიროფსიქოლოგიურ ტესტებს ცუდად ასრულებენ, მაგრამ განსაკუთრებით თვალსაჩინოა ის, რომ ახლო წარსულში დასწავლილი მასალის აღდგენა და გახსენება უჭირთ. ზოგჯერ დეპრესიული პაციენტის მეხსიერება იმდენადაა დაქვეითებული, რომ კლინიკური სურათი დემენციას ემსგავსება. ასეთ მდგომარეობას, რომელიც უფრო ხანდაზმულ პაციენტებში გვხვდება, დეპრესიულ ფსევდოდემენციასაც უწოდებენ.

მძიმე დეპრესიული ეპიზოდი და ფსიქოზური დეპრესია

როდესაც დეპრესიული აშლილობა მწვავდება, ყველა და მახასიათებელი სიმპტომი უფრო ინტენსიურად ვლინდება. ნაკლებად სავარაუდოა, რომ პაციენტი შეძლებს სოციალური ან სამსახურებრივი მოვალეობების შესრულებას. ჰიგიენის ელემენტარული წესებისა და კვების უგულებელყოფა ეჭვქვეშ აყენებს პაციენტის კეთილდღეობას. ფსიქომო ტორულმა შენელებამ შესაძლებელია პაციენტთან ინტერვიუ გაართულოს ან საერთოდ შეუძლებელი გახადოს. ზოგჯერ ვითარდება ბოდვითი აზრებიც და ჰალუცინაციებიც. ასეთი მდგომარეობა ფსიქოზური დეპრესიის სახელითაა ცნობილი. მწვავე დეპრესიული ეპიზოდის დროს განვითარებული ბოდვითი იდეები იმავე ხასიათისაა, რაც საშუალო სიმძიმის დეპრესიული აზრები. ამიტომ მათ გუნებგანწყობის კონგრუენტული ბოდვითი აზრები ეწოდება. ესენია: თვითდამცირება, თვითბრალდება, აზრები ავადმყოფობისა და, უფრო იშვიათად, ქონების დაკარგვის შესახებ. ეს ბოდვები ძირითადად პირველ თავშია აღწერილი, ხოლო აქ რამდენიმე მათგანს განვიხილავთ: თვითბრალდების ბოდვის დროს პაციენტს შესაძლოა სჯეროდეს, რომ უმნიშვნელო თაღლითობის გამო, მაგალითად, პირა დი შემოსავლების დეკლარირებისას ინფორმაციის მცირე უზუსტობისთვის, მას სასტიკად დასჯიან და დაამცირებენ. მიაჩნია, რომ მსგავსი სასჯელი ნამდვილად დაიმსახურა. ჰიპოქონდრიული ბოდვების მქონე პაციენტი დარწმუნებულია, რომ სიმსივნე ან ვენერიული დაავადება აქვს. გაღატაკების ბოდვისას პაციენტს მიაჩნია, რომ მთელი ფული დაკარგა რაიმე ბიზნესწამოწყებაში (რაც არ არის ადეკვატური). შესაძლოა, თავი იჩინოს დევნის ბოდვამაც. პაციენტს მიაჩნია, რომ გარშემომყოფები მასზე დამამცირებლად საუბრობენ ან მასზე შურისძიება სურთ. როდესაც დევნის ბოდვა დეპრესიული სინდრომის ფარგლებშია, პაციენტი ძირითადად საკუთარ თავს მი იჩნევს დამნაშავედ და მიიჩნევს, რომ ის იმსახურებს ასეთ დამოკიდებულებას. ზოგიერთი პაციენტის ბოდ ვა და ჰალუცინაციები აშკარა კავშირში არ არის დეპ რესიულ გუნებგანწყობასთან, ანუ გუნებგანწყობის არა კონგრუენტული ფსიქოზური სიმპტომებია, რაც მეტად ართულებს დაავადების პროგნოზირებას. განსაკუთრებით მძიმე დეპრესიული ბოდვები დამახა სიათებელია კოტარის სინდრომისათვის რომელიც ფრანგმა ფსიქიატრმა კოტარმა აღწერა 1882 წელს. ამ სინდრომის დამახასიათებელი თვისებაა უკიდურესად ნიჰილისტური ბოდვები. მაგალითად, ზოგიერთი პაციენტი შეიძლება ჩიოდეს, რომ განადგურებული აქვს ნაწლავები ისე, რომ ვერასდროს შესძლებს ექსკრემენტის გამოყოფას. ზოგიერთმა შესაძლოა ამტკიცოს, რომ ღატაკია და ვეღარასდროს შესძლებს მომავალში ფულის შოვნას. ზოგს კი ღრმად სჯერა, რომ ოჯახი ამოუწყდა და თვითონაც გარდაცვლილია. მიუხედავად იმისა, რომ ამ სიმპტომების უკიდურესი სიმძიმე შეშფოთებას იწვევს, ასეთი შემთხვევები მნიშვნელოვნად არ განსხვავდება სხვა მძიმე დეპრესიული აშლილობებისაგან.

ზომიერი და მძიმე დეპრესიის სხვა კლინიკური სურათები

აჟიტაციური დეპრესია

ეს ტერმინი ასახავს დეპრესიული აშლილობის ისეთ შემთხვევებს, როცა გამოხატულია აჟიტაცია. როგორც უკვე აღინიშნა, აჟიტაცია თან სდევს ბევრ მძიმე დეპრესიულ აშლილობას, მაგრამ აჟიტაციური დეპრესიის შემთხვევაში, ის განსაკუთრებით მწვავეა. აჟიტაციური დეპრესია უფრო ხშირია საშუალო ასაკისა და ხანდაზმულ პაციენტებში და იშვიათია ახალგაზრდებში.

რეტარდირებული დეპრესია

ეს ტერმინი გამოიყენება ისეთი დეპრესიული აშლი ლობების აღსანიშნავად, რომელთა თვალსაჩინო ნიშანია ფსიქომოტორული შეკავება. არ არსებობს მონაცემები იმისა, რომ ეს დამოუკიდებელი სინდორმია, თუმცა, შეკავება პროგნოზულად კარგი სიმპტომია ელექტროკრუნჩხვითი თერაპიისთვის. ამ ტერმინს უფრო აღწერილობითი მნიშვნელობა აქვს. მისი უკიდურესი გამოვლინებაა დეპრესიული სტუპორი.

დეპრესიული სტუპორი

მძიმე დეპრესიული ეპიზოდის დროს მოძრაობის შენელება და მეტყველების გაღარიბება შეიძლება ისე გამწვავდეს, რომ პაციენტი გახდეს უმოძრაო და დამუნჯდეს. დღევანდელ დღეს, რამდენადაც აქტიური მკურნალობა ხელმისაწვდომია, მსგავსი ტიპის მწვავე დეპრესიული სტუპორი იშვიათად გვხვდება. სწორედ ამიტომ კრეპელინის აღწერა განსაკუთრებულ ინტერესს იწვევს: პაციენტები უტყვად წვანან ლოგინში, შეკითხვებზე პასუხს არ გვცემენ, ხშირ შემთხვევაში ცდილობენ თავი აარიდონ შეხებას, მაგრამ ძირითადად არ რეაგირებენ ქინძისთავის ჩხვლეტაზე (თავს არ იცავენ). ისინი უმწეოდ და უსუსურად სხედან, შესცქერიან საკვებს და წინააღმდეგობას არ უწევენ სხვას კოვზით კვებისას (და გვემორჩილებიან, როდესაც ვაჭმევთ). კრეპელინის შენიშვნით, გამოჯანმრთელებულ პაციენ ტებს უჭირდათ სტუპორის დროს განცდილი მოვლენების მოგონება. დღეს არსებული ზოგადი მოსაზრების მიხედ ვით, განკურნებულ პაციენტებს მეტნაკლები სიზუსტით ახსოვთ სტუპორის დროს მომხდარი ყველა შემთხვევა. შესაძლოა, კრეპელინის პაციენტებს ჰქონდათ ცნობიერების პათოლოგია (ეს შეიძლება სითხის არასაკმარისი რაო დენობით მიღებას უკავშირდებოდეს, რაც ხშირია მსგავს პაციენტებში). დეპრესიული სტუპორის შემთხვევაში პა ციენტებს შესაძლოა განუვითარდეთ მოტორული სფეროს კატატონური დარღვევები

ატიპიური დეპრესია

ტერმინი ატიპიური დეპრესია ზოგადად საშუალო სიმ ძიმის დარღვევების შემთხვევაში გამოიყენება. წლიდან წლამდე მისი მნიშვნელობა იცვლებოდა და ამჟამად იხ მარება შემდეგი ტიპის დაღვევების აღსანიშნად:

  • ცვალებადი დეპრესიული განწყობა, გუნებგანწყობა რეაგირებს პოზიტიურ მოვლენებზე;
  • საკვების გადაჭარბებულად მიღება და დიდხანს ძილი;
  • უკიდურესი სისუსტე და სიმძიმის შეგრძნება კიდურებში (ტყვიის დამბლა);
  • გამოხატული შფოთვა.

ამ კლინიკური ნიშნების მქონე პაციენტებს აქვთ ტენ დენცია, გააზვიადონ მოსალოდნელი ან სავარაუდო უარი (უარის მიმართ სენსიტიურობა). ატიპიური დეპრესიის ამოცნობა მნიშვნელოვანია, რადგან ინტერპერსონალური სენსიტიურობის გამო, პაციენტები რთულად სამართავები ხდებიან. მათ უფრო რთული ხასიათის ადამიანებად მიიჩნევენ. მიიჩნევა, რომ ატიპიური დეპრესია ნაკლებად ემორჩილება ტრიციკლური ანტიდეპრესანტებით მკურ ნალობას და ამ შემთხვევაში უფრო ეფექტურია მონო ამინოქსიდაზასა და სეროტონინის სელექციური უკუმიტაცების ინჰიბიტორებია.

მსუბუქი დეპრესიული ეპიზოდი

შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ მსუბუქი დეპრესიული აშლილობისთვის იგივე, ოღონდ ნაკლები ინტენსივობის სიმპტომებია დამახასიათებელი, რაც ზემოთ აღწერილი მძიმე ფორმების შემთხვევაში გვქონდა. ნაწილობრივ ეს ასეა, თუმცა მსუბუქი დეპრესიისას სხვა დამატებითი სიმპტომებიც ვითარდება, რომლებიც ნაკლებადაა გამო ხატული მწვავე მდგომარეობის დროს. ასეთი სიმპტომები წარსულში აღწერეს, როგორც ნევროზული და მათ მიეკუთვნება: შფოთვა, ფობიები (შიში), ობსესიური სიმ პტომები და, უფრო იშვიათად, დისოციაციური სიმპტომები. ორივე DSMIV და ICD10 კლასიფიკაციებში შედის მსუბუქი დეპრესიის კატეგორია, რომელიც დეპრესიული ეპიზოდის კრიტერიუმებში ჯდება, მაგრამ ამ შემთხვევაში დეპრესიული სიმპტომები რაოდენობრივადაც ცოტაა და სიმწვავითაც ნაკლები. ნევროზული სიმპტომების გარდა, რომლებიც თან ახლავს ზოგიერთ შემთხვევას, მსუბუქი დეპრესიული აშლილობებისათვის დამახასიათებელია ცუდ გუნებაზე ყოფნა, ადვილად დაღლა, ინტერესების დაქვეითება და გაღიზიანებადობა. დარღვეულია ძილიც, თუმცა დამახასიათებელია არა დილით ადრე გაღვიძება, როგორც ეს მძიმე დეპრესიის დროს ხდება, არამედ უფრო ხშირია ჩაძინების გართულება და ღამე ხშირი გამოღვიძება, რასაც ძირითადად ძილი მხოლოდ გამთენიისას მოჰ ყვება. ბიოლოგიური ნიშნები (უმადობა, წონის კლება და ლიბიდოს დაქვეითება) ხშირ შემთხვევაში არ შეი ნიშნება. თუმცა, გუნებგანწყობა დღის განმავლობაში რამდენჯერმე იცვლება დილასთან შედარებით საღამოს უფრო მძიმდება. პაციენტს გარეგნულად შესაძლოა არც ეტყობოდეს დათრგუნულობა ან მოძრაობის შენელება. ბოდვები და ჰალუცინაციები არ აღინიშნება. ყველაზე იოლ ფორმებში ეს შემთხვევები იძენს მსუ ბუქი აფექტური აშლილობების ფორმას, რომელთა აღ წერაც ქვემოთ არის მოცემული. როგორც შემდომ იქნება ნაჩვენები, მათი კლასიფიკაცია საკმაოდ რთულია. მსუბუქი აშლილობების უმრავლესობა საკმაოდ ხანმოკლეა; დაწყებას განაპირობებს პიროვნული წარუმატებლობა, ხოლო, როცა სიტუაცია იცვლება, მაშინვე იკლებს ან ხდება ახალ გარემოებებთან შეგუება. თუმცა, არის შემთხვევები, როდესაც აღნიშნული მდგომარეობა გრძელდება თვეობით ან წლობით და იწვევს მნიშვნელოვან პრობლემებს, მიუხედავად იმისა, რომ სიმპტომატიკა არ უარესდება. ამ ქრონიკულ დეპრესიულ მდგომარეობას დისთიმია ეწოდება. ტერმინით ციკლოთიმიური დარღვევა აღნიშნავენ გუნებგანწყობის ხანგრძლივ არასტაბილურობას, როცა ხშირია მსუბუქი დეპრესიისა და აღტაცების ეპიზოდები. მიჩნეულია, რომ იგი ბიპოლარული აშლილობის მსუბუქი ვარიანტია. უფრო მძიმე გუნებგანწყობის დარღვევების დროს, არცთუ ისე იშვიათია შემთხვევები, როცა დისთიმიისა და ციკლოთიმიური აშლილობის მქონე ადამიანებს უვითარდებათ უფრო სერიოზული დარღვევები ან პირიქით ეს კი იმას ნიშნავს, რომ ზოგ შემთხვევაში მსუბუქი სიმპტომები შესაძლოა მხოლოდ რედუცირებულად გამოხატავდეს გუნებგანწყობის მძიმე დარღვევებს.

გუნებგანწყობის მსუბუქი აშლილობები

ჩვენ უკვე ვნახეთ, რომ შფოთვისა და დეპრესიის სიმპტომები ხშირად ერთდროულად იჩენს თავს. მართლაც, ძველი სახელმძღვანელოების ავტორებს მიაჩნდათ, რომ შფოთვისა და დეპრესიული დარღვევების მკაფიო გამიჯვნა სტაციონირებული პაციენტების შემ თხვევაშიც რთული იყო. თუმცა, თანამედროვე ფსიქი ატრები თანხმდებიან მოსაზრებაზე, რომ სიმპტომების დიფერენცირება შესაძლებელია უფრო ფსიქიატრიულ დაწესებულებებში მყოფი მწვავე პაციენტების შემთხვევაში, ვიდრე პირველადი ჯანდაცვის რგოლში წარმოდგენილი მსუბუქი აფექტური აშლილობების დროს.

კლასიფიკაცია

ფსიქიატრებს მჭიდრო თანამშრომლობა უხდებათ ზოგადი პროფილის ექიმებთან; შესაბამისად, მსუბუქი შფოთვითი დეპრესიის მნიშვნელობის აღქმა ადეკვატურია, თუმცა, შეთანხმება არ არის მიღწეული კლასიფიკაციის საკითხებზე. ICD10 მოიცავს კატეგორიას შერეული შფოთვითი და დეპრესიული აშლილობა, რომელიც იმ შემთხვევაში გამოიყენება, როცა შფოთვისა და დეპრესიის სიმპტომები არ არის იმდენად ძლიერი, რომ შფოთვითი აშლილობის ან დეპრესიული აშლილობის დიაგნოზი დაისვას და, როცა სიმპტომები მჭიდროდ არ უკავშირდება სტრესულ მოვლენებს ან სერიოზულ ცვლილებებს ცხოვრებაში, რაც აუცილებელი პირობაა მწვავე სტრესული რეაქციების ადაპტაციური აშლილობებისთვის. ICD10ის მიხედვით, მსგავსი მდგომარეობის მქონე პირები ხშირად პირველადი დახმარების დაწესებულებებში ხვდებიან, თუმცა, ძალიან ბევრია ისეთი, ვისაც გამოკვლევა საერთოდ არ ჩატარებია. ICD10ში ეს დიაგნოზი შფოთვით აშლილობებშია მოქცეული, მაგრამ, ზოგიერთი ფსიქიატრის აზრით, იგი უფრო გუნებგანწყობის აშლილობებს უკავ შირდება; ამ შეხედულებას ასახავს ალტერნატიული ტერმინი მსუბუქი აფექტური აშლილობები. DCMIVის კლასიფიკაციაში ამის შესატყვისი დიაგ ნოზები მოცემული არაა. კლასიფიკაციის დანართში არის წინასწარი დიაგნოზის ორი ვარიანტი, რომლებიც შეიძლება გამოვიყენოთ, როცა გვაქვს შერეული შფოთვითი და დეპრესიული აშლილობა და მსუბუქი დეპრესიული აშლილობა. მიჩნეულია, რომ ფაქტობრივი ინფორმაცია არ არის საკმარისი, რათა რომელიმე მათგანი კლასიფიკაციაში მოვათავსოთ. მიუხედავად იმისა, რომ ცოტა რამ არის ცნობილი ამ მდგომარეობებისა და სხვა დარღვევებთან მათი კავშირის შესახებ, ამ აშლილობის მქონე პაციენტები მაინც მიმართავენ ექიმს. მაშინაც კი, როდესაც დიაგნოზის ზუსტი კრიტერიუმების ჩამოყალიბება თითქმის შეუძლებელია, საჭიროა არსებობდეს მდგომარეობის განმსაზღვრელი შესაბამისი კატეგორია.

კლინიკური სურათი

მსუბუქი აფექტური აშლილობის ერთერთი ყველაზე საუკეთესო განმარტება მოგვცა გოლდბერგმა და სხვ. რომელმაც 88 პაციენტი შეისწავლა ფილადელფიაში. ყველაზე ხშირი სიმპტომები იყო:

  • დაღლილობა
  • დეპრესია
  • გაღიზიანებადობა
  • კონცენტრაციის უნარის დაქვეითება
  • უძილობა
  • სომატური და დისმორფული სიმპტომები.

მსგავსი სიმტომებია მოცემული, რომელიც შეისწავლიდა ნევროზული სიმპტომატიკის სიხშირეს კონკრეტულ თემშ). მსუბუქი აფექტური აშლილობის მქონე პაციენტები ექიმთან გამოხატული სომატური ჩივილებით მიდიან. ამის მიზეზი გაურკვეველია; ზოგიერთი სიმპტომი ავტომატურად ახლავს თან შფოთვას და, შესაძლოა, პაციენტები უფრო მეტ ყურადღებას სომატურ ჩივილებს უთმობენ, ვიდრე ემოციურ პრობლემებს. მეორეს მხრივ, მსუბუქი აფექტური აშლილობა შესაძლოა გახანგრძლივდეს და ზოგიერთ შემთხვევაში გამოიწვიოს პიროვნული და პროფესიული ფუნქციონირების მოშლა. ამგვარად, ტერმინი მსუბუქი არ მოიაზრებს დარღვევის სერიოზულ შედეგებს ინდივიდისათვის. როგორც ზემოთ აღინიშნა, ზოგ შემთხვევაში მსუბუქი აფექტური აშლილობა შესაძლოა იყოს გუნებგანწყობის მძიმე აშლილობის რეზიდუალური ფორმა.

მანია

როგორც ზემოთ ითქვა, მანიის ძირითადი მახასიათებლებია აწეული გუნებგანწყობა, მომატებული აქტივობა და საკუთარი შესაძლებლობის გადაფასება.

გუნებგანწყობა

როცა გუნებგანწყობა ამაღლებულია, პაციენტი ოპ ტიმისტურადაა განწყობილი და მხიარულია. ასეთ მდგომარეობას ადრეულ შრომებში უწოდებდნენ გადამდებ სიმხიარულეს, თუმცა, ზოგჯერ პაციენტი უფრო გა ღიზიანებულია, ვიდრე ეიფორიული და ეს გაღიზიანება სიბრაზეში მარტივად გადადის. დამახასიათებელია გუნებ განწყობის დღეღამური მერყეობა რეგულარული რიტმის გარეშე, განსაკუთრებით, მძიმე დეპრესიული აშლილობების შემთხვევაში. აწეულ გუნებგანწყობას, როგორც წესი, დეპრესიის მსუბუქი ეპიზოდები მოჰყვება.

გარეგნობა და ქცევა

პაციენტის გარეგნობა ხშირად პირდაპირ ასახავს მის გუნებ განწყობას. მას შეიძლება ეცვას კაშკაშა ფერის და ცუდად შეხამებული ტანსაცმელი. უფრო მწვავე მგომარეობაში მყოფი კი შეიძლება უსუფთაო და დაუვარცხნელი იყოს. მანიაკალური პაციენტები ჰიპერაქტიურები არიან, რაც ხშირად ფიზიკურ გამოფიტვას იწვევს. პაციენტები ერთდროულად ბევრ სხვადასხვა საქმეს იწყებენ, მაგრამ ვერც ერთს ვერ ასრულებენ. მადა მომატებულია და პაციენტები საკვებს ყოველგვარი ეტიკეტის დაცვის გარეშე იღებენ. სექსუალური მოთხოვნილებები გაზრდილია, პაციენტი მისთვის უჩვეულოდ განმუხრუჭებულია და მისი ქცევა ზედმეტად თავისუფალია. შობადობის ასაკში მყოფი ქალები ორსულობის თავიდან აცილებისთვის საჭირო უსაფრთხოების ზომების დაცვას ხშირად უგუ ლებელყოფდნენ, რასაც სათანადო ყურადღება უნდა მიექცეს. ძილის მოთხოვნილება დაქვეითებულია. პაცი ენტები დგებიან ადრე და, გარშემომყოფების გასაკვირად, ენერგიულად და ხმაურიანად იწყებენ საქმიანობას. მანიის დროს მეტყველება აჩქარებული და მრავალსიტ ყვიანია, რადგან ფიქრები და აზრები სწრაფად ენაცვლებიან ერთმანეთს. ამ დროს ხდება ასოციაციური პროცესის აჩ ქარება იდეათა ხტომა ანუ იმდენად სწრა ფად ხდება ერთი თემიდან მეორეზე გადასვლა, რომ ძნელია მიყვე ასოციაციათა ჯაჭვს. თუმცა მათ შორის კავშირის გაგება რთული არაა, განსაკუთრებით, თუ სა უბარს ჩავიწერთ და შემდეგ გავშიფრავთ. ეს მოვლენა განსხვავდება შიზოფრენიისთვის დამახასიათებელი აზროვ ნების დარღვევებისაგან, როდესაც ჩანაწერის შესწავლის შემდეგაც ასოციაციებს შორის კავშირის დადგენა შეუძ ლებელია. ხშირია ექსპანსიური/განდიდების იდეები. პაციენტებს სჯერათ, რომ მათი აზრები ორიგინალური და მნიშვნე ლოვანია და რომ მათ მიერ შესრულებული სამუშაო გამორჩეული ხარისხისაა. ბევრი პაციენტი ხდება ექსტრა ვაგანტური, იწყებს ფულის ფლანგვას. ხარჯავს იმაზე მეტს, ვიდრე შეუძლია. ყიდულობს ძვირიან მანქანასა და სამკაულებს, თავს ანებებს კარგ სამსახურს, ებმება უგუნურ და სარისკო ბიზნეს წამოწყებებში. ხანდახან განდიდების აზრებს თან ახლავს განდიდების ბოდვა. ზოგიერთმა პაციენტმა შესაძლოა ირწმუნოს, რომ არის მესია, ან სახელმწიფო მოღვაწეების მრჩეველი მნიშვნელოვან საკითხებში. შეიძლება განვითარდეს დევნის ბოდვაც, როდესაც პაციენტს სჯერა, რომ განსაკუთრებული მისიის გამო დევნიან. ასევე, გვხვდება დამოკიდებულებისა და ზემოქედების ბოდვითი იდეებიც. შნაიდერის (იხ. თავი მე12, ცხრილი 12.4) პირველი რიგის სიმპტომები აღე ნიშნება პაციენტთა 1020 პროცენტს. ბოდვები და პირველი რიგის სიმპტომები არ არის ხანგრძლივი მათი უმეტესობა ნიველირდება ან რამდენიმე დღეში შინაარსობრივად იცვლება.

აღქმის პათოლოგია

მანიის დროს ხშირია ჰალუცინაციებიც, რომლებიც უპი რატესად გუნებგანწყობის ფონის შესამაბისია. მაგა ლითად, ხმა, რომელიც არწმუნებს პაციენტს, რომ მას განსაკუთრებული უნარი აქვს ან რელიგიური შინაარსის ხილვები.

სხვა დამახასიათებელი ნიშნები

მწვავე მანიაკალურ მდგომარეობაში საკუთარი მდგომა რეობის მიმართ კრიტიკა მნიშვნელოვნადაა დაქვეითებული. პაციენტს არ ესმის, რატომ უნდა შეიკავოს თავი გრანდიოზული გეგმებისაგან ან შეამციროს ხარჯები და უარი თქვას ექსტრავაგანტური ნივთების შეძენაზე. იგი იშვიათად მიიჩნევს თავს ავადმყოფად ან თვლის, რომ სჭირდება მკურნალობა. პაციენტების უმრავლესობას შეუძლია თავისი მდგომა რეობის გაკონტროლება და დისიმულაცია, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც მათი მკურნალობის საკითხი განიხილება; ამიტომ, თუ კი ამის საშუალება არსებობს, მნიშვნელოვანია Udslim შემდეგნაირად აღწერა ეს პრობლემა: ისევე, როგორც არაღრმა თრობისას, ნაკლებად გამო ხატული მანიაკალური მდგომარეობის დროს, პიროვნებას შეუძლია, დაძაბოს გონება, თავი მოუყაროს აზრებს, გააკონტროლოს თავისი ქცევა და მცირე დროის მანძილზე ისაუბროს მშვიდად და გონივრულად ისე, რომ შეცდომაში შეიყვანოს გამოუცდელი მოსაუბრე. DSMIVის მიხედვით, მანიაკალური ეპიზოდის დიაგ ნოსტიკური კრიტერიუმები მოცემულია ცხრილში 11.3. ICD10ის მიხედვით, ეს კრიტერიუმები მსგავსია, თუმცა, ზუსტად არ არის მითითებული დიაგნოზის დასმისთვის აუცილებელი სიმტომების რაოდენობა.

შერეული აფექტური მდგომარეობები

დეპრესიული და მანიაკალური სიმპტომები ზოგჯერ ერთ დროულად აღმოცენდება. პაციენტს, რომელსაც აღენიშნება ჭარბსიტყვიანობა და ენერგიის მოზღვავება, შესაძლოა, ჰქონდეს გამოხატული დეპრესიული აზრები. ზოგიერთი პაციენტის შემთხვევაში მანია და დეპრესია სწრაფად ენაცვლება ერთმანეთს; მაგ., მანიაკალური პაციენტი შე საძლოა რამდენიმე საათით გახდეს უკიდურესად დეპ რესიული და შემდეგ სწრაფად დაუბრუნდეს მანიაკალურ მდგომარეობას, რაც აღწერილია გრიზინგერის () ადრეულ ნაშრომებში მანიაკალური მდგომარეობების შესახებ. ბოლო წლებში საკითხი კვლავ აქტუალური გახდა, ვინაიდან ასეთი მდგომარეობების სამკურნალოდ, სხვა გუნებგანწყობის სტაბილიზატორებთან შედარებით, ყველაზე ეფექტურად ვალპროატი გამოიყენება.

სწრაფად ცირკულირებადი აშლილობები

ზოგიერთი ბიპოლარული აშლილობა რეგულარულად მეორდება ეპიზოდებს შორის რამდენიმე დღიანი ან კვირიანი ინტერვალით. მე19 საუკუნეში განმეორებადი აშლილობები ფრანგმა ფსიქიატრმა ფარლემ (1854) აღწერა, როგორც ცირკულარული შეშლილობა. დღევანდელ დღეს ბიპოლარული აშლილობის მქონე პაციენტებში გუნებგანწყობის ხშირ რეკურენტულობას, ჩვეულებრივ, სწრაფად ცირკულირებად აშლილობებს უწოდებენ. რეკუ რენტული ეპიზოდები შესაძლოა იყოს დეპრესიული, მანიაკალური ან შერეული. სწრაფად ცირკულირებადი აშლილობების თავისებურებებია: ხშირი რეკურენტულობა (მინიმუმ, ოთხი მკაფიოდ გამოხატული ეპიზოდი წლის მანძილზე), ეპიზოდებს შორის ხანმოკლე რემისია ან ერთი ეპიზოდიდან საპირისპიროზე გადასვლა. სწრა ფად ცირკულირებადი აშლილობების მართვისა და პრე ვენციისთვის განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია შემდეგი კლინიკური მახასიათებლები:

  • უფრო ხშირია ქალებში;
  • ხშირად თან ახლავს ჰიპოთირეოზი;
  • შესაძლოა გამოწვეული იყოს ანტიდეპრესანტების მიღებით;
  • მისი მკურნალობისათვის ლითიუმი ნაკლებად ეფექტურია.

სწრაფად ცირკულირებადი აშლილობების კლინიკური მახასიათებლებისა და მკურნალობის შესახებ დამატებითი ინფორმაციის მისაღებად იხ. მაკინი და იანგი ().

მანიაკალური სტუპორი

ამ იშვიათ აშლილობას ახასიათებს სრული უმოძრაობა და დამუნჯება (მუტიზმი), პაციენტებს მხიარული სახის გამომეტყველება აქვთ, რაც აწეულ გუნებგანწყობას გამოხტავს, ხოლო მდგომარეობიდან გამოსვლის შემდეგ, აღწერენ გადატანილ, მანიისთვის დამახასიათებელ, იდეათა ხტომის განცდას. დღეს, რადგან აქტიური მკურნალობა ხელმისაწვდომი გახდა, მსგავსი მდგომარეობა იშვიათად გუნებგანწყობის (აფექტური) აშლილობები გვხვდება. ამდენად, კრეპელინის აღწერა

განსაკუთრებით ყურადსაღებია:

პაციენტი, ჩვეულებრივ, მიუწვდომელია, გულგრილია ირგვლივ მიმდინარე მოვლენების მიმართ, შეკითხვებზე პასუხს არ გვცემს ან საუბრობს ჩუმად... იცინის უმიზეზოდ, მოწესრიგებული ტანსაცმლით უტყვად წევს სუფთა ლოგინში, ექსტრაორდინალურად არის მორთული და ეს ყველაფერი შინაგანი აღელვების ყოველგვარი ნიშნის გარეშეა. გამოჯანმრთელებულ პაციენტებს ახსოვთ სტუპორის დროს განცდილი მოვლენები. ეს მდგომარეობა შესაძლოა, განვითარდეს მანიაკალური ეპიზოდის ან დეპრესიული ეპიზოდიდან მანიაკალურ მდგომარეობაში გადასვლის ეტაპზე.

ტრანსკულტურალური ფაქტორები

მანია გვხვდება ყველა კულტურაში. მნიშვნელოვანია დისტრესის გამოხატვის კულტურალური თავისებურებების გათვალისწინება, ვინაიდან, ზოგ შემთხვევაში, ეს მდგო მარეობა შესაძლოა შეცდომით მანიად იქნეს მიჩნეული . დეპრესიული ეპიზოდის კლინიკური მახასიათებლები სხვადასხვა კულტურაში განსხვავებულია, ამასთან, ბევრ ქვეყანაში მისი დიაგ ნოსტირება არასათანადოდ ხდება, განსაკუთრებით, პირ ველადი ჯანდაცვის ქსელში. სომატური სიმპტომები ყველა საზოგადოებისთვისაა დამახასიათებელი, თუმცა უფრო ხშირი და გავრცელებულია არადასავლურ კულტურებში. ემოციური მდგომარეობის განხილვისას, მნიშვნელოვანია, სომატიზაცია განვასხვავოთ სომატური მეტაფორებისაგან (იხ. მე10 თავი). მაგალითად, ლონდონში მცხოვრები სამხრეთ აზიელი ქალები თავიანთი, სრულიად გაცნო ბიერებული ემოციური განცდების აღსაწერად ხმარობენ ისეთ გამონათქვამებს, როგორებიცაა: გულზე სიმძიმე მაწევს ან სხეული მიხურს. გუნებგანწყობისა და ენერგიის დაქვეითება, საიმოვნების მიღების უუნარობა და შფოთვა ყველა კულტურაში დეპრესიის ძირითადი ნიშნებია.

გუნებგანწყობის (აფექტური)

აშლილობები

გუნებგანწყობის (აფექტური) აშლილობების კლასიფი კაციებში ფუნდამენტური კლინიკური განსხვავება არის დეპრესიასა და მანიას შორის. არსებობს დეპრესიული ეპიზოდების მრავალგვარი დაყოფა (იხ. ქვემოთ), თუმცა ამ მიმართულებით ჩატარებული კვლევების შედეგები ნაკლებად მნიშვნელოვანია. განსაკუთრებით ყურადსაღებია გუნებ განწყობის აშლილობების მიმდინარეობაზე ხანგრძლივი დაკვირვების შედეგები, რომელთა თანახმადაც არსებობს გამოხატული კლინიკური სხვაობა იმ მდგომარეობებს შორის, როდესაც მხოლოდ დეპრესიული ეპიზოდები ვითარდება (რეკურენტული დეპრესიული აშლილობა) და როდესაც დეპრესიის გარდა აღინიშნება მანიაკალური და/ან ჰიპომანიაკალური ეპიზოდებიც (ბიპოლარული აშლილობა).

დეპრესიის კლასიფიკაცია

ზოგადი შეთანხმება დეპრესიული აშლილობების კლასი ფიკაციის საუკეთესო მეთოდზე ჯერჯერობით მიღწეული არ არის. არსებობს რამდენიმე მიდგომა:

  • კლასიფიკაცია სავარაუდო ეტიოლოგიური ფაქტორების მიხედვით;
  • კლასიფიკაცია კლინიკური სურათის მიხედვით;
  • კლასიფიკაცია მიმდინარეობის მიხედვით.

კლასიფიკაცია სავარაუდო ეტიოლოგიური ფაქტორების მიხედვით

ისოტრიულად განასხვავებდნენ ორი სახის დეპრესიულ აშლილობას. ითვლებოდა, რომ ერთ შემთხვევაში სიმპ ტომები მხოლოდ შინაგანი, გარე ფაქტორებისგან დამო უკიდებელი მიზეზებით იყო განპირობებული (ენდოგენური დეპრესია), ხოლო მეორე შემთხვევაში, სიმპტომები გარე სტრესორზე საპასუხოდ ვითარდებოდა (რეაქტიული დეპრესია). მრავალი წლის განმავლობაში ასეთი დაყოფა არადამაკმაყოფილებლად იყო მიჩნეული. მაგალითად, ლუისი წერდა: ყველა დაავადება ორი ფაქტორის შედეგია გარემო ზემოქმედებას ახდენს ორგანიზმზე. კონსტიტუციური ფაქტორებია წამყვანი, თუ გარემო ფაქტორები, ეს ვერასოდეს გახდება განსჯის საგანი. როგორც მე 5 თავშია აღნიშნული, დეპრესიის ინდივიდუალური შემთხვევების განხილვისას, საჭიროა სხვა დასხვა ეტიოლოგიური ფაქტორების ხვედრითი წილის გათვალისწინება. არც ICD10 და არც DSMIV კლასიფიკაციებში რეაქტიული და ენდოგენური დეპრესიის კატეგორიები არ არის შესული.

კლასიფიკაცია კლინიკური სურათის მიხედვით

მელანქოლიური დეპრესია ცნობილია, რომ დეპრესიული ეპიზოდის დროს განვითარებული სიმპტომები ერთი და იმავე პაციენტის შემთხვევაშიც და პაციენტებს შო რისაც განსხვავებულია. დეპრესიის კლინიკური ნიშ ნების შესწავლისას გამოვლინდა, რომ ზოგი დეპრესიული მდგომარეობისთვის დამახასიათებელია ე.წ. ბიოლოგიური სიმპტომები, როგორებიცაა: უმადობა, ფსიქომოტორული ცვლილებები, წონაში კლება, ყაბზობა, ლიბიდოს დაქვეითება, ამენორეა და დილით ადრე გაღვიძება. ამ სიმპტომებს ხშირად მელანქოლიურსაც უწოდებენ; ისინი ქმნიან დეპრესიული აშლილობების სპეციფიკურ ქვეჯგუფს, რომელიც DSMIV ში მოცემულია სახელწოდებით დეპრესია მელანქოლიით, ხოლო ICD10ში დეპრესიული ეპიზოდი სომატური სიმპტომებით. კლასიფიკაციის მეშვეობით დიაგნოზის დასმა რთულია, რადგან პაციენტების უმრავლესობას აქვს მელანქოლიის ესა თუ ის ნიშანი, რომლის გამოვლენას ყურადღებით გამოკვლევა სჭირდება. შესაბამისად, მელანქოლიური დეპრესიის დიაგნოზის დასასმელად აუცილებელი სიმპტომების რაოდენობა, გარკვეულწილად, საკამათოა. მიუხედავად ამისა, ზოგადად მიღებულია, რომ გამოხატული მელან ქოლიური დეპრესია ასოცირდება რიგ საერთო კლინიკურ მახასიათებელთან:

  • უფრო მწვავე სიმპტომატიკა
  • სუსტი პასუხი პლაცებომკურნალობაზე
  • ელექტროკონვულსიური თერაპიის ეფექტურობა
  • ნეირობიოლოგიური პათოლოგიების მეტი მტკიცებულება (სწრაფი ძილის ფაზაში შემცირებული ლატენტური პერიოდი, კორტიზოლის ჰიპერსეკრეცია).

დღემდე გაურკვეველია, არის თუ არა მელანქოლიური დეპრესია დამოუკიდებელი აშლილობა, თუ იგი დეპრესიულ აშლილობათა კონტინუუმის სიმწვავით განსხვავებულ მდგომარეობას წარმოადგენს. კენდლერმა ამ კითხვაზე პასუხის გასაცემად გამოიკვლია ტყუპები. მან დაადგინა, რომ მელანქოლიური დეპრესია წარმოადგენს დეპრესიის ვალიდურ ქვეჯგუფს, რომელიც ვითარდება დეპრესიისადმი მაღალი გენეტიკური წინაგანწყობის მქონე ინდივიდებში. ამასთან, მელანქოლიის დიაგნოზი მიუთითებდა რაოდენობრივად განსხვავებულ უფრო მწვავე ფორმის არსებობაზე, ვიდრე განსხვავებულ ეტიოლოგიურ ქვეჯგუფზე. ფსიქოზური დეპრესია როგორც ზემოთ აღინიშნა, მძიმე დეპრესიის დროს შესაძლოა განვითარდეს ფსიქოზური სიმპტომატიკა (დეპრესიულ ფსიქოზს თითქმის მუდმივად ახლავს მელანქოლიის ნიშნები). ფსიქოზური სიმპტომატიკის არსებობა მიუთითებს იმაზე, რომ მხოლოდ ანტიდეპრესანტებით მკურნალობა არ არის საკმარისი და საჭიროა მათი ანტიფსიქოზურ მედიკამენტებთან კომბინაცია). არამელანქოლიური დეპრესია სიმპტომატიკის პროფი ლის მიხედვით, დეპრესია (არამელანქოლიური დეპრესია) მოიცავს სხვადასხვა ტიპის კლინიკურ აშლილობებს, მათ შორისაა: მსუბუქი დეპრესიული ეპიზოდი, ატიპიური დეპრესია და დისთიმია. ამ ტიპის დეპრესიული აშლილობების მქონე პაციენტი არაკეთილგანწყობილია, შფოთავს, აღენიშნება ფობიები და ობსესიები. ჩამო თვლილი სიმპტომების გამო, არამელანქოლიურ დეპრესიას ნევროზულ დეპრესიას უწოდებენ, თუმცა, ეს ტერმინი თანამედროვე დიაგნოსტიკურ კრიტერიუმებში აღარ გვხვდება. როგორც ზემოთ აღინიშნა , ატიპიურ დეპრესიას აქვს დამახასიათებელი კლინიკური სიმპტომატიკა და პასუხი მკურნალობაზე; ამიტომაც იგი არამელანქოლიურ დეპრესიებს შორის გამოყოფილია დამოუკიდებელ კატეგორიად.

კლასიფიკაცია მიმდინარეობის მიხედვით

უნიპოლარული და ბიპოლარული აშლილობები გუნებ განწყობის აშლილობებს, როგორც წესი, რეკურენტულობა ახასიათებს და კრეპელინი სწორედ მიმდინარეობით ხელმძღვანელობდა, როცა მანია და დეპრესია ერთ დაავადებად გააერთიანა. მან აღმოაჩინა, რომ დაავადება ძირითადად ერთნაირად მიმდინარეობდა, მიუხედავად იმისა, საწყისი ეპიზოდი მანია იყო, თუ დეპრესია. სწორედ ამიტომ, მან ეს ორი მდგომარეობა მანიაკალურ დეპრესიული ფსიქოზის კატეგორიაში გააერთიანა. ეს შეხედულება, საზოგადოდ, მიღებული იყო 1962 წლამდე, სანამ ლეონჰარდმა არ შემოგვთავაზა დაყოფა შემდეგ სამ ჯგუფად:

  • პაციენტები, რომელთაც მხოლოდ დეპრესიული აშლი ლობა აქვთ უნიპოლარული დეპრესია;
  • პაციენტები, რომლებსაც მხოლოდ მანიაკალური აშლი ლობა აქვთ უნიპოლარული მანია;
  • პაციენტები, რომლებსაც როგორც დეპრესიული, ისე მანიაკალური აშლილობა აქვთ ბიპოლარული.

ჩვენს დროში, როგორც წესი, არ იხმარება ტერმინი უნიპოლარული მანია და მანიის ყველა შემთხვევა ერთიანდება ბიპოლარულ ჯგუფში, რასაც განაპირობებს ის, რომ, მანიაკალურ პაციენტებს თითქმის ყოველთვის უვითარდებათ დეპრესიული აშლილობაც. რათა ხაზი გაესვა უნიპოლარულ და ბიპოლარულ აშლილობებს შორის არსებულ განსხვავებაზე, ლეონჰარდმა აღწერა ამ ჯგუფების მემკვიდრეობითი სხვაობაც, რაც შემდგომი კვლევებითაც დადასტურდა საზოგადოდ, თანხმდებიან, რომ დეპრესიის დროს ამ ორი ჯგუფის სიმპტომები ძირითადად მსგავსია. უნდა არსებობდეს გარკვეული გადაფარვა ჯგუფებს შორის, რადგან პაციენტებს, რომლებსაც უნიპოლარული დეპრესიის დიაგნოზი აქვთ, შეიძლება მოგვიანებით მანიაკალური სიმპტომებიც განუვითარდეთ. ანუ, სხვა გვარად რომ ვთქვათ, უნიპოლარული მდგომარეობები აუცილებლად მოიცავს ბიპოლარულ შემთხვევებს, რომ ლებიც ჯერ არ გამოვლენილა. ამ შეზღუდვის მიუხედავად, დაყოფა უნიპოლარულ და ბიპოლარულ აშლილობებად მკურნალობის თვალსაზრისით ძალიან მოსახერხებელია

სეზონური აფექტური აშლილობა. ზოგიერთი პაციენტი

დეპრესიული ხდება წელიწადის ერთსა და იმავე დროს, უპირატესად, შემოდგომასა და ზამთარში. სეზონური აფექტური აშლილობის განვითარებას შესაძლოა, ხელი შეუწყოს ცხოვრებისეულმა პრობლემებმაც, თუმცა, ხშირად სრულიად უმიზეზოდაც იჩენს თავს. ამდენად, ვარაუდობენ, რომ სეზონური აფექტური აშლილობა წელიწადის დროების ცვლილებას, მაგალითად, დღის სინათლის ხანგრძლივობას უკავშირდება. სეზონური აფექტური აშლილობების ძირი თადი მახასიათებელი მათი სეზონურობა; ამასთან, გუნებ განწყობის სხვა აშლილობებთან შედარებით, ამ დროს უფრო ხშირია შემდეგი სიმპტომები:

  • ჰიპერსომნია;
  • მადის მომატება ნახშირწყლების მიღების დაუოკებელი სურვილი;
  • საღამოობით ენერგიის დაქვეითება.

შეტევა, როგორც წესი, შემოდგომაზე, ან ზამთარში ვითარდება. აქედან გამომდინარე, მას ზამთრის დეპრესიასაც უწოდებენ. ზოგ პაციენტს ზაფხულის პერი ოდში შეიძლება მანია ან ჰიპომანია განუვითარდეს, რაც ბიპოლარულ სეზონურ აშლილობაზე მიუთითებს. ამდენად, შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ დღის სინათლის შემცირება მნიშვნელოვანი ფაქტორია დეპრესიის პათო ფიზიოლოგიისთვის, ამიტომ მკურნალობის მეთოდები უნდა ითვალისწინებდეს დაბნელებისას ხელოვნურ სინათლეზე ყოფნას.ხანმოკლე რეკურენტული დეპრესია ზოგ შემთხვევაში რეკურენტული დეპრესია მხოლოდ მცირე დროის მანძილზე, 2დან 7 დღემდე, იჩენს თავს. ხანმოკლე პერიოდის გამო მდგომარეობა არ აკმაყოფილებს არც დიდი დეპრესიისა და არც დეპრესიული ეპიზოდის კრიტერიუმებს. ეპი ზოდები მეორდება გარკვეული სიხშირით (საშუალოდ, თვეში ერთხელ). ქალებთან რაიმე თვალსაჩინო კავშირი მენსტრუალურ ციკლთან არ აღინიშნება. მიუხედავად იმისა, რომ დეპრესიული ეპიზოდები ხანმოკლეა, ისინი ისეთივე მწვავეა, როგორც მძიმე დეპრესიული აშლილობების შემთხვევაში და, შესაძლებელია, თვითმკვლელობასაც უკავშირდებოდეს. ხანმოკლე რეკურენტული აშლილობა ასოცირებულია პიროვნულ დისტრესთან და სოციალური და პროფესიული ფუნქციონირების გაუარესებასთან. კომორბიდობა მანიაკალურ აშლილობას ან დისთიმიასთან ნაკლებ სავარაუდოა. ხანმოკლე რეკურენტული დეპრესიის შემთხვევებში პაციენტები იღებენ ანტიდეპრესანტებს, თუმცა საკამათოა, რამდენად ეფექტურია ისინი.

ICD10 და DSM IV კლასიფიკაციები

გუნებგანწყობის აშლილობების ძირითადი კატეგორიები

DSMIVისა და ICD10ის მიხედვით, მოცემულია ცხრილებში.აქ ნათლად ჩანს ამ ორ კლასიფიკაციას შორის მნიშვნელოვანი მსგავსება და გარკვეული განსხვავებებიც. პირველი მსგავსებაა ის, რომ ორივეში შესულია გუნებ-განწყობის ერთადერთი ეპიზოდი და რეკურენტული ეპიზოდები. ასევე, ორივე აღწერს ქრონიკულ მსუბუქ გუნებგანწყობის აშლილობებს, როდესაც აღინიშნება აწეული გუნებგანწყობიდან დაქვეითებამდე პერიოდული მერყეობა (ციკლოთიმია), ან ხანგრძლივი დაქვეითებული გუნებგანწყობა (დისთიმია). აღნიშნულ შემთხვევებში გუნებგანწყობის აშლილობები არ არის იმდენად მწვავე, რომ დააკმაყოფილოს ჰიპომანიაკალური ან დეპრესიული ეპიზოდის კრიტერიუმები. DSMIVის კლასიფიკაციაში ზოგადი სამედიცინო მდგომარეობებით გამოწვეული გუნებგანწყობის აშლილობები შედის გუნებგანწყობის აშლილობათა ქვეჯგუფში, ხოლო ICD10ში კი ორგანული ფსიქიკური აშლილობების კატეგორიაში.

ბიპოლარული აშლილობები

ორივე კლასიფიკაციაში მანიას ჰიპომანიისგან განა სხვავებს სიმპტომების ხანგრძლივობა, ფსიქოზური ნიშ ნების არსებობა, სოციალური და სამსახურეობრივი ფუნქციონირების გაუარესება. სიმწვავისა და ფსიქოზური სიმპტომების არსებობის ან არარსებობის მიხედვით, მანიაკალური ეპიზოდი შესაძლებელია დაიყოს ქვეჯგუფებად; DSMIV კლასიფიკაციის მიხედვით მანიის ან ჰიპომანიის ერთი კონკრეტული ეპიზოდის არსებობა საკმარისია ბიპოლარული აშლილობის კრიტერიუმების დასაკმაყოფილებლად. ICD10ის თანახმად კი, ამ დიაგნოზის დასასმელად, სახეზე უნდა იყოს მინიმუმ ორი ეპიზოდი. DSMIV კლასიფიკაცია ბიპოლარულ აშ ლილობებს ორ ნაწილად ყოფს:

  • ბიპოლარული I აშლილობა (საკმარისია მინიმუმ ერთი მანიაკალური ეპიზოდის არსებობა);
  • ბიპოლარული II აშლილობა (როდესაც იყო ჰიპომანია და არა მანია).

ბიპოლარული II აშლილობის დიაგნოზი ყურადღებას ამახვილებს მსუბუქი ჰიპომანიაკალური ეპიზოდის მნი შვნელობაზე ისეთ შემთხვევებში, როდესაც შესაძლებელია დაისვას რეკურენტული დეპრესიის დიაგნოზი. ასეთი ეპიზოდების არსებობა გავლენას ახდენს მკურნალობის სტრატეგიაზეც. DSMIV მითითებულია, რომ თუ მანია ან ჰიპომანია გამოწვეულია სომატური მკურნალობით, მაგალითად, ანტიდეპრესანტების მიღებით, მაშინ ვერ დავსვამთ ბიპოლარული I ან ბიპოლარული II აშლილობების დიაგნოზს. თუმცა, უკანასკნელ წლებში ჩატარებულ კვლევათა შედეგების საფუძველზე დაგროვდა მზარდი მტკიცებულებები იმისა, რომ ანტიდეპრესანტებით გა მოწვეული მანია ან ჰიპომანია უნდა მივიჩნიოთ ბი პოლარული აშლილობების მაჩვენებლად.

კლასიფიკაცია და აღწერა ყოველდღიურ პრაქტიკაში

მიუხედავად იმისა, რომ არც DSMIV და არც ICD10 კლასიფიკაციები არ არის ბოლომდე დამაკმაყოფილებელი, ნაკლებ სავარაუდოა, რომ აღწერილობითი კატეგორიების მომავალმა გადაჯგუფებამ უკეთესი შედეგი გამოიღოს. რეალურად, საკითხი მაშინ გადაიჭრება, როდესაც მოხერხდება აშლილობათა ეტიოლოგიის უკეთ გააზრება. თუმცა, ორივე კლასიფიკაცია, ICD10 და DSMIV ვარგისია სტატისტიკური მონაცემებისთვის. კლინიკური მიზნების უმრავლესობისთვის კი უმჯობესია აშლილობათა სისტემური აღწერა, ვიდრე მათი კლასიფიკაცია. ყველა შემთხვევაში, მდგომარეობის შეფასება უნდა მოხდეს სიმწვავის, გამოხატული სიმპტომების, მიმდი ნარეობის ტიპისა და ეტიოლოგიური ფაქტორების გათ ვალისწინებით. ჩვეულებრივ, ყველა მა ნიაკალური ეპიზოდი, დეპრესიული ეპიზოდის განვი თარების გარეშეც, ბიპოლარულ აშლილობად განიხილება, ვინაიდან მანიაკალური პაციენტების უმეტესობას საბო ლოოდ მაინც უვითარდება დეპრესია. ამასთან, მა ნიაკალური პაციენტები რამდენიმე მახასიათებლით გვანან ბიპოლარული აშლილობის მქონე პირებს. აღნიშნულ საკითხებზე მსჯელობა გაგრძელდება შემდეგ თავებში.

დიფერენციალური დიაგნოზი

დეპრესია

დეპრესიული აშლილობები უნდა განვასხვავოთ:

  • ჩვეულებრივი დარდისაგან;
  • შფოთვითი აშლილობებისაგან;
  • შიზოფრენიისაგან;
  • ტვინის ორგანული სინდრომისაგან.

დეპრესიისა და ჩვეულებრივი დარდის დიფერენცირება ხდება დეპრესიული სინდრომისთვის დამახასიათებელი სიმპტომების არსებობის გათვალისწინებით (გვ. 218??). დეპრესიული აშლილობა მაღალი კომორბიდობით გამო ირჩევა. ხშირია თანმხლები შფოთვითი, კვებითი და პერ სონოლოგიური აშლილობები ან წამალმოხმარება. ყველა ამ შემთხვევაში მნიშვნელოვანია დეპრესიის ამოცნობა და სათანადო მკურნალობის ჩატარება.

შფოთვითი აშლილობები

მსუბუქი დეპრესიული აშლილობების გარჩევა შფოთვითი აშლილობებისაგან ზოგჯერ საკმაოდ რთულია. დიაგნოზის სიზუსტე დამოკიდებულია დეპრესიული და შფოთვითი სიმპტომების სიმწვავის შედარებით შეფასებასა და ამ სიმპტომების განვითარების თანმიმდევრობაზე. მსგავსი პრობლემები იჩენს თავს გამოხატული ფობიკური ან ობსესიური სიმპტომების ან დისოციაციური აშლი ლობების შემთხვევაშიც (თეატრალური ქცევითი დარ ღვევების არსებობის ან არარსებობისას). ყველა ასეთი მდგომარეობის დროს კლინიცისტმა შეიძლება ვერ გა მოავლინოს დეპრესიული სიმპტომები და დანიშნოს არასწორი მკურნალობა.

შიზოფრენია

შიზოფრენის შემთხვევაში დიფერენციალური დიაგნოზის სიზუსტე დამოკიდებულია ამ მდგომარეობისთვის დამა ხასიათებელი სიმპტომების გამოვლენაზე (მე12 თავი). დიფერენცირების პრობლემები შესაძლოა გაჩნდეს დეპ რესიული ფსიქოზის დროს, თუმცა, ამ შემთხვევაშიც, საჭიროა ფსიქიკური მდგომარეობის საგულდაგულოდ შესწავლა, დამახასიათებელი სიმპტომებისა და მათი განვითარების თანმიმდევრობის გამოვლენა. ყურადსაღებია წარსული ფსიქიატრიული ისტორიაც. განსაკუთრებით რთულია ისეთი მდგომარეობების დიფერენცირება, როდესაც დეპრესიული და შიზოფრენიული სიმპტომები თანაბრადაა წარმოდგენილი. ასეთი მდგომარეობები, ე.წ. შიზოაფექტური აშლილობები

დემენცია და სხვა ორგანული მდგომარეობები

შუა ან ხანშიშესული ასაკის პაციენტებში დეპრესიული აშლილობის განსხვავება დემენციისაგან საკმაოდ რთულია, ვინაიდან მათ უმეტესობას მეხსიერების პრობლემები აღენიშნება. მძიმე დეპრესიული აშლილობების დროს კოგნიტური ტესტების შესრულება გაძნელებულია, ამიტომ ამ მდგომარეობების დიფერენცირება მხოლოდ კოგნიტური დაქვეითების მაჩვენებლებით ფაქტობრივად შეუძლებელია. ამგვარ ვითარებაში განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია დეპრესიული სიმპტომების გამოვლენა. დეპრესიის დამა დასტურებელი იქნება ისიც, თუ გუნებგანწყობის ნორ მალიზებასთან ერთად, მოხდება მეხსიერების გაუმ ჯობესება. დეპრესია შეიძლება განვითარდეს ძალიან ბევრ ზოგადსამედიცინო მდგომარეობის ფონზე დიაგნოზისთვის განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ავადმყოფობის ისტორიის ცოდნა, სრული ფიზიკური გამოკვლევის ჩატარება და, რამდენადაც ეს შესაძლებელია, დამატებითი მონაცემების მოძიება

მანია

მანიაკალური აშლილობები უნდა განვასხვავოთ:

  • შიზოფრენიისაგან;
  • თავის ტვინის ორგანული დაავადებებისაგან, რომლებიც შუბლის წილს მოიცავენ (მაგალითად, სიმსივნე ან აივ ინფექცია);
  • ამფეტამინების ან სხვა ნარკოტიკული ნივთიერებების მიღებით გამოწვეული აგზნების ხანმოკლე ეპიზოდები საგან

შიზოფრენია

ყველაზე რთულია მანიაკალური მდგომარეობის დიფე რენცირება შიზოფრენიისაგან. მანიაკალური აშლი ლობის შემთხვევაშიც შესაძლოა, განვითარდეს სმე ნითი ჰალუცინაციები და ბოდვები, მათ შორის, ში ზოფრენიისათვის დამახასიათებელი სიმპტომებიც, მაგალ ითად, დამოკიდებულების ბოდვა. თუმცა, ეს სიმპტომები სწრაფად იცვლის შინაარს და იშვიათად გრძელდება მომატებული აქტივობის ფაზის შემდეგაც. თუ ორივე აშლილობისთვის დამახასიათებელი სიმპტომები თანაბრადაა წარმოდგენილი, ასეთ მდგომარეობას შიზოაფექტური აშლილობა ეწოდება და იგი უფრო დეტალურად მე12 თავშია განხილული. დიაგნოსტიკისათვის დამატებითი ინფორმაციის მოსაძიებლად საჭიროა პაციენტის ოჯახისა და მისი პირადი ისტორიის გულდასმით შესწავლა. თავის ტვინის ორგანული დაავადება და ნარკოტიკული ნივთიერებების მოხმარება საშუალო ან ხანდაზმული ასაკის ექსპანსიური ქცევის პაციენტების ემთხვევაში ყოველთვის უნდა გამოირიცხოს თავის ტვინის შესაძლო პათოლოგია, განსაკუთრებით მაშინ, თუ ანამნეზურად გუნებგანწყობის აშლილობა არ აღინიშნება. გამოხატული აფექტური მდგომარეობის გარეშე უკიდურესი სოციალური განმუხრუჭება (მაგალითად, საზოგადოებაში მოშარდვა) მიუთითებს შუბლის წილის პათოლოგიაზე. ასეთ დროს აუცილებელია ნევროლოგიური გამოკვლევის ჩატარება. ახალგაზრდა ასაკში მანიაკალური მდგომარეობის განვითარებას შეიძლება ხელი შეუწყოს აივ ინფექციამ ან თავის ტვინის ტრავმამ. მანიასა და ნარკოტიკების მოხმარებით გამოწვეულ აგზნებას შორის დიფერენციალური დიაგნოზის დასა სმელად მნიშვნელოვანია პიროვნების ისტორიის შესწავლა და ნარკოტიკების შემცველობაზე შარდის გამოკვლევა. პაციენტის სტაციონირების შემთხვევაში ნარკოტიკებით გამოწვეული მდგომარეობა სწრაფად სწორდება. თუმცა, აუცილებლად უნდა გვახსოვდეს, რომ ბიპოლარული აშლილობის მქონე პირები მაღალი სიხშირით მოიხმარენ ალკოჰოლსა და ნარკოტიკულ ნივთიერებებს.

აფექტური აშლილობების ეპიდემიოლოგია

დეპრესიის გავრცელების მაჩვენებლის დადგენა რთულია, რაც, ნაწილობრივ, უკავშირდება სხვადასხვა კვლევებში განსხვავებული დიაგნოსტიკური მეთოდების გამოყენებას. თანამედროვე მკვლევარები უფრო ხშირად მიმართავენ სტრუქტურირებულ დიაგნოსტიკურ ინტერვიუს, რომე ლიც მოიცავს შემდეგ სტანდარტულ დიაგნოსტიკურ ინსტრუმენტებს: დიაგნოსტიკური ინტერვიუს სქემა (DIS), შედგენილი საერთაშორისო დიაგნოსტიკური ინტერვიუ (CIDI) და ნეიროფსიქიატრიაში კლინიკური შეფასების სქემა (SCAN), რომლებშიც გამოყენებულია მიმდინარე მდგომარეობის კვლევის მე10 გამოცემა (PSE) (გვ. 62). რადგან მანიის დადგენა და დიაგნოსტიკა შედარებით მარტივია, გუნებგანწყობის აშლილობებს შორის ბიპო ლარული შემთხვევების გამოვლენა უფრო სანდოა.

ბიპოლარული აშლილობები

ინდუსტრიულ ქვეყნებში მოსახლეობის უკანასკნელმა გამოკითხვებმა () აჩვენა, რომ:

  • სიცოცხლის მანძილზე ბიპოლარული აშლილობის განვითარების რისკი მერყეობს 0, 3დან 1.5 პროცენტამდე;
  • 6 თვეში გამოვლენილი ბიპოლარული აშლილობების შემთხვევათა რიცხვი მნიშვნელოვნად არ განსხვავდება სიცოცხლის მანძილზე დაავადების განვითარების სიხ შირისგან, რაც აშლილობის ქრონიკულ ხასიათზე მიუ თითებს;
  • ბიპოლარული აშლილობის გავრცელება ქალებსა და მა მაკაცებში თანაბარია;
  • მოსახლეობაში ჩატარებული კვლევების შედეგების თანა ხმად დაავადების საწყისი ასაკია დაახლოებით 17 წელი;
  • ბიპოლარული აშლილობა მაღალი კომორბიდულობით

ხასიათდება, განსაკუთრებით ხშირია შფოთვითი აშლი ლობები და წამალმოხმარება.

დეპრესია

მოსახლეობის კვლევისას დეპრესიული ეპიზოდის ზუსტი საზღვრების დადგენა რთულია, თუმცა, უკანასკნელი კვლევებით, რომლებშიც DSMIVის კრიტერიუმები გა მოიყენეს, განვითარებულ ქვეყნებში შემდეგი შედეგები მიიღეს ():

  • მოსახლეობაში დიდი დეპრესიის 12თვიანი გავრცელების სიხშირე 25% ია;
  • სიცოცხლის მანძილზე დეპრესიის გამოვლენის მაჩვე ნებელი სხვადასხვა კვლევებში მნიშვნელოვნად გან სხვავდება (430%). ზუსტი ციფრი, სავარაუდოდ, 10

20%ს შორის მერყეობს;

  • დაავადების საწყისი ასაკია დაახლოებით 27 წელი;
  • განსხვავებულ კულტურებშიც დეპრესია თითქმის ორ ჯერ მეტია ქალებში, ვიდრე _ მამაკაკაცებში;
  • 1945 წელსა და შემდგომ დაბადებულ ადამიანებს დეპ რესიის მაჩვენებელი შესაძლოა გაზრდილი ჰქონდეთ; დეპრესიის მაჩვენებელი უფრო მაღალი აქვთ უმუშევარ და განქორწინებულ პირებს;
  • დიდი დეპრესიის დროს ხშირია კომორბიდულობა, გან საკუთრებით, შფოთვითი აშლილობებისა და წამალ მოხმარების.

მიზეზი იმისა, თუ რატომაა ქალებს შორის მაღალი მაჩვენებლი, დადგენილი არაა. სიხშირე იზრდება სქესობრივი მომწიფების ასაკში და, შესაძლოა, გარკვეულწილად, ქალებში დეპრესიული სიმპტომებისადმი მომატებული მზაობის მიზეზს წარმოადგენდეს. თუმცა, ასეთი არჩევითი ახსნა ვერ იქნება საკმარისი მტკიცებულება. დეპრესიის მქონე მამაკაცებს, რომლებიც ხშირად ალკოჰოლის დიდი ოდენოდით მომხმარებლები არიან, რაც ნიღბავს დეპრესიულ სიმპტომატიკას, შესაძლებელია სწორედ ამიტომ, უპი რატესად, ალკოჰოლთან დაკავშირებული პრობლემები აღენიშნებათ. თუმცა, არც ეს მოსაზრება იძლევა სრულ ყოფილ ახსნას სქესთან დაკავშირებული განსხვავების თაობაზე. სქესთან დაკავშირებული ნეირობიოლოგიური განსხვავებები (მაგალითად, სეროტონინული ცენტრალური გადაცემის გზის ორგანიზება) რამდენად განაპირობებს დეპრესიისადმი წინაგანწყობას, მომავალი კვლევის საგა ნია. გასათვალისწინებელია, რომ ზოგ კულტურაში ქალები სოციალური ჩაგვრისა და დისკრიმინაციის ობიექტს წარმოადგენენ. ისინი უფრო ხშირად განიცდიან სექსუალურ და ფიზიკურ ძალადობას, ვიდრე მამაკაცები. ამდენად, მსგავსი ფაქტორებიც შესაძლოა განაპირობებენ ქალების მომატებულ დეპრესიულობას. ადრე ითვლებოდა, რომ დეპრესიული აშლილობების განვითარების რისკი ასაკთან ერთად მატულობს, თუმცა უკანასკნელმა კვლევებმა აჩვენა, რომ დეპრესია ყველაზე მეტად გავრცელებულია 1844 ასაკობრივ ჯგუში. 1945 წელს და შემდგომ დაბადებული პაციენტების კვლევამ ინდუსტრიულ ქვეყნებში გამოავლინა ამ პოპულაციაში ცხოვრების მანძილზე დეპრესიის განვითარების მომა ტებული რისკი და პირველი ეპიზოდის განვითარების უფრო ახალგაზრდა ასაკი. ეს კვლევები ძირითადად რეტროსპექტულია და, შესაძლოა, ახალგაზრდებთან შედა რებით, ასაკოვან პაციენტებთან დეპრესიული ეპიზოდების შემთხვევებში ნაკლებია, რადგან მათ დაქვეითებული აქვთ მეხსიერება, ან წარსულში გადატანილი დეპრესიული მდგომარეობის გამჟღავნება არ სურთ ().

დისთიმია და რეკურენტული ხანმოკლე დეპრესია

ცხოვრების მანძილზე დისთიმიის რისკი დაახლოებით 4 პროცენტია (). დისთიმიის მაჩვენებელი უფრო მაღალია ქალებსა და განქორწინებულებში. ხან მოკლე რეკურენტული დეპრესიის ეპიდემიოლოგიაზე არსებული მონაცემები მეტად მწირია. ციურიხში ჩატა რებული კვლევების თანახმად, ხანმოკლე დეპრესიული აშლილობისათვის 12თვიანი გავრცელების სიხშირეა დაახ ლოებით 2.6%, ხოლო დისთიმიისთვის _ 2, 3% ().

მსუბუქი აფექტური აშლილობები

მსუბუქი აფექტური აშლილობების სიხშირე ძალიან ვა რიაბელურია, ვინაიდან სხვადასხვა კვლევებში გან სხვავებული მიდგომებია გამოყენებული. ეს აშლილობები ყველაზე უფრო გავრცელებულია მოსახლეობაში. მა გალითად, ეროვნული ფსიქიატრიული ავადობის საყო ფაცხოვრებო კვლევის მიხედვით, ნევროზული აშლილობის ერთკვირიანი გავრცელების სიხშირე საშუალოდ 16% ია (12.3% კაცებში და 19.5% ქალებში). ამ საკვლევი ჯგუფიდან თითქმის ნახევარი აკმაყოფილებდა შერეული შფოთვითი აშლილობის ICD10ის კრიტერიუმებს . მსუბუქი დეპრესიის (DSMIVის მიხედვით) ეპიდემიოლოგიურმა კვლევებმა აჩვენა, რომ მისი გავრცელების სიხშირე 55 და მეტი ასაკის პირებში 9.8%ია (). საოცრად მსგავსი შედეგები იქნა მიღებული მოზარდებსა და ახალგაზრდებზე ჩატარებულ კვლევებშიც (9.9%) (). აფექტური აშლილობების ეტიოლოგია აფექტური აშლილობების ეტიოლოგიასთან დაკავშირებით სხვადასხვა თეორია არსებობს. საფუძვლიანადაა შეს წავლილი დეპრესიის გენეტიკური ეპიდემიოლოგია და ის ბავშვობისდროინდელი გამოცდილება, რომელიც პი როვნებას ზრდასრულ ასაკში უფრო მოწყვლადს ხდის დეპრესიისადმი. ასევე, დაგროვილია მნიშვნელოვანი ცოდ ნა იმის შესახებ, თუ რა მნიშვნელობა აქვს დეპრესიისადმი მიდრეკილი ინდივიდებისთვის ცხოვრებისეულ სირთუ ლეებსა და სტრესს, როგორც მაპროვოცირებელ ფაქტორებს. ბევრად ნაკლებია ცნობილი იმ მექანიზმებზე, რომლებიც მონაწილეობენ გამომწვევი და მაპროვოცირებელი ფაქ ტორების კლინიკურ სიმპტომებად გადათარგმნაში ამ მექანიზმების შესწავლისას (რაც, ბუნებრივია, მნი შვნელოვანია მკურნალობისათვის) იყენებენ ორ ძირითად კონცეპტუალურ მიდგომას, რომლებიც, ზოგადად, ფსი ქოლოგიურ და ბიოლოგიურ მექანიზმებად შეიძლება დაიყოს.

გენეტიკური მიზეზები ოჯახისა და ტყუპების კვლევა ოჯახური კვლევები

გუნებგანწყობის აშლილობების რისკი მაღალია, როგორც ბიპოლარული, ისე უნიპოლარული პირველი რიგის ნა თესავებში. ეს რისკი ორჯერ მეტია ბიპოლარული აშლი ლობების შემთხვევაში ბიპოლარული პრობანდების ნათესავებს აქვთ როგორც უნიპოლარული დეპრესიისა და შიზოაფექტური აშლილობების, ასევე ლოდ 20%მდეა. უნიპოლარული დეპრესიის დროსაც კონკორდანტობა უფრო მაღალია მონოზიგოტური (46%), ვიდრე დიზიგოტური ტყუპების შემთხვევაში (20%). ზოგადად, შეიძლება ითქვას, რომ გენეტიკის გავლენა უფრო დიდია ბიპოლარული აშლილობების შემთხვევაში, ვიდრე უნიპოლარულის. ბიპოლარული აშლილობის განვითარების მომატებული რისკი. ამის საპირისპიროდ, უნიპოლარული დეპრესიის დროს ბიპოლარული და შიზოაფექტური აშლილობების განვითარების გაზრდილი მაჩვენებლები არ აღინიშნება.

ტყუპების კვლევა

ტყუპების შესწავლამ აჩვენა, რომ ოჯახში გუნებ განწყობის აშლილობათა შემთხვევებს გენეტიკური ფაქტორები განაპირობებს; კონკორდანტობა უფრო მაღალია მონოზიგოტურ, ვიდრე _ დიზიგოტურ ტყუპებში, როგორც ბიპოლარული, ისე უნიპოლარული აშლილობების დროს. მაგალითად, ბიპოლარული აშლილობებისთვის კონკორდანტობის მაჩვენებელი მონოზიგოტურ ტყუპებში 60დან 70%მდე, ხოლო დიზიგოტურ ტყუპებში მხოგუნებგანწყობის აშლილობების კლასიფიკაციის გე ნეტიკური საფუძველი გენეტიკური კვლევები გვეხმარება უკეთ გავიგოთ გუნებ განწყობის აშლილობების სხვადასხვა ქვეჯგუფებს შორის არსებული ეტიოლოგიური კავშირები, მაგალითად, ტყუპების კვლევისას, კარკოვსკი და კენდლერი () მივიდნენ იმ დასკვნამდე, რომ უნიპოლარული და ბიპოლარული დეპრესიების გენეტიკური წინაგანწყობა უფრო სიმწვავით, და არა ეტიოლოგიით, განასხვავებს ამ ორ მდგომარეობას ერთმანეთისაგან. მაკგაფინმა კი აჩვენა, რომ გენეტიკური მოწყვლადობა მანიისადმი უფრო სპეციფიკურია და, როგორც სჩანს, არ წარმოადგენს მხოლოდ სიმწვავით განსხვავებულ გუნებგანწყობის აშლილობას. ტყუპების კველვამ გამოავლინა, რომ გენეტიკური მო წყვლადობა დეპრესიისა და შფოთვითი აშლილობების მიმართ ერთი და იმავე გენებით, მაგრამ განსხვავებული გარემო რისკფაქტორებითაა განპირობებული. ამასთან, დეპრესიის მოწყვლადობაზე გარემო ფაქტორების ეფექტი უფრო მეტად მოიცავს პიროვნების ინდივიდუალურ გამოცდილებას, ვიდრე გაზიარებულ (ოჯახის) გამოცდილებას.

მემკვიდრეობის ტიპი

გუნებგანწყობის აშლილობათა ოჯახური განაწილება არ ექვემდებარება მენდელის მარტივ კანონებს. ცნობილია, რომ ქალი უფრო მიდრეკილია დეპრესიისადმი, ვიდრე მამაკაცი. შესაძლებელია, გენეტიკური ფაქტორები ქალებში უფრო მნიშვნელოვან როლს ასრულებს, განსაკუთრებით მაშინ, თუ აფექტური აშლილობების უფრო ფართო დიაგნოსტიკური კრიტერიუმებია გამოყენებული (Kენდლერ ეტ ალ., 2001). ამდენად, გენეტიკური შეჭიდულობისა და კავშირების კვლევისას მნიშვნელოვანია მამაკაცებსა და ქალებში სხვადასხვა ლოკუსების დეპრესიისადმი წინაგანწყობაზე გავლენის ცალ ცალკე შესწავლა. ზოგადად, სავარაუდოა, რომ გენეტიკური წინაგანწყობა აფექტური აშლილობებისადმი განპირობებულია მრავალი გენის მცირე ეფექტის ერთობლივი მოქმედებით, ე.წ. პოლიგენური მემკვიდრეობით.

მოლეკულური გენეტიკა

გუნებგანწყობის აშლილობების მოლეკულური კავშირების შესწავლამ მნიშვნელოვანი ვერაფერი გამოავლინა, რისი მიზეზიც არის ცალკეული გენის მცირე ეფექტი და გენეტიკური ჰეტეროგენობა. მართალია, მიღებულია გარკვეული პოზიტიური მონაცემებიც, მაგრამ მათი დუბლირება ძალიან ძნელია, მაგალითად, ბიპოლარული აშლილობის შედარებით ახალმა კვლევებმა გამოავლინა მნიშვნელოვანი კავშირები 13 ქ და 22 ქ ქრომოსომებთან (), თუმცა აუცილებელია ამ შედეგის გამეორება.

გენეტიკური კავშირების შესწავლა

დეპრესიის მონოამინური თეორიის თანახმად, ალელების გენეტიკურმა ვარიაციამ, რომელიც შეიცავს ინფორმაციას მონოამინების სინთეზის, მეტაბოლიზმის ან სპეციფიკური რეცეპტორების შესახებ, შეიძლება განსაზღვროს აფექტუ რი აშლილობების განვითარების რისკი. უამრავი კვლევაა ჩატარებული კანდიდატი გენების გამოსავლენად, მაგრამ ჯერჯერობით დამაკმაყოფილებელი მონაცემები არ არ სებობს (). სეროტონინის ტრანს პორტერის გენს ალელური ვარიაბელობა ახასიათებს, რომ ლიდანაც ერთერთი ტრანსპორტერის უბნის ექსპრესიას განსაზღვრავს. ასეთი პოლიმორფიზმის დამადასტურე ბელი მონაცემები დეპრესიულ პაციენტებზე ჩატარებული კვლევების ჩვენებით არაერთგვაროვანია პროსპექტული კვლევის საფუძველზე კასპიმ დაადგინა, რომ სეროტონინის ტრანსპორტ ერის გარკვეული ალელის მატარებელ პირებს უარყოფითი ცხოვრებისეული მოვლენების დროს უფრო ხშირად უვი თარდებათ დეპრესია. ეს შესაძლოა იყოს არასასურველი გარემოსა და გენეტიკური წინაგანწყობის ფაქტორების ურთიერთკავშირის საინტერესო მაგალითი.

პიროვნული თვისებები

გარკვეული პიროვნული თვისებები წარმოადგენს გუნებ განწყობის აშლილობათა წინაგანწყობას. მაგალითად, კლინიკურად ვლინდება, რომ დეპრესიულ პაციენტს პრე მორბიდში ხშირად შფოთვის მაღალი დონე აღენიშნება. პიროვნული თვისებების თავისებურება გუნებგანწყობის აშლილობებთან შემდეგნაირად ასოცირდება:

1. პიროვნულ თვისებად მიჩნეული მახასიათებელი შესა ძლოა დაავადების მსუბუქ ფორმას წარმოადგენდეს. მა გალითად: კრეპელინი () ვარაუდობდა, რომ ციკლოთიმიური ტემპერამენტის მქონე ადამიანები (ე.ი. განმეორებადი და ხანგრძლივი გუნებგანწყობის ცვლილებებით) უფრო მეტად იყვნენ მიდრეკილნი მანი აკალურდეპრესიული აშლილობისადმი. ჩვენს დროში ამ ტიპის ტემპერამენტი კლასიფიცირდება გუნებგანწყობის აშლილობად (ციკლოთიმიური აშლილობა) და მიჩნეულია ბიპოლარული აშლილობების მსუბუქ ფორმად.

2. ზოგიერთი პიროვნული თვისება გავლენას ახდენს ადა მიანების ქცევაზე არასასურველ გარემოში მოხვედრისას და, შესაბამისად, ზრდის დეპრესიული აშლილობის რისკს. მაგალითად: კოგნიტური თავისებურება, რო გორიცაა სოციოტროპობა (მოწონების ძლიერი მოთ ხოვნილება) ასოცირდება დეპრესიის გაზრდილ რისკთან ცხოვრებისეული სირთულეების გადატანის შემდეგ.

3. გარკვეული ტიპის პერსონოლოგიურ განვითარებასა და ფსიქიკურ აშლილობებს შესაძლოა საერთო გენეტიკური საფუძველი ჰქონდეს, მაგალითად: ნევროტიზმი, რაც აიზენკის პიროვნების ტიპის გამოსავლენი ტესტით იზომება, დეპრესიის წინაგანწყობას წარმოადგენს. ტყუპების კვლევა კი გვიჩვენებს, რომ ნევროტიზმსა და დეპრესიას საერთო გენები აქვს. ამრიგად, თანამედროვე მონაცემები გვიჩვენებს, რომ დეპრესიის გენეტიკური რისკი ნაწილობრივ ხასიათის გარკვეული ტიპისა და კოგნიტური თავისებურების მემ კვიდრეობითობაში ვლინდება, რაც, შესაძლოა, აქვეითებდეს სტრესთან გამკლავების უნარს . გარემო ფაქტორები ადრეულ ასაკში

მშობლის დეპრივაცია

ფსიქოანალიტიკოსების აზრით, ბავშვობაში დედობრივი სიყვარულის ნაკლებობა, გამოწვეული მშობლის და კარგვით ან მასთან განშორებით, ზრდის დეპრესიული აშლილობებისადმი მოწყვლადობას ზრდასრულ ასაკში. თუმცა, ეპიდემიოლოგიური კვლევებით არ დასტურდება ზრდასრულობაში დეპრესიული აშლილობის რისკის მატება, განშორების მიზეზი თუ მშობლის გარდაცვალებაა. ზოგადად, მეტი მხარდამჭერი ჰყავს მოსაზრებას, რომ დეპრესიული აშლილობა მოწიფულ ასაკში უკავშირდება მშობლების დაშორებას, უფრო კონკრეტულად კი _ განქორწინებას. ამ შემთხვევაში გადამწყვეტ როლს მშობლების მხრიდან ყურადღების ნაკლებობა და მათ შორის არსებული უთანხმოება უფრო თამაშობს, ვიდრე კონკრეტული დანაკლისი. მართლაც, უთანხმოება ოჯახში და ადეკვატური ზრუნვის ნაკლებობა დეპრესიისაკენ მიდრეკილებას იმ ოჯახებშიც ზრდის, სადაც განქორწინება არ მომხდარა (). ურთიერთობა მშობლებთან ნათელია, რომ მშობლის ძალადობრივი დამოკიდებულება, მაგალითად ფიზიკური ან სექსუალური ძალადობა, ზრდასრულ ასაკში სხვადასხვა ფსიქიკური აშლილობების, მათ შორის დიდი დეპრესიის განვითარების რისკ ფაქტორია (). ნაკლებადაა ცნობილი აღზრდის განსხვავებული ტიპის გავლენა დეპრესიის წინაგანწყობაზე. ერთერთ სირთულეს წარმოადგენს მშობლებთან ურთი ერთობის ტიპის რეტროსპექტულად განსაზღვრა. პაციენტის მოგონებებს შესაძლოა, აფერხებდეს სხვადასხვა ფაქტორი, მათ შორის, დეპრესიული აშლილობაც. თუმცა, სავარაუდოა, რომ, როგორც უყურადღებობა, ისე გადამეტებული ზრუნვა, თანაბრად უკავშირდება არამელანქოლიური დეპრესიის განვითარების რისკს ზრდასრულ ასაკში; ამ კავშირის მექანიზმის დადგენა შემდგომ შესწავლას მო ითხოვს (). პოსტნატალური დეპრესიის მქონე დედისთვის დამახასიათებელია უგულებელყოფა და ემოციური ინდიფერენტულობა ახალშობილის მიმართ. ზრუნვის ასეთმა სტილმა შესაძლოა გრძელვადიანი უარყოფითი გავლენა იქონიოს ბავშვის თვითშეფასებასა და მიჯაჭვულობის უნარზე, რაც შემდგომ თაობებში გაზრდის დეპრესიის განვითარების რისკს. პრეციპიტატული ფაქტორები ცხოვრებისეული მოვლენები მეთოდოლოგიური მიდგომები ყოველდღიური კლინიკური პრაქტიკა გვიჩვენებს, რომდეპრესიულ აშლილობებს ხშირად სტრესული მოვლენები იწვევს. თუმცა, სანამ დავასკვნით, რომ სტრესული გარემო განაპირობებს დეპრესიულ აშლილობებს, საჭიროა გავითვალისწინოთ სხვა ფაქტორებიც. პირველ რიგში, კავშირი შეიძლება იყოს შემთხვევითი. მეორეც, კავშირი შეიძლება იყოს არასპეციფიკური; არ არის გამორიცხული, რომ სხვა ტიპის დაავადებებს ზუსტად ასეთივე სტრესული მოვლენა უძღოდეს წინ. მესამეც, შესაძლებელია, ის იყოს ყალბი; პაციენტი სტრესულად აღიქვამს მოვლენებს, როცა ცდილობს რეტროსპექტულად ახსნას დაავადების მიზეზი, ან იმიტომ, რომ უკვე დეპრესიულია. დაბოლოს, შესაძლებელია, რომ თავად დეპრესია იყოს ცხოვრებისეული მოვლენის გამომწვევი. მკვლევარები ცდილობენ ამ მეთოდოლოგიური სირ თულეების გადაჭრას. პირველი ორი პრობლემის შესას წავლად, კერძოდ, იმის გამოსავლენად, არის ეს მოვლენები შემთხვევითი თუ სპეციფიკური, საჭიროა ჯანმრთელი მოსახლეობიდან და სხვა დაავადებების მქონე პირებიდან საკონტროლო ჯგუფების სათანადოდ შერჩევა. ხოლო, ყალბი კავშირის გამოსავლენად ორი განსხვავებული მი დგომა გამოიყენება: პირველი გულისხმობს დაავადებისაგან სრულიად დამოუკიდებელი მოვლენების (მაგალითად, სამსახურიდან დათხოვნა საწარმოს დახურვის გამო) გამიჯვნას ისეთი მოვლენებისგან, რომლებიც შეიძლება დაავადების შედეგს წარმოადგენდეს (როგორიცაა სამ სახურიდან მხოლოდ ამ პიროვნების დათხოვნა). მეორე მიდგომა გულისხმობს, ჯანმრთელი პირების შეთანხმებულ მოსაზრებაზე დაყრდნობით, მოვლენის სტრესის ხარისხის განსაზღვრას. მიღებული შედეგები:

მეთოდოლოგიურად სანდო კვლევებმა აჩვენა, რომ:

  • დეპრესიული ეპიზოდის განვითარების წინა თვეებში უარყოფითი ცხოვრებისეული მოვლენების რიცხვი ექვს ჯერ მეტია;
  • შფოთვითი აშლილობებისა და შიზოფრენიის განვი თარებას და თვითმკვლელობის მცდელობებს ბევრი სტრესული მოვლენა უძღვის წინ;
  • ზოგადად, დანაკლისი უკავშირდება დეპრესიას, ხოლო საფრთხის შემცველი მოვლენები შფოთვას;
  • დეპრესიის განვითარების თვალსაზრისით, დიდი მნიშვნ ელობა აქვს ცხოვრებისეულ მოვლენებს, მაგრამ მათი გავლენა ნაკლებია მელანქოლიური ტიპის აშლილობებისა და ძლიერი ოჯახური ისტორიის არსებობის შემთხვევაში.

უკანასკნელი კვლევები გვიჩვენებს, რომ დეპრესიის განვითარება უფრო მეტად ღირსების შემლახველ და პიროვნებისთვის შეურაცხმყოფელ მოვლენებთანაა და კავშირებული. ხოლო, დეპრესიის რემისია ხშირად ასო ცირებულია ახალი ცხოვრების დაწყებასთან (ახალი ნაცნობობა ან სწავლის დაწყება) . მნიშვნელოვანია გენეტიკური ფაქტორების როლი ცხოვ რებისეული სირთულეების დაძლევაში. მაგალითად, გარ კვეული ტიპის ინდივიდებს ახასიათებს სწრაფვა რისკის შემცველ გარემოსკენ; ასევე, გენეტიკური ფაქტორები, პიროვნული თავისებურებებიდან გამომდინარე, განაპი რობებს კონკრეტული ინდივიდის მიერ ცხოვრებისეული მოვლენების აღქმას. ზოგადად, დეპრესიული ეპიზოდების რიცხვის ზრდასთან ერთად, კლებულობს ცხოვრებისეული მოვლენების მნიშვნელობაც. ეს ნიშნავს, რომ დიდი დეპრესიული აშლილობის ჩამოყალიბების შემდეგ, დეპრესიული ეპიზოდი შეიძლება სტრესული მოვლენების გარეშეც განვითარდეს. ასეთი ურთიერთკავშირი ნაკლებად თვალსაჩინოა დეპ რესიული აშლილობის ოჯახური ისტორიის შემთხვევაში. შესაძლოა, რომ დეპრესიის ოჯახური ისტორია აკნინებს დეპრესიული ეპიზოდის განვითარებისას გარემო ფაქტ ორების მნიშვნელობას, რითაც შეიძლება აიხსნას ასეთ ოჯახებში დეპრესიის გაზრდილი რისკი.

მანია

დარწმუნებით ძნელია იმის თქმა, იწვევს თუ არა მანიას ცხოვრებისეული მოვლენები. წარსულში ითვლებოდა, რომ მანია მხოლოდ ენდოგენური (შინაგანი) დაავადებაა, თუმცა, კლინიკური გამოცდილება გვიჩვენებს, რომ გარკვეულ შემთხვევებში ისეთი ცხოვრებისეული გამოცდილება, რომელიც დეპრესიას უნდა იწვევდეს, შეიძლება მანიის მიზეზიც გახდეს, მაგალითად, მძიმე დანაკლისი. ისევე როგორც რეკურენტული დეპრესიის შემთხვევაში, ცხოვრებისეული მოვლენების გავლენა უფრო ძლიერია მანიაკალურდეპრესიული აშლილობის საწყის ეტაპზე, ხოლო აშლილობის ჩამოყალიბების შემდეგ, გარე ფაქ ტორები კარგავს თავის მნიშნველობას. თუმცა, უარ ყოფითი ცხოვრებისეული მოვლენები გავლენას ახდენს ბიპოლარული აშლილობის, განსაკუთრებით, დეპრესიული ეპიზოდის სიმპტომებზე. საინტერესოა, რომ მანიაკალური სიმპტომები შეიძლება გამოიწვიოს მნიშვნელოვანი მიზნის მიღწევამ, ანუ სიხარულისა და კარგად ყოფნის ჩვეულებრივი შეგრძნება, შესაბამისი წინაგანწყობის მქონე პიროვნებების შემთხვევაში, შესაძლოა მანიაკალურ აშლილობაში გადაიზარდოს (იხ. ღუსჰ, 2003). მოწყვლადობის ფაქტორები და ცხოვრებისეული სირთულეები ზოგადი კლინიკური დაკვირვების საფუძველზე, შეიძლება ითქვას, რომ ზემოქმედებს ის მოვლენები, რომლებიც უშუალოდ წინ უძღვიან დეპრესიულ აშლილობებს. ფაქტიურად, ესაა უკანასკნელი წვეთი იმ ადამიანისთვის, რომელიც ხანგრძლივი უარყოფითი გარემო ფაქტორების გავლენას განიცდის. მაგალითად, უიღბლო ქორწინება, პრობლემები სამსახურში ან მძიმე საცხოვრებელი პი რობები. ბრაუნმა და ჰარისმა (1978) წინაგანწყობის მოვლენები ორ ტიპად დაყვეს. პირველ ტიპს მიეკუთვნება ხანგრძლივი სტრესული გარემოებები, როლებსაც შე უძლიათ როგორც თავად განაპირობონ დეპრესია, ასევე გააძლიერონ ხანმოკლე ცხოვრებისეული მოვლენების ეფექტი. ბრაუნმა და ჰარისმა ამ ტიპის გარემოებებს ხანგრძლივი სირთულეები უწოდეს. მეორე ტიპი კი თავად არ ახდენს გავლენას დეპრესიაზე, არამედ მხოლოდ აძლიერებს ხანმოკლე ცხოვრებისეული მოვლენების ზემოქმედებას. ასეთ გარემოებებს უწოდებენ მოწყვლადობის ფაქტორს. ამ ორ ტიპს შორის არსებული განსხვავება არ არის ნათლად ჩამოყალიბებული. მაგალითად, ცოლქმრულ ურთიერთობაში გრძელვადიანი პრობლემები (ხანგრძლივი სირთულე) შესაძლოა უკავშირდებოდეს ინტიმური ურთიერთობის პრობლემებს, ხოლო ბრაუნის მიხედვით, ეს უკანასკნელი მოწყვლადობის ფაქტორს წარმოადგენს. კვლევები გვიჩვენებს, რომ დეპრესიული ეპიზოდების განვითარების რისკი იზრდება შემდეგი ცხოვრებისეული მოვლენების შედეგად, როდესაც პიროვნება:

  • უვლის ბავშვებს;
  • მუშაობს სახლიდან გაუსვლელად;
  • არ ჰყავს ახლობელი ადამიანი

ზოგადად, ცნობილია, რომ საზოგადოებრივი მხარ დაჭერისა და თანადგომის ნაკლებობა ან სოციალური გაუცხოება ხელს უწყობს დეპრესიის განვითარებას. ეს მექანიზმი ბოლომდე შესწავლილი არაა, ამიტომ სხვადასხვა ინტერპრეტაციით ცდილობენ მის ახსნას: (1) შესაძლებელია პიროვნება დეპრესიისადმი უფრო მოწყვლადია, როდესაც სანდო ადამიანი გვერდში არ უდგას, ან (2) დეპრესია თავად ცვლის სხვა ადამიანებთან ურთიერთობის უნარს, ან (3) გარკვეული პიროვნული თვისებების გამო ინდივიდი ვერ ახერხებს საიმედო ურთიერთობების დამყარებას სხვებთან, რაც დეპრესიის განვითარებას განაპირობებს (). ამ თემაზე დამატებითი ინფორმაციის მისაღებად. ფიზიკური ავადმყოფობის შედეგები ყველა ტიპის დაავადებას ან მათ მკურნალობას, როორც არასპეციფიკურ სტრესორს, შეუძლია დეპრესიისადმი მიდ რეკილ ინდივიდებში გამოიწვიოს აფექტური აშლილობები. თუმცა, ზოგიერთ შემთხვევაში, სომატურ დაავადებებს გუნებგანწყობის აშლილობების განვითარებაზე უშუალო გავლენის მოხდენაც შეუძლიათ. მაგალითად, თავის ტვინის სიმსივნე, კონკრეტული ინფექციები _ აივ შიდსის ჩათვლით, და ენდოკრინული დაავადებები. ასეთ თანმხლებ აფექტურ აშლილობებს ორგანულ გუნებგანწყობის აშილობებს უწოდებენ. მათზე დამატებითი ინფორმაცია მოცემულია მე16 თავში. უნდა ვაღიაროთ, რომ ზემოთ აღნიშნული დაყოფა პირობითია. მაგალითად, კუშინგის დაავადების დროს, პაციენტთა მხოლოდ ნახევარს აღენიშნება თანმხლები დეპრესიული მდგომარეობა. რადგან ყველა პაციენტს არ აქვს დეპრესია, ეს ნიშნავს, რომ დეპრესიის განვითარებისთვის პლაზმაში კორტიზოლის გაზრდილი დონის გარდა, სხვა ფაქტორებიც მნიშვნელოვანია. თუმცა, გასათვალისწინებელია, რომ ორგანულ აფექტურ აშლილობებს შეუძლიათ მეტი ინფორმაცია მოგვცენ გუნებ განწყობის აშლილობათა ეტიოლოგიაზე, მაგალითად: კუშინგის დაავადების დროს დეპრესიული მდგომარეობა უმჯობესდება კორტიზოლის დონის ნორმალიზებით. სწორედ ამ აღმოჩენამ მიგვიყვანა იმ დასკვნამდე, რომ კორტიზოლის ჭარბი გამოყოფა მნიშვნელოვან როლს თამაშობს დეპრესიის პათოფსიქოლოგიაში აღსანიშნავია ისიც, რომ პუერპერიუმი (რომელიც არ არის დაავადება) ასევე უკავშირდება აფექტური აშლილობების გაზრდილ რისკს.

ეტიოლოგიის ფსიქოლოგიური ახსნა

ფსიქოლოგიური თეორიების თანახმად, უახლესმა და წარსულმა ცხოვრებისეულმა გამოცდილებამ შეიძლება გამოიწვიოს დეპრესიული აშლილობები. ამ თემაზე არ სებული ლიტერატურის დიდ ნაწილში ვერ ხერხდება დეპრესიული სიმპტომისა და დეპრესიული აშლილობის ადეკვატური გამიჯვნა. ამ პრობლემისადმი ძირითადი მიდგომები მომდინარეობს ფსიქოანალიზური და კოგნი ტურბიჰევიორული თეორიებიდან.

ფსიქოანალიტიკური თეორია

დეპრესიის ფსიქოანალიტიკურ თეორიას დასაბამი მისცა სტატიამ, რომელიც აბრაჰამმა გამოაქვეყნა 1911 წელს. შემდგომში იგი განავითარა ფროიდმა თავის ნაშრომში გლოვა და მელანქოლია (1917). მან ყურადღება გაამახვილა იმ განსხვავებაზე, რომელიც გლოვის ფე ნომენსა და დეპრესიული აშლილობის სიმპტომებს შორის არსებობს და დაასკვნა, რომ მათი გამომწვევი მიზეზები შესაძლოა მსგავსი იყოს. თუმცა, მოცემული და შემდგომი შემუშავებული თეორიები არ არის გამყარებული მტკიცებულებებით. მათი განხილვა მნიშვნელოვანია იმდენად, რამდენადაც ვეცნობით დეპრესიის შესახებ არსებულ მოსაზრებათა განვითარების ისტორიას. უნდა აღინიშნოს, რომ ფროიდი არ მიიჩნევდა, რომ მწვავე დეპრესიული აშლილობის საფუძველი ყოველთვის ერთი და იგივე მიზეზი იყო. იგი ფიქრობდა, რომ ზოგი აშლილობა უფრო სომატური და არა ფსიქოგენურია. თუმცა, ეს მიდგომა მხოლოდ იმ შემთხვევაში მიაჩნდა გამართლებულად, როდესაც ფსიქოგენური ბუნება ეჭვს არ იწვევდა (). ფროიდი თვლიდა, რომ, როგორც გლოვის მიზეზი შეიძლებოდა ყოფილიყო სიკვდილით გამოწვეული დანაკარგი, ისე მელანქოლიაც _ სხვა ტიპის დანაკარგის შედეგი. რადგან აშკარა იყო, რომ ყველა დეპრესიულ პაციენტს არ ჰქონდა კონკრეტული დანაკარგი, აუცილებელი გახდა დანაკარგის გარკვეული აბსტრაქციის ან მისი შინაგანი წარმოდგენების პოს ტულირება, ან, ფროიდის სიტყვებით რომ ვთქვათ ობიექტის დაკარგვა. ფროიდი აღნიშნავდა, რომ დეპრესიული პაციენტები ხშირად თვითკრიტიკულები არიან და მისი აზრით, თვითბრალდებას უდავოდ იწვევს იმ ადამიანის ფარული დადანაშაულება, ვის მიმართაც პაციენტი გულგრილი არ არის. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, დეპრესია მაშინ ჩნდება, როცა სიყვარული და სიძულვილი ერთდროულადაა გამოხატული (ერთმანეთის საპირისპირო გრძნობები). როცა საყვარელი ობიექტი იკარგება, პაციენტი სასოწარკვეთილია; ამავდროულად, ნებისმიერი აგრესიული გრძნობები, რაც ამ ობიექტს უკავშირდება, თვითბრალდების გრძნობების სახით, გადამისამრთდება პაციენტზე. ფროიდის აზრები მოგვიანებით მელანი კლაინმა (1882 1960) განავითარა; მას სჯეროდა, რომ ბავშვის ძუძუდან მოცილება (რძის არქონის გამო) უმნიშვნელოვანესი სიმბოლური დანაკლისია ჩვილისთვის, რომელსაც კარგი ობიექტის გაქრობის გამო სინდისის ქენჯნა და დანაშაულის გრძნობა უჩნდება. ნორმალური განვითარების შემთხვევაში, დეპრესიული შფოთვა განაპირობებს ზარალის ანაზღაურებისა და სხვაზე ზრუნვის სურვილს. მარცხი ამ პროცესის მართვაში იწვევს დეპრესიულ რეაქციებს მომავალი დანაკლისის სახით. კლაინი ნაკლებ ყურადღებას უთმობდა დედის საქციელს ამ პროცესში, სავარაუდოდ იმიტომ, რომ გადამწყვეტ ფაქტორად ჩვილის შინაგან იმპულსს მიიჩნევდა. თუმცა, ჯონ ბოულბის ნაშრომმა (19071990) გვიჩვენა, რომ აღმზრდელის უნარჩვევები (დასავლურ კულტურაში, ძირითადად, დე და) ჩვილის უსაფრთხო, ემოციური მიჯაჭვულობის განვითარებისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია და მას უდიდესი როლი ენიჭება სამომავლოდ ინტერპერსონალური ურთიერთობების ჩამოყალიბების პროცესში. არასაიმედო მიჯაჭვულობას შეუძლია გაზარდოს სხვადასხვა ტიპის ფსიქოპათოლოგიური მდგომარეობების, მათ შორის დეპრესიის, განვითარების რისკი. ასეთ პიროვნებას ზრდასრულ ასაკში ცხოვრებისეული სირთულეების დროს უჭირს ემოციური მხარდაჭერის მიღება.

კოგნიტური თეორიები

დეპრესიულ პაციენტებს რეკურენტული და ინვაზიური ნეგატიური ფიქრები (ავტომატური ფიქრები) ახასიათებთ. ბეკმა (1967) გამოთქვა მოსაზრება, რომ დეპრესიული შემეცნების დროს პიროვნება ნეგატიურად აღიქვამს საკუთარ თავს, სამყაროსა და მომავალს (ხშირად, თავის წარსულსაც). აღნიშნული ავტომატური ფიქრები ალოგიკური აზროვნების გამო საკმაოდ მყარია (რასაც ბეკი კოგნიტურ დამახინჯებას უწოდებდა). ესენია:

  • სუბიექტური დასკვნები (დასკვნის გამოტანა დაუსა ბუთებლად ან საპირისპირო მტკიცებულების საფუძ ველზე);
  • შერჩევითი აბსტრაქცია (აქცენტის გაკეთება ერთ დე ტალზე და მდგომარეობის უფრო მნიშვნელოვანი მახასიათებლების იგნორირება);
  • ზედმეტად განზოგადება (ზოგადი დასკვნის გაკეთება ერთი შემთხვევის საფუძველზე);
  • პერსონალიზაცია (სრულიად შეუსაბამოდ გარე მოვლე ნების საკუთარ თავთან დაკავშირება).

ფსიქიატრთა უმეტესობა გუნებგანწყობის აშლილო ბების განვითარებისათვის ამ დეპრესიულ კოგნიციას მეორეხარისხოვნად მიიჩნევდა.ბეკმა, ჩამოაყალიბა თავისი მოსაზრება და შემოგვთავაზა გან სხვავებული ხედვა, რომლის თანახმადაც, დეპრესიული კოგნიცია წინ უსწრებდა დეპრესიას და განაპირობებდა პიროვნების დეპრესიისადმი მიდრეკილებას და მათ დის ფუნქციური აზრები უწოდა. ასეთი აზრია, მაგალითად: მე თუ ყველაფერში წარმატებული არ ვარ, მაშინ არარაობა ვარ. საკითხის ასე დაყენება გავლენას ახდენს პიროვნების უნარზე დაძლიოს სტრესი და სირთულეები. მაგალითად, წარუმატებლობამ სამსახურში შესაძლებელია უფრო იმ ადამიანისთვის იყოს დეპრესიის გამომწვევი მიზეზი, ვისაც მსგავსი იდეები აქვს. სხვა კვლევებით დაადგინეს, რომ დეპრესიის დროს პიროვნებას უფრო მეტად უარყოფითი მოვლენები ამახსოვრდება. ასეთი სელექციური მოგონებები ამძიმებს დეპრესიულ მდგომარეობას და უფრო რთული ხდება მასთან გამკლავება. კოგნიტურ მოდელთან დაკავშირებული ძირითადი პრობლემაა ის, რომ დისფუნქციური აზრები და დამოკიდებულებები, ისევე, როგორც უარყოფითი შინაარსის მოვლენებისადმი არჩევითი ინტერესი, დეპრესიული მდგო მარეობიდან გამოსვლის შემდეგ ქრება. თანამედროვე კოგნიტური თეორიის მიხედვით, (ლატენტური) დისფუნქციური აზრები შეიძლება არსებობდეს, მაგრამ მათი გამოვლენა რთულია მანამ, სანამ შესაბამისი სტრესორი ან გუნებგანწყობის ცვლილება (ნორმის ფარგლებში) არ მოახდენს მათ აქტივაციას. ამ მოდელის მიხედვით, გუნებგანწყობის (ნორმისფარგლებში) უმნიშვნელო დაქვეითებამ შეიძლება გაააქტიუროს ყველა წარმოდგენა და მოსაზრება, რაც კლინიკურ დეპრესიასთან ასოცირდება. დაწეული გუნებგანწყობისა და ნეგატიური აზროვნების ინტერაქტიური ციკლი მოცემულია სურათზე კოგნიტური თეორიის ერთერთი მოსაზრების მიხედვით, გუნებგანწყობასთან დაკავშირებული კოგნიტური პროცესები ასახავს ცვლილებებს ფსიქიკურ მოდელებში, რომლებსაც ჩვენ ჩვენი გამოცდილების გასააზრებლად ვიყენებთ. ამან განაპირობა მეტაკოგნიტური ცნობიე რების დაკარგვის კონცეფციის განვითარება, რაც იმაში მდგომარეობს, რომ ნეგატიური ფიქრები და გრძნობები აღიქმება როგორც ფსიქიკური მოვლენა და არა ობიექტური სიმართლე საკუთარი თავის შესახებ. მედიტაციაზე (მინდფულნესს) დაფუძნებული კოგნიტური თერაპია მიზნად ისახავს მეტაკოგნიტური ცნობიერების გაზრდას და, შესაბამისად, დეპრესიის რეციდივის თავიდან აცილებას.

← სარჩევი

ნახვა: 4965

გამოხმაურებები!

sagol dzaan magari iyo 

RSS

ღონისძიებები

ბლოგ პოსტები

The statistics shared in the infographic

გამოაქვეყნა taoaxue_მ.
თარიღი: მარტი 19, 2024.
საათი: 6:15am 0 კომენტარი

The statistics shared in the infographic offer valuable insights into the focus and features of Throne and Liberty, providing players with a glimpse of what they can expect from the final release. From epic boss battles to intense PvP showdowns, the game promises to Throne and Liberty Lucent deliver an immersive and engaging experience for players around the world.

As development continues and the game edges closer to…

გაგრძელება

A new action arrangement has accustomed

გამოაქვეყნა taoaxue_მ.
თარიღი: მარტი 15, 2024.
საათი: 6:30am 0 კომენტარი

The New Apple PvP arenas are able here, calm with a avant-garde PvP rewards clue with its clandestine rewards, development, and adopted money to New World Gold collect

A new action arrangement has accustomed in MMORPG New World, all concentrated all-around PvP. As promised at the New Apple roadmap, The New Apple PvP arenas and the casting new PvP rewards tune, which offers accurate rewards for accustomed out a block of participant-on-participant brawling.

The new Amphitheatre…

გაგრძელება

Path of Exile: Best Skills, Ranked

გამოაქვეყნა taoaxue_მ.
თარიღი: მარტი 14, 2024.
საათი: 5:00am 0 კომენტარი

Bow characters are often one of the worst league-starter builders in Path of Exile because of gearing issues and too little life threatening on the ideal side of their passive tree.The gearing issue isn't a concern with Hazardous Rain. Provided that you own a bow with some sort of madness or toxin damage scaling, Toxic Rain becomes one of the best Bow abilities in the sport. Launching toxic arrows into the sky, this skill releases spores on effect that deal substantial chaos harm over time.…

გაგრძელება

When And the way to use LUV Life NAD+ health supplements

გამოაქვეყნა EFTcheat_მ.
თარიღი: მარტი 12, 2024.
საათი: 10:00am 0 კომენტარი







NAD+ dietary supplements are appropriate for most of us at most moments. This compound participates in many physiological pursuits, making it universally useful.



Although it’s a perfectly-rounded therapy, NAD+ does relate to some wellness conditions. Folks generally look for it out to handle or reduce:



Fatigue and lower focus

Anxiety and extreme pressure

Despair or even a very low temper

Pores and skin problems like…

გაგრძელება

Qwelly World

free counters