დემოკრიტეს ატომისტური თეორია

       დემოკრიტეს (470 - 380) ბევრი წყარო აღმოსავლეთთან აკავშირებს, დემოკრიტეს მოძღვართა შორის ასახელებენ სპარსულ მოგვებსა და ქალდეველებს, ლაპარაკობენ მის მოგზაურობაზე  ირანში, ინდოეთსა და ეგვიპტეში, სადაც მან „ისწავლა სიბრძნე“ დიოგენე ლაერტელის თქმით დემოკრიტე მოწაფე იყო „რომელიღაც ქალდეველი მოგვებისა“ ეს მოგვები დემოკრიტეს მამასთან სტუმრად  მყოფ - მეფე ქსერქსეს დაუტოვებია იქ; ასე რომ, დემოკრიტეს ჯერ კიდევ სიყმაწვილეში შეუსწავლია მათი იდეოლოგია და ასტროლოგია. ეგვიპტეში დემოკრიტე ქურუმებისაგან სწავლობს გეომეტრიას, კლიმენტი ალექსანდრიელის ცნობით, დემოკრიტე ყოფილა ბაბილონში, ისანსა და ეგვიპტეში. სწავლობდა „მოგვებთან და ქურუმებთან“ და დაუწერია ეთიკური ხასიათის თხზულება „ბაბილონური მოძღვრებანი“, იპოლიტე რომაელის ცნობითაც, დემოკრიტეს კავშირი აქვს ინდოეთთან, ეგვიპტესთან და „ბაბილონელ მოგვებთან“ ამრიგად შეუძლებელია ეჭვი შევიტანოთ დემოკრიტეს კავშირში აღმოსავლურ მაგიასთან და სიბრძნესთან.

       დემოკრიტეს მრავალრიცხოვანი შრომებიდან 300_მდე ფრაგმენტია შემორჩენილი, მისი გამორჩეული ნაშრომები უნდა ყოფილიყო „დიდი დიაკოსმოსი“ და „მცირე დიაკოსმოსი“ დემოკრიტეს პირველად უნდა ეწოდებინა ადამიანისთვის მიკროკოსმოსი (პეტრიწის თარგმანში „მფირე სოფელი“). დემოკრიტეს ონტოლოგიის პრინციპი ის გახლავთ რომ მან მატერიალური სამყაროს ასახსნელად დაუშვა განუყოფელი, უმცირესი ზომის სუბსტანცია, რომელსაც ატომი („ატომოს“) უწოდა , ატომის არსებითი ნიშნებია განუყოფლობა , სისრულე, შეუვალობა, განფენილობა, მოძრაობა, მარადიულობა არსებობის მხრივ და უცვლელობა დროში. ატომების რიცხვი უსასრულოა, ჩამოთვლილი ნიშნები ყველა ატომს ახასიათებს, თუმცა  არსებობს ისეთი თვისებებიც, რაც მათ ინდივიდურად ახასიათებს, ატომები ერთმანეთისგან განსხვავდებიან სიდიდით, ფორმით,წყობით და მდგომარეობით, საერთოდ ატომებს არ ახასიათებთ ისეთი თვისებები როგორიცაა ფერი სუნი და გემო.

       დემოკრიტეს თანახმად ატომები სიცარიელეში მოძრაობენ , ამ ფილოსოფოსმა საფუძვლიანად დაამუშავა მექანიკური მოძრაობის ცნება, მისი აზრით ატომი მოძრაობის გარეშე არ არსებობს, მაგრამ მოძრაობა არ არის ატომის შინაგანი თვისება, იგი გარედან ხდება ანუ ატომი გარედან დაჯახებული ძალით მოძრაობს, დემოკრიტეს თანახმად  მოძრაობა ისევე მარადიულია, როგორც ატომი, მას ამის თქმა სჭირდებოდა, რათა ატომების ურთიერთდაჯახება აეხსნა, თუმცა არისტოტელე საყვედურობდა აბდერელე მოაზროვნეს, რომ მან მოძრაობის ცნება სათანადოდ ვერ დაასაბუთა. დემოკრიტემ უარყო „ლოგოსის“ და „ნუსის“ ცნებები, რომელნიც აღნიშნავდნენ მატერიალური საწყისისგან დამოუკიდებელ კანონზომიერებას, მან ატომთა მექანიკით სცადა ყველა პროცესის და მოვლენის ახსნა. გამოიყენა მიზეზობრიობის და აუცილებლობის ცნებები. ატომები აუცილებლობით მოძრაობენ და ამიტომ ბუნებაში ყოველდღე აუცილებელია.

       ბევრი თვლიდა, რომ აუცილებლობის და მიზეზობიობის გაიგივებით დემოკრიტემ შეცდომა დაუშვა, მიზეზობრიობაში ცნობილია, რომ შედის აუცილებელიც და შემთხვევითი კავშირებიც. მატერიალისტური კუთხით დემოკრიტეს დამსახურებად თვლიდნენ მის მიერ ჰილოძიონიზმის დაძლევას, მექანიზაციზმის პრინციპით ყოველივე აიხსნა მატერიალური სუბსტანციის ატომების მოძრაობის საფუძველზე, მატერიისთვის ყოველგვარი დანამატი - გონიერი ან ცოცხალი ძალა დემოკრიტემ უარყო და ბუნების ახსნაში თანამიმდევრული მექანისტური მატერიალიზმის პირველი ნიმუში ჩამოაყალიბა.

       ატომების მოძრაობის გაანალიზებით ახსნაც დემოკრიტემ კოსმოსის მოწესრიგების ახსნაც, ტავდაპირველად ატომების ქაოტურად მოძრაობენ. ამ გრიგალისებურ მოძრაობაში მძიმენი ცენტრში რჩებიან, ხოლო მსუბუქნი პერიფერიაზე განივდებიან. კოსმოსის შექმნის შემდეგ კი უწესრიგო მოძრაობა წესრიგში ექცევა და ირებს ბრუნვითი, სწორხაზოვანი  მოძრაობის სახეს. სამყაროც სფეროს ფორმისაა. ცენტრში იმყოფება დედამიწა და გარშემო განლაგებულნი არიან ციური სხეულები.

       დემოკრიტეს აზრით ადამიანიც ატომებისგანაა შედგენილი, სული სხეულისაგან განსხვავდება იმით რომ იგი უმცირესი მრგვალი და სრიალა ატომებისგანაა შედგენილი, ანალოგიური ტიპის ატომებს შეიცავენ ცეცხლი,ჰაერი,მზე,მნათობები, ადამიანის სული ერთ ნაწილში არ არის ლოკალიზებული, იგი გაბნეულია მთელ სხეულში და სული სხეულთან ერთად კვდება, მისი სიკვდილია ცალკეულ ატომთა გაბნევა სიხარიელეში.

       დემოკრიტემ სული გონებას დაუკავშირა, ეს უკანასკნელი კი შემეცნების დროს მთავარ როლს ასრულებს, დემოკრიტესეული შემდეცნების თეორია ახლოს დგას პერმენიდეს გნოსეოლოგიასთან, დემოკრიტეც ასხვავებდა გრძნობად ცოდნას, რომელიც ხშირად მცდარია და გონების მიერ გაანალიზებულ ცოდნას, როგორც საიმედოს და მოწესრიგებულს, შეგრძნება სულის ატომების მოძრაობაამ რასაც გარეგანი საგნების ზემოქმედება იწვევს, მაგრამ შეგრძნებებს და საგანს შორის არის მესამე საგნის ხატი, სახე, „ეიდოლა“ რომელიც საგანს მოწყდება და ჰაერის საშუალებით გადაეცემა გრძნობის ორგანოს.

       ატომისტური თეორია საფუძვლად დაედო დემოკრიტეს ეთიკურ და პოლიტიკურ შეხედულებებსაც, როგორც ატომები განსხვავდებიან ერთმანეთისაგან, ასევე ადამიანები გასხვავდებიან მიზნებით, მისწრტაფებებით, ინდივიდი ჩაკეტილია ტავის ტავში და მისი უმთავრესი მიზანი ბედნიერებისკენ სწრაფვაა. ასეთ ეთიკურ მოძღვრებას ევდემონისტურს უწოდებენ, როგორც ატომები არსებობდნენ კოსმოსის შექმნამდე ასევე ადამაინები არსებობდნენ საზოგადოების შექმნამდე , ასევე ადამაინები არსებობდნენ საზოგადოების წარმოშობამდე, ადამაინები თავდაპირველად პრიმიტიულ დონეზე, ასე ვთქვათ გაოქვაბულში ცხოვრობდნენ, შემდეგ ისინი გაერთიანდნენ ბუნებასთან ბრძოლაში, იგივე ბუნება მოევლინა ადამაინებს მასწავლებლად (ობობამ ასწავლა ქსოვა, მერცხალმა - სახლის შენება, ბულბულმა - სიმღერა და ა.შ.) დემოკრიტე ებრძოდა ტირანიას და დესპოტიზმს, ზედმეტი სიმდიდრე ისევე დამღუპველად მიაჩნდა როგორც უკიდურესი სიღატაკე. ამის გამო ხოტბას ასხამდა „საშუალო ადამიანს“. ადამიანებისგან მოითხოვდა არ დამორჩილებოდნენ უსამართლობას.

ლიტერატურა:

ფილოსფიის ისტორია. საქართველოს ეროვნული უნივერსიტეტი.

თბილისი.2013 წელი.

გამომცემლობა შპს."სვეტი"

ტეგები: qwelly, ანტიკური, დემოკრიტე, თეორია, ფილოსოფია

ნახვა: 4362

ღონისძიებები

ბლოგ პოსტები

Dive In to the Beat: An Introduction to Hearing Rap Audio

გამოაქვეყნა EFTcheat_მ.
თარიღი: მარტი 28, 2024.
საათი: 4:30am 0 კომენტარი







Rap tunes, with its infectious beats, poetic lyrics, and charming storytelling, happens to be a dominant pressure within the audio business and a cultural phenomenon throughout the world. From its humble beginnings from the streets of New York City to its latest standing as a worldwide genre influencing vogue, language, and social actions, rap has progressed into a diverse and dynamic art type embraced by hundreds of thousands. For anyone who is new to rap or seeking to…

გაგრძელება

Study Recombinant Protein Creation

გამოაქვეყნა EFTcheat_მ.
თარიღი: მარტი 27, 2024.
საათი: 12:00am 0 კომენტარი







Proteins tend to be the workhorse molecules that generate nearly each Organic program. Using the escalating recognition of the purpose of proteins in numerous investigate and production things to do, basically isolating them from their natural host cells are unable to meet the escalating need of the market. Chemical synthesis can be not a practical option for this endeavor a result of the size and complexity of proteins. As a substitute, the developments manufactured…

გაგრძელება

Gradient Media in Biomedical Investigate

გამოაქვეყნა EFTcheat_მ.
თარიღი: მარტი 26, 2024.
საათი: 11:30pm 0 კომენტარი







In the realm of biomedical study, the quest for precise separation and isolation methods has led scientists to explore revolutionary solutions. Among these, Axis-Protect Density Gradient Media stands out to be a formidable Device, revolutionizing the best way we isolate cells, organelles, and particles in various applications starting from medical diagnostics to standard analysis.



Density gradient centrifugation has extended been a cornerstone system in Organic…

გაგრძელება

კანონი ოჯახური ღირებულებებით და საუმცირესობოდ, ხელმომწერების მარში და პრემიერი სომხეთში

გამოაქვეყნა Giorgi_მ.
თარიღი: მარტი 25, 2024.
საათი: 11:32pm 0 კომენტარი

დღეს საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენის დღეა. ცხადია, ამ საკითხზე ტრადიციული მილოცვები გავრცელდა. თუმცა დღის მთავარ თემად კვლავ პოლიტიკური ამბები ლიდერობდა და საარჩევნო წელს, არჩევნებისთვის მოფიქრებული და რედაქტირებული კანონები. გამორჩეული იყო ოჯახური ღირებულებებით წარმოდგენილი კანონპროექტი ლჯბთ თემის უფლებების შემცირებით, ასევე, საარჩევნო ბარიერები, უმცირესობათა დღესასწაულები და ა.შ. დღის მთავარი…

გაგრძელება

Qwelly World

free counters